ولایت تاریخی پَروان افغانستان؛ از گذشته تا امروز

   به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما؛ ولایت پَروان در شمال کابل از ولایت‌های ناامن افغانستان است که نیرو‌های طالبان در بخش‌هایی از این ولایت حضور و فعالیت گسترده دارند.
در هفته‌های اخیر نیرو‌های طالبان حملات‌شان را در بخش‌هایی از این ولایت از جمله غوربند افزایش دادند و در نهایت موفق شدند، کنترل ولسوالی شینواری ولایت «پروان» را به دست گیرد، نیرو‌های دولتی افغانستان نیز تلاش کردند تا ولسوالی‌های این ولایت را از کنترل طالبان خارج کنند.
وزارت دفاع افغانستان نهم تیر ۱۴۰۰ در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که نیرو‌های دفاعی و امنیتی این کشور طی عملیاتی با وارد کردن تلفات سنگین به طالبان در «شینواری» باعث خروج آن‌ها از این ولسوالی شدند.
در این نوشتار با موقعیت راهبردی و اهمیت ولایت پروان آشنا می‌شویم.

پروان؛ ولایتی تاریخی در شرق افغانستان
ولایت پروان افغانستان که در شرق این کشور قرار دارد، از قدمت تاریخی قابل توجهی برخوردار است. ولایت پروان از شمال با ولایت بغلان، از شرق با ولایت کاپیسا و پنجشیر، از جنوب با ولایت‌های کابل و میدان وردک و از غرب با ولایت بامیان مرز مشترک دارد.
شهر چاریکار، مرکز ولایت پروان است که در ۶۴ کیلومتری کابل قرار دارد؛ این ولایت پنج هزار و ۹۷۴ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد و جمعیت آن در سال ١٣٩٩ حدود ۷۳۷ هزار و ۷۰۰ نفر اعلام شده است. مناطق شرقی ولایت پروان به واسطهٔ قرار گرفتن در شاهراه کابل به مزار شریف و نزدیکی به پایتخت از توسعه و تسهیلات بیشتری برخوردار است.
این ولایت که دارای معادن طلا، سنگ مرمر، زغال‌سنگ، مس و سرب است، ۱۰ ولسوالی به نام‌های بگرام، غوربند، کوه صافی، سیدخیل، شیخ‌علی، چاریکار، جبل‌سراج، سالنگ، سرخ پارسا و شینواری دارد.

از باغ خدا تا کوه صافی
بگرام: یکی از ولسوالی‌های ولایت پروان، ولسوالی بگرام است که بیش از ۱۱۷ هزار نفر جمعیت دارد؛ این ولسوالی از جنوب با ولایت کابل، از شرق با ولسوالی شینواری و از شمال با ولسوالی چاریکار همسایه است.
بگرام از دو کلمه «باگ» و «رام» به مفهوم «باغ رام» یا «باغ خدا» تشکیل شده است؛ مورخان معتقدند سکونت انسان‌ها در بگرام به دوران ما قبل تاریخ برمیگردد؛ این ولسوالی به دلیل قرار گرفتن در مسیر راه ابریشم و داشتن طبیعت سبز و پرآب، در طول تاریخ از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده‌است.
ولسوالی بگرام در چهل سال اخیر به یک مرکز نظامی تبدیل شده‌است. پس از حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا و فروریختن برج‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی در نیویورک، میدان هوایی نظامی بگرام به تصرف اشغالگران آمریکایی درآمد.
دولت آمریکا پس از حوادث ۱۱ سپتامبر، ۶ هزار نفر را دستگیر و در زندان‌های گوانتانامو و بگرام محبوس کرد. در ده سال اول حمله آمریکا به افغانستان حدود ۳۱۰۰ نفر بازداشت شدند و آمریکا تمامی زندانیان را از گوانتانامو به بگرام افغانستان انتقال داد. در این زندان علاوه بر زندانیان افغان، افرادی از کشور‌های عربی، پاکستان و لیبی نیز در زندان بودند.

غوربند: یکی از ولسوالی‌های تاریخی ولایت پروان، غوربند است؛ غوربند که به معنای «مانع کوهستانی در راه غور» است، در دامنه جنوبی هندوکُش قرار دارد. غور بند بیش از ۱۰۹ هزار نفر جمعیت دارد و از جنوب با ولایت کابل، از غرب با ولسوالی شینواری، از شرق با ولسوالی سرخ پارسا و شیخ‌علی و از شمال با ولایت بغلان همسایه است. محصولات اصلی این ولسوالی بادام، سیب، زردآلو، توت، انگور، شفتالو و سایر میوه‌های مشابه است.

سیدخیل: ولسوالی سیدخیل یکی از ولسوالی‌های ولایت پروان است. سیدخیل که در دامنه جنوبی هندوکش واقع شده است، ٥٦٠ کیلومترمربع مساحت دارد. جمعیت سیدخیل در سال ١٣٩٩ بیش از ۵۱ هزار نفر اعلام شد. این ولسوالی از جنوب با ولسوالی بگرام، از شرق با ولایت کاپیسا، از غرب با ولسوالی چاریکار و از شمال با ولسوالی جبل‌سراج همسایه است.

چاریکار: ولسوالی چاریکار مرکز ولایت پَروان و یکی از شهر‌های پرجمعیت افغانستان است؛ جمعیت این ولسوالی بیش از ۲۰۲ هزار نفر است؛ چاریکار در حدود ۶۴ کیلومتری شمال کابل قرار دارد و راه اصلی کابل ـ بغلان و نیز شمال افغانستان از چاریکار می‌گذرد؛ منطقهٔ میان کابل و چاریکار از نظر جمعیت متراکم‌ترین منطقهٔ افغانستان است. صنعت پارچۀ کتان، ساخت کارد و ابزار فلزی چاریکار و پیرامون آن در افغانستان بسیار مشهور است.

جبل‌سراج: یکی از ولسوالی‌های ولایت پروان، جبل سراج است؛ این ولسوالی یکی از ولسوالی‌های صنعتی افغانستان به‌شمار می‌رود و حدود ۷۲ هزار نفر نیز جمعیت دارد. جبل‌سراج که در دامنه جنوبی هندوکش واقع شده است، ١٧٣ کیلومتر مربع مساحت دارد. اولین کارخانه نساجی در افغانستان بنام کارخانه نساجی گلبهار در سال ۱۳۳۲ در ولسوالی جبل‌سراج ساخته شد. در آن زمان، حدود ۱۵ هزار کارگر در این کارخانه مشغول کار بودند. بعد از جنگ‌های داخلی در افغانستان فعالیت این کارخانه نساجی متوقف شد و در سال ۱۳۹۵ دوباره فعالیت خود را آغاز کرد.

سالنگ: ولسوالی سالنگ یکی از ولسوالی‌های ولایت پروان است که در دامنه جنوبی هندوکش واقع شده و ٥٦٠ کیلومتر مربع نیز مساحت دارد. جمعیت سالنگ بیش از ۲۹ هزار نفر تخمین زده شده است. ولسوالی سالنگ دارای معادن قابل‌توجه سنگ مرمر است. اولین و بزرگترین تونل در افغانستان به طول دو کیلومتر و ۷۰۰ متر، تونل سالنگ است که شمال کوه هندوکش را به جنوب آن وصل می‌کند. با احداث این تونل راه اتصال شمال افغانستان به جنوب آن تا ۱۱۰ کیلومتر کوتاه‌تر شد.

سرخ پارسا: یکی از ولسوالی‌های هزاره‌نشین ولایت پروان، ولسوالی سرخ پارسا است؛ این ولسوالی ٨٥٩ کیلومترمربع مساحت دارد و جمعیت آن حدود ۴۶ هزار نفر اعلام شده است. این ولسوالی از جنوب با ولایت کابل، از شمال شرقی با ولسوالی غوربند، از غرب با ولایت بامیان و از شمال با ولسوالی شیخ‌علی همسایه است.

شیخ‌علی: یکی از ولسوالی‌های هزاره‌نشین ولایت پروان، ولسوالی شیخ‌علی است؛ این ولسوالی مرز بین دو ولایت بامیان و پروان است و شاهراه اصلی بامیان-پروان از شیخ‌علی می‌گذرد. این ولسوالی که یکی از مناطق پر رفت و آمد در فصل تابستان است، ٨٥٩ کیلومترمربع مساحت دارد. جمعیت شیخ‌علی حدود ۲۸ هزار نفر است و این ولسوالی از جنوب با ولسوالی سرخ‌پارسا، از شرق با ولسوالی غوربند، از غرب با ولایت بامیان و از شمال با ولایت بغلان همسایه است. مردم شیخ‌علی را مردمان هزاره تشکیل می‌دهند و بیشتر آنان به باغداری و کشاورزی مشغول هستند؛ سیب، زردآلو و بادام مهم‌ترین محصولات این ولسوالی می‌توان نام برد.

شینواری: ولسوالی شینواری یکی از ولسوالی‌های ولایت پروان است که در دامنه جنوبی هندوکش قرار دارد؛ شینواری ٦٧٧ کیلومترمربع مساحت دارد و جمعیت آن حدود ۴۶ هزار نفر اعلام شده است. این ولسوالی از جنوب با ولسوالی چاریکار و ولایت کابل، از شرق با ولسوالی‌های سالنگ و جبل‌سراج، از غرب با ولسوالی غوربند و از شمال با ولایت بغلان همسایه است.

کوه صافی: یکی از ولسوالی‌های ولایت پروان، کوه صافی است. این ولسوالی در جنوب شرقی پروان واقع شده است و بیش از ۳۵ هزار نفر جمعیت دارد. این ولسوالی از جنوب و غرب با ولایت کابل، از شرق با ولایت کاپیسا و از شمال با ولسوالی بگرام همسایه است.

تحولات امنیتی؛ از بسیج مردمی تا مقابله با طالبان
در بخش‌هایی از ولایت پروان افغانستان، شماری از نیرو‌های طالبان حضور و فعالیت گسترده دارند؛ همزمان با افزایش تحرکات طالبان، صد‌ها نفر از ساکنان ولایت پروان برای مقابله با این گروه بسیج شدند.
مسئولان در ولایت پروان می‌گویند که پس از افزایش تحرکات طالبان در غوربند، پانصد نفر از ساکنان این ولایت در برابر طالبان بسیج شدند.
با اتحاد مردم پروان و حضور نیرو‌های دولتی افغانستان، تلفات سنگین به طالبان در «شینواری» وارد شد و اعضای این گروه این ولسوالی را ترک کردند.