فراه؛ ولایتی ثروتمند در همسایگی ایران

   به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما؛ «فاروق حضرتی» سخنگوی پلیس فراه افغانستان گفت، در درگیری میان نیرو‌های طالبان و نیرو‌های امنیتی افغانستان در شهر فراه (مرکز ولایت فراه)، پنج عضو طالبان کشته و ۹ تن دیگر هم زخمی شدند.

طالبان تاکنون واکنشی به این اظهارات نشان نداده است. با این حال، یک مقام دولتی در ولایت فراه نیز اعلام کرد، طالبان در روستا‌های اطراف شهر فراه تجمع کرده است.

برای بررسی آخرین تحولات امنیتی فراه، ابتدا با موقعیت جغرافیایی و تاریخی این ولایت آشنا می‌شویم.

فراه؛ سرزمینی با برج‌های دو هزار ساله
فراه که ولایتی سرسبز در غرب افغانستان است، علاوه بر مرز مشترک با ولایات هرات، نیمروز، هلمند و غور، ٢٩٠ کیلومتر مرز مشترک با ایران دارد.

براساس سرشماری سال ١٣٩٩، ولایت فراه ۵۷۳ هزار نفر جمعیت و ۴٩ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد؛ بیشتر جمعیت این ولایت را پشتون‌ها و تاجیک‌ها تشکیل می‌دهند و زبان‌های فارسی دری و پشتو در آن رایج است.

فراه دارای بازرگانان و سرمایه‌داران بزرگی است که در افغانستان مشهور هستند؛ از گمرک مرزی ولایت فراه در مرز با ایران به نام ابونصر فراهی نیز، عواید زیادی نصیب مردم و دولت افغانستان می‌شود. البته لازم به ذکر است چندی پیش اخباری منتشر و اعلام شد که کنترل گمرک ابونصر فراهی به دست نیرو‌های طالبان افتاده است.

بیش از ۸۰ درصد مردم ولایت فراه به کشاورزی و باغداری مشغول هستند، «قالی» یکی از صنایع دستی و انار از میوه‌های مشهور این ولایت است.

معادن نمک، مس، سیمان، نفت، اورانیوم، آهن، مواد ضد زنگ، گاز و زغال‌سنگ، در مرکز و ولسوالی های (شهرستان‌) مختلف ولایت فراه وجود دارد.

با وجود موقعیت ویژه جغرافیایی و اقتصادی ولایت فراه، این ولایت چندان توسعه نیافته است. بسیاری معتقدند ناامنی، تاثیر مستقیم بر توسعه نیافتن و فرار گسترده سرمایه از فراه داشته و سبب شده است فراه کم‌تر شاهد توسعه و ایجاد زیرساخت‌ها باشد.

زادگاه «شیخ ابونصر فراهی» و «عطاملک جوینی»
ولایت فراه زادگاه «شیخ ابونصر فراهی» شاعر و لغت‌نامه‌نویس و «عطاملک جوینی» مورخ، ادیب و نویسنده کتاب تاریخ جهانگشای است؛ این ولایت اماکن تاریخی و باستانی بسیاری نیز در شهر‌های مختلف دارد که قعله «کک کهزاد» با بیش از دو هزار سال سابقه، یکی از اماکن تاریخی این ولایت است.

این قلعه در ۱۵ کیلومتری جنوب شرق شهر فراه قرار دارد که از سنگ، خشت پخته و گچ ساخته شده و ساختمان آن در بین چند برج واقع شده است.

قلعه فریدون از دیگر آثار تاریخی ولایت فراه است که به شهر کهنه شهرت دارد؛ این قلعه به استناد تاریخ «سیستان» و «شاهنامه فردوسی» بیش از دو هزار سال قدمت دارد. این قلعه که از گل و خشت خام ساخته شده است، ۹۹برج دارد.

قلعه «لاش جوین»، شهر «پشاوران»، «بارندک و کافر قلعه»، «زیارت شهدای کنسک» (بالابلوک) از اماکن تاریخی این ولایت است.

از انار دره تا خاک سفید
ولایت فراه دارای ۱۱ ولسوالی (شهرستان) به نام‌های انار دره، بالابلوک، بَکواه، پُرچمن، پُشت‌رود، خاک سفید، شیب‌کوه، فراه، قلعهٔ کاه، گلستان و لاش و جُوَین است.

انار دره: یکی از ولسوالی‌های سرسبز ولایت فَراه است که در شمال غرب آن قرار دارد؛ این ولسوالی که هم مرز با ایران است، بیش از ۸۴ هزار نفر جمعیت دارد. انار داره دارای بازرگانان و تاجرانی به نام است که در مناطق مختلف جهان زندگی می‌کنند.

رودخانه هاروت از میان انار دره می‌گذرد و این ولسوالی به دلیل دارا بودن باغ‌های انار، به انار دره مشهور شده است. بیشتر مردم انار دره به کشاورزی، باغداری و دامپروری مشغول هستند؛ اقلام صادراتی این ولسوالی انواع میوه به ویژه انار، رب انار و انوع نخ‌های پشمی پنبه است.

بالابلوک: یکی از ولسوالی‌های ولایت فراه که در شمال آن واقع است، بالابلوک نام دارد؛ جمعیت این ولسوالی بیش از ۸۰ هزار نفر اعلام شده است. شاهراه‌های فراه - هرات و فراه - کابل از همین ولسوالی عبور می‌کند. بیشتر ساکنان این ولسوالی، پشتون‌ها هستند.

بَکواه: وُلُسوالی بَکواه در جنوب ولایت فراه واقع است و بیش از ۴۰ هزار نفر جمعیت دارد. بیشتر ساکنان این ولسوالی را پشتون‌ها تشکیل می‌دهند. بکواه دارای زمین‌های مساعد برای کشاورزی به ویژه کشت گندم است. بکواه، همچنین بزرگترین مرکز تولید مواد مخدر در افغانستان است؛ به گفته منابع محلی، بیش از ۲۵ کارخانه تولید مواد مخدر در این ولسوالی وجود دارد.

پُرچمن: یکی از ولسوالی‌های ولایت فراه که در شمال شرق آن قرار دارد، پُرچمن است. این ولسوالی بیش از ۱۱۵ هزار نفر جمعیت دارد.

پرچمن یکی از ولسوالی‌های سرسبز فراه است. در این ولسوالی کندو‌های عسل فراوانی وجود دارد. این ولسوالی دارای آثار تاریخی زیادی است که می‌توان از قلعه دختر، قلعه سنگی مشکان، مسجد سنگی ملکان، تخت رستم، آب مزار و امیر بلند نام برد. بی‌بی مستوره پرچمنی شاعرهٔ پرآوازهٔ این ولسوالی است.

پشت‌رود: این ولسوالی کوچک در مرکز ولایت فراه قرار دارد که جمعیت آن بیش از ۴۰ هزار نفر اعلام شده است. کوه مشهور «بی‌بی‌چه باران» در پشت رود واقع است و این ولسوالی از همه ولسوالی‌های دیگر، به شهر فراه (مرکز ولایت فراه) نزدیک است.

خاک سفید: یکی از ولسوالی‌های ولایت فراه که در شمال آن واقع است، خاک سفید نام دارد؛ این ولسوالی بیش از ۳۴ هزار نفر جمعیت دارد که بیشتر آن از اقوام پشتون هستند.

شیب‌کوه: این ولسوالی‌ در غرب ولایت فراه قرار دارد و با ایران هم مرز است؛ شیب کوه بیش از ۲۳ هزار نفر جمعیت دارد.

فراه: یکی از ولسوالی‌های ولایت فراه است که در جنوب آن قرار دارد؛ شهر فراه که مرکز ولایت فراه است، بیش از ۱۲۷ هزار نفر جمعیت دارد.

شهر فراه از دو محله اصلی به نام یزدی و پشتو تشکیل شده است؛ مورخان معتقدند در حدود زمان صفوی شخصی از یزد ایران و شخصی پشتوتبار، هر یک قلعه‌ای در محل کنونی فراه ساختند که هنوز محلات این شهر به تخلص آنان نامیده می‌شوند. باغ «پل»، باغ «نو»، باغ «کافی»، زیارت «سلطانی امیر» و «کافر قلعه» از مناطق تفریحی شهر فراه است.

قلعهٔ کاه: این ولسوالی در غرب ولایت فراه قرار دارد و از شمال با ولسوالی اَنار دره، از جنوب با ولسوالی شیب‌کوه، از شرق با شهر فراه و از غرب با ایران هم‌مرز است. ساکنان این ولسوالی که بیش از ۳۰ هزار نفر تخمین زده شده اند، بیشتر به کار کشاورزی و دامداری مشغول هستند. نام پیشین این ولسوالی، شهر سبز بوده است.

گلستان: یکی از ولسوالی‌های ولایت فراه است که در شمال شرق آن قرار دارد؛ جمعیت گلستان بیش از ۴۳ هزار نفر اعلام شده است.

لاش و جُوَیْن: در جنوب ولایت فراه، ولسوالی لاش و جُوَیْن قرار دارد که با ایران هم مرز است؛ جمعیت این ولسوالی بیش از ۲۸ هزار نفر اعلام شده است. در این ولسوالی تاریخی، قلعهٔ کهنهٔ لاش نیز قرار دارد. نام این قلعه در شاهنامه فردوسی، شاعر پرآوازه ایرانی، به نام دژ سپید و قلعهٔ اسپهید ذکر شده‌ است.

وضعیت امنیتی
ولایت فراه افغانستان هم مانند سایر مناطق این کشور صحنه درگیری و نا امنی است. ولسوالی‌های ولایت فراه بار‌ها بین دولت افغانستان و طالبان دست به دست شده اند. بسیاری از کارشناسان، ولایت فراه را ناامن‌ترین ولایت در غرب افغانستان می‌دانند.

شهر فراه که مرکز ولایت فراه است، در کنترل دولت افغانستان قرار دارد و ولسوالی‌های دیگر نیز صحنه درگیری بین نیرو‌های دولتی و طالبان است.

مردم ولایت فراه نیز مانند مردم سایر افغانستان از نا امنی و جنگ به ستوه آمده اند؛ نا امنی که بذر آن با حمله آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ (۱۳۸۰) کاشته شد.

نگارش و تنظیم: محمدرضا تقی زاده