واکنش غیرمنتظره آمریکا به دستور رئیس جمهور ایران/‌چرا؟!

دکتر حسن روحانی رئیس جمهور ایران در دستور روز سه‌شنبه خود به رییس سازمان انرژی اتمی، این سازمان را مامور کرد تا کار بر روی پیشران‌های اتمی برای شناورهای ایرانی را آغاز کند.‏

براساس متن نامه رئیس جمهور به دکتر صالحی معاون محترم رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران این دستور واکنشی است به تعلل و اهمال کاری دولت آمریکا نسبت به اجرای تعهدات خود در برجام تاکنون و ‏تمدید اخیر قانون تحریم‌های ایران (آیسا) که جمهوری اسلامی ایران از پیش چنین اقدامی را بعنوان نقض ‏برجام اعلام کرده بود.  

‏طبق این دستور مهم، قرار است برنامه‌‌ریزی برای طراحی و ساخت پیشران هسته‌‌ای جهت بهره‌‌گیری در حوزه حمل ‌و نقل دریایی با ‏همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی صورت پذیرفته و فرآیند مطالعه و طراحی «تولید سوخت» مصرفی پیشران هسته‌ای نیز ‏آغاز شود.

اما مطلب مهم، واکنش محافل سیاسی و رسانه‌ای آمریکا به این دستور است. آسوشیتدپرس امروز در گزارشی با اشاره به اینکه "این حرکت حسن روحانی رئیس جمهوری ایران در واکنش به تمدید قانون تحریم‌های ایران در آمریکا انجام می‌شود" افزود: "خیلی‌ها بر این اعتقاد هستند که در حکم موضعی است که توافق هسته‌ای تاریخی را که سال گذشته با قدرتهای جهانی حاصل شد تحت تاثیر قرار نخواهد داد".

بر اساس این گزارش دیوید مورتلاک که زمانی به عنوان رئیس امور اقتصاد بین‌المللی در شورای امنیت ملی کاخ سفید خدمت کرده است نیز می‌گوید به نظر می‌رسد اقدام ایران در حرکت به سمت کشتی‌هایی با پیشران هسته‌ای بسته به نوع سوخت بکار رفته، براساس توافقنامه هسته‌ای مجاز باشد. مورتلاک می‌افزاید: «اساساً این توافقنامه تا زمانی که فعالیت هسته‌ای در مسیر بخصوصی انجام می‌شود و تا زمانی که شفاف باشد ... از انجام چنین کارهایی جلوگیری نمی کند.»

حتی کاخ‌سفید نیز روز سه‌شنبه اعلام کرد دستور ایران به دانشمندانش برای ساخت سامانه‌هایی برای کشتی‌های مجهز به پیشران هسته‌ای ناقض توافق هسته‌ای سال 2015 این کشور با قدرتهای جهانی نیست. به گزارش دیروز خبرگزاری رویترز از واشنگتن، یک مقام ارشد دولت باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا که نخواست نامش فاش شود با اشاره به این توافق گفت: «چنین اعلام‌هایی مخالف برجام به حساب نمی‌آید.» 

پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چرا در حالی که ایران گفته است این دستور در واکنش به اقدام آمریکا در نقض برجام صادر شده است، محافل رسانه‌ای و سیاسی آمریکا اصرار می‌ورزند که این دستور مغایرتی با توافق هسته‌ای بین ایران و پنج به علاوه یک ندارد؟ این در حالی است که پیش از این اقداماتی بسیار کم اهمیت‌تر از این دستور جنجال آفرینی محافل سیاسی و رسانه‌ای آمریکایی و غربی را در پی داشته است؟ 

آیا این رویه کاخ‌سفید می‌تواند نوید دهنده امتناع اوباما از امضاء قانون تحریم‌ها باشد؟ یا اینکه کاخ‌سفید با مغایر ندانستن دستور رئیس جمهور با برجام سعی می‌کند تنش در مناسبات بین ایران و آمریکا را در آخرین روز‌های دولت اوباما مدیریت کند و به این ترتیب برخورد با ایران را به دولت بعد یعنی دولت ترامپ محول کند. 

به عبارت دیگر دولت اوباما با واکنش نشان ندادن به تصمیم ایران برای ساخت کشتی‌ها با پیشران هسته‌ای سعی می‌کند وجهه مسالمت‌آمیز و اهل گفتگو و مذاکره بودن خود را در آخرین روز‌های کاری خود حفظ کند.  

شایان ذکر است، قانون تحریم‌های آمریکا منتظر امضای باراک اوباما رئیس جمهوری این کشور است تا به صورت قانون درآید. تمدید این قانون در بحبوحه گمانه زنی‌ها در مورد اینکه دونالد ترامپ پیروز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که از منتقدان این توافق هسته‌ای است بعد از شروع به کار در ماه آینده چگونه با این مسئله برخورد خواهد کرد صورت گرفته است.

نامه روحانی به علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران سه ماه فرصت می‌دهد تا طرحی را برای کشتی‌هایی با پیشران هسته‌ای و تولید سوخت برای آنها آماده نماید.

قانون تحریم‌های ایران که اولین بار در سال 1996 توسط کنگره آمریکا تصویب شد و بعد از آن تا به حال چندین بار تمدید شده است به آمریکا اجازه می‌دهد تا علیه شرکت‌ها به علت داد و ستد با ایران تحریم‌هایی اعمال کند. در واکنش به تمدید این قانون، ایران پیش از این نامه‌ای به سازمان ملل نوشت و نشست سطح بالایی در مورد چگونه واکنش به آن در هفته گذشته تشکیل داد.

به گزارش آسوشیتدپرس "کاخ‌سفید تمدید این قانون را غیرضروری توصیف کرده اما گفته است که این قانون ناقض توافقنامه بین‌المللی حاصل شده بین شش قدرت جهانی و ایران نیست. انتظار می‌رود اوباما پیش از مراسم تحلیف ترامپ که بدون توضیح بیشتر وعده داده است در مورد این توافق دوباره مذاکره خواهد کرد این قانون را امضا کند.

-----------------------------

بررسی و تحلیل/ عبدالرضا خلیلی