بسیج سازندگی نهادی است که نطفه آن درانقلاب بسته شد، در بستر انقلاب رشد کرد و همراه با نهال نوخاسته انقلاب به ثمر رسید.

عملکرد پروژه های فنی و محرومیت زدایی بسیج سازندگی تا پایان سال 1394 نشان از تلاش بی وقفه این نهاد می دهد، به گونه ای که جمع کل این پروژه  تا پایان این سال، در حوزه احداث و مرمت 127.383 پروژه است.

پژوهش خبری صدا وسیما: با توجه به اینکه نیروی انسانی در جامعه اصلی­ ترین محور و رکن رشد و توسعه کشور است،‌ برنامه ­ریزی برای رشد و تعالی روحی، معنوی و جسمی آحاد افراد جامعه به ویژه جوانان نقش بسزایی در تحقق این اهداف دارد. به همین منظور یکی از محورهای ماموریتی برنامه­ های سازمان بسیج سازندگی دعوت از جوانان جهت حضور در برنامه ­ها و اردوهای بسیج سازندگی است که هدف اصلی این اردوها افزایش حس مسئولیت پذیری و آشنایی جوانان با فعالیت ­های گروهی است. از آنجا که سازماندهی و مدیریت جوانان در این حوزه برای تحقق هدف پیش بینی شده مستلزم انجام اقدامات فرهنگی، معنوی و اردویی در کنار اقدامات اجرایی می ­باشد مستلزم تامین هزینه­ های اردویی مانند تغذیه، بیمه حوادث،‌ امور فرهنگی،‌ایاب و ذهاب و ... است[1].

مبانی نظری

* از منظر امام خمینی (ره)

امروز ثوابی بالاتر از اینکه به برادرتان کمک کنید، ‌نیست و این سازندگی را همه با هم شروع کنید که ایران خودتان درست ساخته بشود.

* از بیانات رهبر معظم انقلاب

طرح بسیج سازندگی به منظور استفاده از نیرو و نشاط جوانان برای سازندگی کشور در اوقات فراغت به در خواست اینجانب فراهم شده است.... اجرای طرح متوقف در تامین بودجه لازم از سوی جنابعالی است... امید است با اقدام در این باب (بسیج سازندگی)‌ فرصت ایام فراغت جوانان مغتنم شمرده شود و کمکی به سامان یافتن امور کند. [2]

یک نکته دیگری که من روی آن تاکید می­ کنم مسئله بسیج سازندگی است. بسیج سازندگی،‌ شما در ردیف کارها ذکر کردید. اما انصافاً بسیج سازندگی خودش یک شعبه کار عظیم است. اگر شما با آموزش و پرورش همان طور که اول من گفته بودم می­ توانستید با هم هماهنگی کنید شما و آموزش و پرورش و مثلاً وزارت علوم،‌ تمام اوقات تابستان، ‌اوقات فراغت با بهترین کارها پر می­ شد و محصول آن چشم را پر می­ کرد. مگر ما نمی­ خواهیم امکانات کشور را امکانات دولت را کانال­ کشی کنیم به ابعاد زوایای این کشور که محرومند،‌ خیلی خوب، این یکی از بهترین و امین ­ترین کانال­ ها این است این را نمی­ شود در ردیف کارهای دیگر قرار داد این کار خیلی مهم است. من تاکید می­ کنم مسئله بسیج سازندگی را.[3]

قانون اختیارات سازمان بسیج سازندگی در راستای محرومیت ­زدایی

ماده 1- در راستای اجرای اصل 147قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران سازمان بسیج سازندگی و رده ­های تابعه به عنوان مجری طرح­ های عمومی و دولتی محسوب و مجاز به تبادل توافقنامه یا انعقاد قرارداد با دستگاه­ های دولتی می ­باشند. دستگاه ­های اجرایی مجازند در پروژه­ های واگذاری نسبت به تفویض اختیار لازم به بسیج سازندگی اقدام و تلاش در جهت محرومیت زدایی،‌ عمران و آبادانی روستا و مناطق محروم،‌ غنی سازی اوقات فراغت جوانان در عرصه­ های کار،‌تلاش و بهره ­برداری از توانایی ­های آنها،‌توسعه و بسط فرهنگ سازی در بین جوانان،‌کمک به دولت در توسعه سازندگی معنوی و مادی کشور به ویژه در طرح­ های عام المنفعه، افزایش توان فنی و تجربی جوانان داوطلب و بسیجیان و ایجاد فضای مناسب برای تمرین در فعالیت های گروهی و کمک به رفع مشکل جوانان،‌اعم از دائم و موقت، اقدام نمایند.

ماده 5- سازمان بسیج سازندگی برای تامین نیروهای مورد نیاز خود می­ تواند علاوه بر سازماندهی و استفاده از نیروهای دواطلب و بسیجی اعم از جوانان و متخصصین،‌ از میان واجدین شرایط مشمول خدمت وظیفه عمومی، تعدادی را همه ساله جذب و سازماندهی نموده و حسب مورد جهت آموزش سوادآموزی بهداشت و درمان، مردم­ یاری، خدمات رسانی و محرومیت زدایی از روستاها و مناطق محروم بکار گیرد. تعداد و میزان تحصیلات این دسته از مشمولین به پیشنهاد نیروی مقاومت بسیج توسط ستاد کل نیروی مسلح تعیین و ابلاغ می­ گردد.

اولویت طرح ­های بسیج سازندگی

- سازندگی و محرومیت زدایی در روستاها و مناطق محروم و مرزی

-کمک به مردمی کردن اقتصاد و تلاش در جهت بهبود تولید و ایجاد امنیت غذایی به منظور جلوگیری از واردات (اقتصاد مقاومتی)

-گسترش،‌تقویت و توسعه اردوهای جهادی و هجرت

- شناسایی و ایجاد زمینه­ های اشتغال موقت و به دنبال آن ایجاد اشتغال دائم جوانان و کارجویان

اهداف و اصول بسیج سازندگی

* ترویج فرهنگ کار و تلاش با بهره ­گیری از روحیه و منش بسیجی در میدان­ های کار و تلاش

* کمک به محرومیت زدایی و عمران و آبادانی روستاها و بکارگیری مردم در سازندگی کشور

* کمک به دولت در سازندگی معنوی و مادی کشور به ویژه در طرح­ های ملی

*بهره ­برداری از توان متخصصین بسیجی در امور فنی،‌سازندگی،‌ محرومیت ­زدایی و اقتصاد مقاومتی

* افزایش توان فنی و تجربی جوانان و بسیجیان

*ایجاد فضای مناسب برای یادگیری و انجام فعالیت ­های گروهی و تقویت روحیه مسوولیت پذیری

*انجام فعالیت­ های که موجب عمق بخشی و کارآمدی نظام جمهوری اسلامی می­ شود

* بهره­ گیری از ظرفیت­ های بومی و محلی و مغفول مانده در اقتصاد مقاومتی و محرومیت زدایی

*کمک به امداد رسانی در حوادث و سوانح غیر مترقبه

*اجرای طرح­ های اقتصاد مقاومتی با ایجاد کارگاه­ های کوچک و زودبازده به منظور افزایش تولید و ایجاد امنیت غذایی و ایجاد فعالیت ­های صنایع تبدیلی( هدف گزاری هر شهر یک قطب صنایع تبدیلی)

*کمک به ایجاد اشتغال در جامعه

ویژگی­ های طرح­ های بسیج سازندگی^[4]

1- کوتاه مدت و زودبازده 2- با اولویت در روستاها و مناطق محروم مرزی 3- فاقد جاذبه برای پیمانکاران بخش خصوصی 4- عام المنفعه و عمومی 5- مبتنی بر ظرفیت ­های داخلی و محلی 6- موجب مشارکت پذیری مردم در سازندگی و محرومیت زدایی است

دستگاه همکار

1- معاونت عمرانی وزارت کشور 2- معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری 3- سازمان اوقاف و امور خیریه 4- کمیته امداد امام خمینی (ره) 5- وزارت آموزش و پرورش 6- وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی

اقشار و متخصصین همکار

1- سازمان بسیج مهندسین عمران، 2- سازمان بسیج دانشجویی 3- سازمان بسیج مساجد و محلات 4- قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص)

عرصه ­های فعالیت

مدارس، خانه بهداشت، خانه نیازمندان،‌ مساجد، بقاع متبرکه،‌حسینیه،‌ آب رسانی روستایی، کتابخانه­ ها،‌ پایگاه مقاومت، ‌فضاهای ورزشی، گلزار شهدا، پروژه­ های عمران منابع طبیعی، پروژه های حوادث غیر مترقبه و ....

اثربخشی

بسیج سازندگی نهادی است که نطفه آن درانقلاب بسته شد، در بستر انقلاب رشد کرد و همراه با نهال نوخاسته انقلاب به ثمر رسید. حدیث جهاد، حدیث انقلاب است و کارنامه سراسر جهاد و شهادت آن، نشان از تلاش و سخت کوشی جهاد گران دارد. دست پرتوان جهادگران، بذر انقلاب را در دل محرومترین و مستضعف­ ترین قشر جامعه، یعنی روستاییان، کاشت و تیرآنان قلب بزرگترین دشمنان را نشانه گرفت.

از سوی دیگر، واژه محرومیت که از آن به فقدان دسترسی مناسب به فرصت­ ها و منابع در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و ... تعبیر می­ شود اگرچه از عقب­ های طولانی به موازات پای نهادن آدمی به کره خاکی برخوردار است، اما به معنای امروزی کلمه، می­ توان زمان شکل­ گیری آن را به لحاظ تاریخی در دنیا مقارن با انقلاب صنعتی و در ایران مصادف با کشف نفت و ورود صنعت دانست. این مفهوم که مبین میزان نابرابری در ارائه خدمات و تسهیلات عمومی است نشانگر ناهمگونی در سطوح توسعه و فقدان توازن در بهره­ مندی از امکانات است که پیامدی جز تشدید عدم تعادل میان سکونت گاه های روستا شهری بدنبال نخواهد داشت.

لذا با توجه به اهمیت و نقش جهاد سازندگی در 15 سال اخیر و عرصه خدمات این نهاد در ارایه رسیدگی به مناطق محروم و مرزی، ضروری به نظر می ­رسد که مسوولان و دولتمردان برای ارایه عملکرد مطلوب­تر این نهاد امکانات و شرایط مناسبی را رقم بزنند تا بتوان از عملکرد منطقی­ تر این نهاد بهره بیشتر گرفت.

منابع: