- لزوم و بازگشت به آیین­ ها و جشن­ های سنتی کشور از جمله آخرین چهارشنبه سال

- قدردانی مردم از آتش نشانان شهید زمینه اصلاح آئین باستانی آخرین چهارشنبه سال

- لزوم حمایت و ارزش­ گذاری بر کمپین­ ها و اقدامات خودجوش مردمی

- استفاده از ظرفیت گروه ­های مرجع برای اصلاح رفتارها و هنجارهای اجتماعی فرهنگی

- لزوم مبارزه جدی با واردات قاچاق مواد محترقه غیر استاندارد

- غافل نشدن از مراکز تولید زیرزمینی این محصولات

- حمایت و نظارت مثبت بر برگزاری مراسم شاد سنتی از سوی سازمانهای مردم نهاد

- آموزش رعایت موارد ایمنی و پیشگیری از سوانح

- توجه به زمان بر بودن تغییرات فرهنگی

- ماده 618 قانون مجازات اسلامی؛ هرکسی با هیاهو، جنجال، حرکات غیر متعارف مخل نظم و آرامش عمومی شود به حبس از سه ماه تا یک سال و 74 ضربه شلاق محکوم می شود.

پژوهش خبری صدا وسیما:ایرانی ها از قرنها پیش، شب آخرین چهارشنبه سال را به عنوان مقدمه ورود به جشن های آغاز سال نو جشن می­ گرفتند و در آن به شادی و سرور می پرداختند این مراسم شاد و سنتی اما سالهاست که در سایه بی مهری نهادهای آموزشی فرهنگی ذیربط و ناآگاهی نسل جوان و نوجوان کشورمان، دستمایه سوءاستفاده عده­ ای سودجو قرارگرفته که بازار تجارت مواد محترقه خطرناک را در دست گرفته،‌ جان و مال و سلامت جسمی و روانی انسانها را طعمه حریق طمع ورزی خویش قرارداده انداین روزها، چهارشنبه آخرسال از آن شکل سنتی خودش فاصله گرفته و شکل و شمایل دیگری پیدا کرده است؛ روزی که قرار بود با شادی و احترام به آداب و آئین سنتی و تاریخی ایرانیان همراه باشد، حالا بیشتر با نگرانی و انواع خطرها همراه شده است.در ادامه مروری خواهیم داشت بر مسائل مبتلابه آخرین چهارشنبه سال.

در این سال ها تلاش های زیادی برای کاهش آسیب ها و خطرات ناشی از انحراف در برگزاری این آیین سنتی ایرانی انجام شده و هزینه ­های زیادی صرف تامین امنیت جانی و درمان مصدومان سوانح این شب می شود اما حکایت دود و آتش و انفجار و ترس و اضطراب و آسیب همچنان باقی است. سال ­گذشته همچنین در این ایام به پیشنهاد پرویز پرستویی،‌ یکی از هنرمندان محبوب کشورمان، ‌کمپین نه به چهارشنبه سوزی راه اندازی شد و با استقبال خوبی از سوی هنرمندان و شخصیت های مختلف فرهنگی هنری و مردم قرارگرفت. در نتیجه این اقدامات گرچه به گواهی آمارها،‌ از تعداد حوادث آخرین چهارشنبه سال کاسته شده اما شدت این حوادث هر سال به دلیل استفاده برخی از جوانان از وسایل خطرناک جدید در حال افزایش است. 

در ماه های پایانی امسال حادثه ای بزرگ و دردناک جمعی از آتش نشانان فداکار کشور را در کام شعله­ های گسترده ساختمان پلاسکو فروبرد و شهادت قهرمانانه آتش‌نشان‌ها، اندوهی بزرگ بر پیکر جامعه و خانواده های داغدارشان نشاند. قدردانی از این ایثارگران و همدلی با خانواده های آنان، به کمپین تحریم مواد محترقه در چهارشنبه آخرسال امسال حال و هوای دیگری داده است.

مروری برحرکت های خودجوش در جهت اصلاح انحراف در برگزاری آیین سنتی آخرین چهارشنبه سال

از جمله اقدام های خودجوش مردمی امسال می ­توان به موارد ذیل اشاره کرد:

- تشکیل کمپین تحریم مواد محترقه در آخرین چهارشنبه امسال

«به پاس قدردانی از آتش‌نشان‌ها؛ برای چهارشنبه آخر سال از خرید مواد منفجره خودداری کنید تا این انسان‌های بزرگوار بتوانند حداقل آخرین چهارشنبه سال در کنار خانواده‌های خود باشند یا مسئولیت کمتری داشته باشند‌. ای‌کاش همه ما حداقل برای امسال به فکر این عزیزان باشیم...»

-کمپین "من هم آتش نشانم"‌ در خوزستان و در سطح فضای مجازی

-تهیه طومارهایی از سوی دانش آموزان و دانشجویان در بسیاری از مدارس و دانشگاههای کشور برای اعلام مخالفت با استفاده از مواد منفجره در مراسم چهارشنبه آخرسال از جمله در کرمان، همدان و ...

- شعارنویسی برروی شیشه خودروها در حمایت از کمپین چهارشنبه آخرسال بدون ترقه

- صرف هزینه خرید لوازم محترقه برای چهارشنبه سوری برای کمک به بیماران خاص در ارومیه 

- برگزاری مراسم چهارشنبه آخرسال به شیوه سنتی و شاد در دانشگاهها از سوی تشکل های دانشجویی

 توصیه های مهم برای حفظ ایمنی در برگزاری مراسم آخرین چهارشنبه سال:

۱- هرگز مواد سوختنی و ترقه در مقادیر کم یا انبوه در منزل نگهداری نشود.

۲-خودداری از آتش زدن لاستیک، هیزم و کارتن خالی در واحدهای مسکونی یا در معابر

۳-آتش بازی در نزدیکی وسایل نقلیه که حامل بنزین و مواد سوختی هستند، در صورت کمترین نشت و حتی در شرایط عادی، این وسایل را به بمبی تبدیل می ­کند که چاشنی انفجار آن کشیده شده است.

موضع قانون در قبال خرید و حمل اقلام انفجاری ، آتش زا و ترقه ای غیر استاندارد

برخی افراد در این جشن خوشحالی خود را به گونه‌ای ابراز می‌کنند که علاوه بر ورود آسیب و خسارت به مردم و خود موجب ورود خدشه به اصل وجودی این جشن ملی نیز شده است. این افراد نوعاً با استفاده از وسایل محترقه و آتش زای خطرناک نام این جشن را از چهارشنبه آخرسال به چهارشنبه سوزی تغییر داده اند. اما آنان باید بدانند که قانون با آنان به شدت برخورد خواهد کرد و برای این دست اخلال­گران مجازات های سنگینی همچون قصاص و یا حتی اعدام را نیز درنظر گرفته است. 

طبق هماهنگی‌های به عمل آمده با دستگاه قضا مقرر شده افرادی که در چهارشنبه آخر سال با اغتشاش نظم و امنیت عمومی را برهم زده و از خط قرمزهای پلیس عبور می‌کنند، دستگیر شده و تا آخرین روز تعطیلات نوروز دربازداشتگاه بمانند. 

پرتاب ترقه و ایجاد آلودگی صوتی حتی اگر به قصد ضرب و جرح و کشتن دیگری نباشد چون نوعاً کشنده محسوب می‌شود و به نوعی قصد عمدی بودن آن عمل از آن احراز شده، چنانچه موجب مرگ کسی گردد قتل عمد محسوب می‌شود.

چهارشنبه آخرسال یا همان جشن آتش از کهن ترین و با سابقه ترین جشن های ایرانیان محسوب می گردد. این جشن که جشن نبرد با تاریکی نیز نامیده می شود جشنی ملی و مردمی است که طلایه دار نوروز نیز می باشد.

همچنین ، بر اساس ماده 11 و تبصره ماده 12 قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیر مجاز مصوب 7/ 6/ 90 مجلس شورای اسلامی ، خرید و حمل اقلام انفجاری ، آتش زا و ترقه ای غیر استاندارد، مشمول تعریف مجرمانه است و قابل تعقیب کیفری می باشند.

همچنین بر اساس ماده 618 قانون مجازات اسلامی:

هرکسی با هیاهو، جنجال، حرکات غیر متعارف یا با تعرض با افراد، مخل نظم و آرامش عمومی شود یا مردم را از فعالیت باز دارد به حبس از سه ماه تا یک سال و 74 ضربه شلاق محکوم می شود.

کلام آخر

حرکت های مردمی برای کاهش آسیب های جسمی، اقتصادی و اجتماعی چهارشنبه آخرسال و احیای سنت های سالم و شاد گذشته علاوه بر تقویت انسجام ملی و افزایش شادی و نشاط در جامعه اثرات مطلوبی نیز درکاهش آلودگی های زیست محیطی دارد. تداوم این حرکت ها نیازمند همراهی و حمایت همه جانبه مسئولان در سطوح مختلف است. قطعا انتظار از این حرکت ها نباید ما را از وظیفه اصلی که مبارزه با واردات و قاچاق مواد محترقه و منفجره مضر و غیر استاندارد است غافل کند و از همه مهمتر این که در کنار جلوگیری از عرضه مواد غیر استاندارد نباید از مسئله مواد محترقه دست ساز در کارگاههای زیززمینی که عمده آسیب ها ناشی از آنهاست غافل بود.

پژوهش خبری صدا وسیما//گروه اجتماعی