عقب نشینی امریکا از راهبرد برکناری اسد در سوریه، چرا؟

رکس تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا که به آنکارا رفته است روز پنجشنبه در کنفرانس خبری مشترک با همتای ترکیه ای خود در پاسخ به سوال خبرنگاران در باره سرنوشت بشار اسد رئیس جمهور سوریه، تاکید کرد در باره وضعیت رئیس جمهور اسد در درازمدت باید بگویم این چیزی است که مردم سوریه درباره آن تصمیم خواهند گرفت. 

هم زمان خبرگزاری رویترز نیزگزارش داد که نیکی هیلی روز پنجشنبه در گفتگو با خبرنگاران گفت واشنگتن دیگر به دنبال برکناری اسد نیست و می خواهد به راه حلی دست بیابد که بر اساس آن هر چه زودتر به جنگ داخلی در سوریه پایان دهد. سخنان هیلی در تکمیل اظهارات اخیر رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا است که اعلام کرده بود آینده اسد را باید مردم سوریه تعیین کنند. 

حالا امریکا با این دیدگاه بطور آشکارا به متحدان سعودی وترکیه ای خود در منطقه پشت کرده است که بارها با دخالت درامور داخلی سوریه خواهان برکناری اسد بوده اند. عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان بارها اعلام کرده بود که اسد باید چه بطور مسالمت آمیز چه استفاده از زور از قدرت کنار رود و مقام های ترکیه نیز بارها همین موضع را تکرار کرده بودند.

اکنون روشن شده است که امریکا با بیان موضع آشکار خود در باره سرنوشت بشار اسد به موضع ایران نزدیک شده که بارها تاکید کرده است که این مردم سوریه هستند که باید در مورد رئیس جمهور خود تصمیم بگیرند با این حال به نظر می رسد امریکا پس از ناامیدی از راهکار نظامی برای برکناری اسد که  در باره آن به چند نکته اشاره خواهد شد حالا در تلاش است از طریق راهکار سیاسی به هدف های خود در سوریه نائل شود.  

در مورد اینکه چرا دولت امریکا بطور رسمی وآشکار از راهبرد برکناری بشار اسد عقب نشینیی کرده است می توان به چند نکته اشاره کرد نخست اینکه پیروزی های ارتش و متحدان سوریه علیه گروههای تروریستی  و نبود جایگزین سیاسی در بین معارضان که بتواند در بین مردم سوریه جایگاه داشته باشد نقش اصلی در این عقب نشینی داشته است.

دوم اینکه عقب نشینی امریکا در زمانی انجام شد که چاره ای جز این برای امریکا متصور نبود و پس از گذشت شش سال از بحران آفرینی، تسلیم تصمیم مردم سوریه شدن می تواند به معنای باز کردن جای پایی برای حضور در این کشور باشد.

سوم اینکه ادامه درگیری ها و حمایت رژیم صهیونیستی از گروههای تروریستی می توانست دامنه نبردها را به سرزمین های اشغالی و پیشروی ارتش ومتحدانش به سوی آزاد سازی جولان سوق دهد که این مسئله می توانست آتش جنگ را شعله ور تر کرده و بشار اسد را به یک قهرمان جهان عرب تبدیل نماید و حالا امریکا برای حفظ امنیت رژیم صهیونیستی مجبور به عقب نشینی شده است. هدف قرار گرفتن جنگنده های متجاوز رژیم صهیونیستی پس از تجاوز نظامی به خاک سوریه  نشانه ای از این آمادگی است.

چهارم اینکه برخی تحلیلگران نیز با اشاره به اعلام موضع امریکا در کنفرانس مطبوعاتی با مولود چاووش اوغلو در انکارا، معتقدند که این موضع می تواند پیامی برای ترکیه باشد که غرب حاضر نیست سوریه عمق استراتژیک ترکیه باشد. این ایده از این منظر قابل نقد است که ترکیه در طول شش سال گذشته تمامی همت خود را صرف حمایت از گروههای تروریستی کرد تا به این هدف نائل شود اما نه تنها به هیچ توفیقی دست نیافت و بالعکس امنیت سیاسی،  اقتصادی وجغرافیایی این کشور نیز در معرض تهدید قرار گرفت.

در نهایت هم علاوه بر موارد یادشده به نظر می رسد با ارزیابی بخش های دیگری از مواضع تیلرسون و نیکی هیلی در باره سرنوشت بشار اسد می توان نتیجه گرفت امریکایی ها ممکن است پس از شکست راهکار نظامی درصددند از طریق سیاسی طرح های خود را در سوریه و در امتداد آن عراق اجرا نمایند.

در این ارتباط می توان به ادامه مواضع نیکی هیلی اشاره کرد که در گفتگو با خبرنگاران  می گوید:« آیا ما معتقدیم او (اسد) یک مانع است ؟ بله . آیا ما قصد داریم بر کناره گیری او از قدرت متمرکز شویم ؟ خیر . آنچه ما قصد داریم بر آن متمرکز شویم ، اعمال فشار در آنجا است تا بتوانیم روند تغییر در سوریه را آغاز کنیم.»

بخشی از طرح های امریکا هم بر می گردد به تلاش ها برای ایجاد پایگاه نظامی در مناطق کردنشین سوریه و سپردن کنترل این مناطق به کردها، شبیه الگویی که امریکا  در عراق اجرا کرده است و زمینه این برنامه همکاری امریکا با نیروهای کرد سوری برای آزاد سازی رقه از سیطره داعش است و ظاهرا مقدمات این طرح در حال اجراست و البته معلوم نیست این طرح امریکا چندان هم آسان باشد چرا که هم دمشق با نقض حاکمیت سوریه مخالف است و هم ترکیه مخالف سرسخت شکل گیری منطقه خودمختار کردنشین در خاک سوریه است.

در این باره به  ادامه سخنان وزیر امور خارجه امریکا در کنفرانس مشترک خبری با همتای ترکیه ای خود اشاره می شود که درباره حمایت آمریکا از گروههای کرد سوریه و نقش آنها در عملیات آزادسازی رقه گفت ما در گفتگوهایمان درباره بهترین راه برای آزادسازی مناطق داخل سوریه و ایجاد مناطق باثبات به منظور فراهم کردن امکان بازگشت مردم به سوریه بحث و تبادل نظر کردیم و همچنین درباره فراهم کردن زمینه حل سیاسی درازمدت برای سوریه صحبت کردیم. این اظهارات می تواند مبین طرح هایی برای ایجاد مناطق خودگردان در سوریه وتجزیه این کشور باشد.   

---------------------------------------

بررسی و تحلیل/ رضا محمدمراد