اقدامات 20 گانه ویژه گمرک برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ؛بهترین رتبه در مبارزه با قاچاق کالا و ارز توسط گمرک ایران را می توان در اقدامات این سازمان در زمینه مبارزه با قاچاق کالا و ارز که عموماً بر بستر فناوری‌های مدرن اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) استوار است، ارزیابی کرد.
پیاده‌سازی سامانه جامع امور گمرکی در گمرکات اجرایی کشور و راه‌اندازی زیر سامانه‌های آن به نحو قابل توجهی محیط‌های گمرکی کشور را برای قاچاقچیان ناامن کرده و کشفیات اخیر ثابت نموده است که با بهره‌گیری از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های سامانه‌های الکترونیکی عرصه بر قاچاقچیان روز به روز تنگ‌تر می‌شود.
20 اقدام ویژه گمرک در مبارزه با قاچاق کالا و ارز به این شرح است :
1) حذف پروانه های کاغذی:پروانه های گمرکی یا در اصطلاح عامیانه برگه سبز گمرکی در گذشته کاغذی صادر می شد و این برگه های کاغذی به راحتی جعل می شد،به طور نمونه دفاتری در بندر عباس تاسیس و پروانه های گمرکی را جعل می کردند به نحوی که خیلی ها اذعان دارند پروانه های جعلی این دفاتر خیلی واقعی تر از پروانه های اصلی به نظر می رسید؛با این حال پس از الکترونیکی شدن گمرک، پروانه های کاغذی حذف و جای خود را به پروانه های الکترونیکی داده و تا الان هم ندیده و نشنیده ایم که کسی بتواند این پروانه ها را جعل و برای مقاصد قاچاق استفاده کند.

2)امکان استعلام الکترونیکی محموله ها:به طور میانگین هم اکنون روزانه 10000محموله از طریق نیروی انتظامی از گمرک به شکل الکترونیکی استعلام می شود که آیا کالا قاچاق است یا غیر قاچاق و سامانه گمرک به طور خودکار و بدون دخالت نیروی انسانی پاسخ را در مدت 2 تا 3 دقیقه برای ماموران نیروی انتظامی ارسال می کند. مقایسه کنید نحوه استعلام الکترونیکی را با زمانی که باید با گمرک نامه نگاری می شد و پروانه را ضمیمه نامه می کردند تا به صورت دستی پاسخ استعلام برای گمرک ارسال و پس از حداقل یک ماه جواب نامه ارسال شود که آیا این محموله ای که توقیف شده قاچاق هست یا نه؟!
3) پنجره واحد مجازی:ارتباط گمرک با ایجاد پنجره واحد مجازی با 22 سازمان الکترونیکی شده و همه ی این سازمان ها در فضای مجازی و بدون دخالت عامل انسانی اطلاعات و مجوزهای ترخیص کالاها را به گمرک ارایه می کنند ،مقایسه کنید این وضعیت را با زمانی که همه ی مجوزهای ترخیص به شکل کاغذی تحویل داده می شد و روزی نبود که شاهد جعل مجوزهای کاغذی سازمان های مجوز دهنده برای قاچاق کالا در گمرک نباشیم.
4) تبادل الکترونیکی اطلاعات با بانک مرکزی: مدیریت منابع ارزی در شرایط ویژه اقتصادی با وجود تحریم ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است و امروز با گمرک الکترونیک شاهد هستیم که اطلاعات کالاهای ترخیص شده که از منابع ارزی شبکه بانکی کشور استفاده کرده اند در بانک اطلاعاتی گمرک به روز و به لحظه موجود است و به صورت آنلاین در اختیار بانک مرکزی قرار می گیرد ، حال مقایسه کنید با گذشته که پروانه های گمرکی کاغذی بوده و پس از مهر پروانه های کاغذی در گمرک به بانک عامل به صورت کاغذی موضوع تسویه ارزی ارسال و تعهدات ارزی تسویه می شد و بعدها این اسناد در دسترس نبود و جعل هم می شد و در مواقعی شاهد بودیم که اشخاص حقیقی و حقوقی بدون اینکه کالایی وارد کشور کنند از سیستم بانکی ارز دریافت کرده و منابع ارزی کشور را به تاراج می بردند!
5) راه اندازی بزرگترین بانک اطلاعات تجارت خارجی:امروز کمتر کسی هست که به قابلیت های بزرگترین بانک اطلاعات تجارت خارجی کشور اذعان نکند و نقش این بانک اطلاعاتی را در پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا نادیده بگیرد؛در گذشته نحوه کار بدین شکل بود که اطلاعات یک فرد به صورت مکاتبه ای از هر گمرکی که لازم بود استعلام می شد و گمرک محل اطلاعات ثبت شده را اعلام و پس از تجمیع؛ گزارش هایی ارسال می شد که فقط شامل وزن،ارزش،نوع کالا وکشور فروشنده بود ؛اکنون این امکان فراهم شده که در لحظه و به صورت آنلاین اطلاعات اشخاص حقیقی و حقوقی به تفکیک وزن،ارزش،نوع ارز،نحوه انجام معامله،ارزش کالا،بانک عامل،نحوه خرید،اظهار کننده و جزییات کامل قابل دسترسی است و این امکان را می دهد که بتوان تجارت خارجی کشور را در چارچوب اهداف مبارزه با قاچاق کالا و ارز و مدیریت بهینه منابع ارزی و واردات کالاهای ضروری راحت تر رصد کرد.
6) اتصال الکترونیکی بارنامه ها به سامانه جامع گمرکی:در حال حاضر مهمترین سند گمرکی در زمان اظهار بارنامه محسوب می شود و با گمرک الکترونیک بارنامه ها به صورت الکترونیکی و از طریق شرکت های حمل و نقل دریافت می شود،بنابراین ملاک ارزیابی و کارشناسی دربررسی اسناد گمرکی بارنامه الکترونیکی بوده و با این اقدام شرایطی فراهم شده تا اطلاعات بارنامه به صورت الکترونیکی با اظهار فرد تطبیق داده شود و در صورت اظهار خلاف ، سیستم به طور خودکار تخلف فرد اظهار کننده را تشخیص دهد؛ ضمن اینکه مسئولیت ارایه اطلاعات بارنامه از فرد اظهار کننده متوجه شرکت های حمل و نقل که بسیارمعتبر هستند و درصد تخلف در آنها نسبت به اشخاص به مراتب کمتر است، خواهد بود.
7 ) اظهارنامه الکترونیکی: اظهارنامه یا مانیفست شامل اطلاعات محموله به تفکیک نوع کالا،وزن و دیگر مشخصات است که قبلا به صورت کاغذی دریافت می شد و امروز کاملا الکترونیکی و از طرف شرکت های حمل و نقل قبل از صدور ترخیصیه به گمرک ارسال می شود و این کار موجب شده تا علاوه بر حذف مانیفست کاغذی از چرخه اظهار و ترخیص کالا ؛اطلاعات کامل تر، معتبر و قابل اعتمادی در اختیار گمرک قرار گیرد و به نوعی شرکت های حمل و نقل در تجارت سالم و پیشگیری از قاچاق کالا درگیر شده اند.

8)مانیتورینگ الکترونیکی کالاهای ترانزیتی:موضوع تسویه ردیف های مرزی و قصه پر غصه ی این مشکل را حتما شنیده اید که کالایی با رویه ترانزیت از یک مرز وارد و باید از مرز دیگری خارج می شد؛برای این کار یک گمرک به گمرک دیگر نامه می فرستاد که فلان محموله به سمت شما آمده و در مواقعی نامه ها گم می شد یا گمرک مبدا اعلام می کرد عامل انسانی یادش رفته که تسویه فلان ردیف مرزی را بزند و مشکلاتی از این قبیل که در نهایت پایان سال با چندین هزار ردیف مرزی تسویه نشده در ترانزیت مواجه بودیم و در عمل می توان گفت بخش عمده ای از آنها قاچاق شده بود اما اکنون با سامانه مانیتورینگ ترانزیت تسویه ردیف های مرزی الکترونیکی و به روز شده و مشخص می شود که محموله ترانزیتی کی از گمرک مبدا حرکت و در چه فاصله زمانی به گمرک مقصد رسیده و یا تاخیر داشته است و اینکه با چنین اقدام بزرگی تعداد ردیف های مرزی تسویه نشده از چندین هزار به تعداد انگشتان دست در سال 1395 رسیده است.
9) ردیابی الکترونیکی کارت های بازرگانی یکبار مصرف:داستان پیرزن زاغه نشینی که صدها دستگاه خودروی لوکس پورشه وارد کرده بود را حتما شنیده اید و از این قبیل افراد که متاسفانه تعدادشان هم بسیار زیاد است؛متاسفانه عده ای افراد سودجو با سوء استفاده از خلاهای قانونی کالاهای وارداتی را بنام افراد کم بضاعت وارد می کنن تا علاوه بر فرار از تخلفات احتمالی در گمرک ؛ مالیات نیز نپردازند با این وجود بازرسی گمرک ایران در اقدامی قابل تحسین از طریق سامانه جامع گمرکی و سیستم های هوشمند ؛ کارت های بازرگانی یکبار مصرف که عامل اصلی تخلفات گمرکی هستند را شناسایی و در موارد متعدد با رصد الکترونیکی از قاچاق کالا پیشگیری کرده است که البته این معضل از اشخاص حقیقی با تاسیس شرکت های صوری به اشخاص حقوقی تسری پیدا کرده و باید نظارت ها بر نحوه صدور این کارت ها تشدید شود.
10) تبادل الکترونیکی اطلاعات با بنادر:با الکترونیکی شدن گمرک شرایطی فراهم شده که تبادل اطلاعات با بندر در بستر فضای الکترونیکی صورت گیرد و اطلاعات تالی بارهای تخلیه شده بنادر در اختیار گمرک قرار گرفته و به صورت سیستمی تطبیق داده شود.
11) درب خروج هوشمند:گمرک از اواخر سال گذشته این طرح را پیاده سازی و دفتر توسعه و تجهیز گمرک در برخی گمرکات راهبندهای هوشمند را بجای درب خروج قرار داده که اطلاعات ترخیص و صدور پروانه الکترونیکی از طریق سامانه جامع گمرکی به راهبندهای هوشمند وارد و با کشیدن کارت هوشمند امکان عبور کامیون از درب خروج گمرک پس از کنترل و تطبیق اطلاعات کامل فراهم می گردد.
12 )الکترونیکی شدن صدور قبض انبار:در برخی گمرکات مهم و پرکار ارتباط گمرک با انبارها که زیر نظر سازمان بنادر و دریانوردی و به صورت پیمانکاری فعالیت می کنند الکترونیکی شده و بنابراین اطلاعات صدور قبض انبار و خروج محموله ها در اختیار دو طرف قرار می گیرد و با این کار از صدور قبض انبار جعلی یا سوء استفاده از پته های بارگیری و ترخیص پیشگیری بعمل می آید.
13) تجهیز گمرکات به امکانات کنترلی پیشرفته:در دولت گذشته 7دستگاه ایکس ری کامیونی پیشرفته در گمرکات بوده که این تعداد در حال حاضر به 13  دستگاه افزایش پیدا کرده و هم اکنون تعداد 11 دستگاه فعال است. در حال حاضر یک دستگاه ایکس ری کامیونی بسیار پیشرفته که امکان ایکس ری محموله ها در حال حرکت را فراهم می آورد تحویل گمرک شده و به زودی تمامی کانتینرهای ورودی به بندر شهید رجایی تحت پوشش ایکس ری قرار خواهد گرفت. تمامی این تجهیزات از محل منابع داخلی گمرک خریداری شده است.
14) کارشناسی مجازی:با اجرای این طرح اظهارنامه های در جریان هر گمرک به صورت مجازی برای کارشناسی ؛ در اختیار کارشناس گمرک دیگری قرار می گیرد. در واقع ارباب رجوع نمی داند که پرونده اش در اختیار کدام کارشناس و چه گمرکی است و عملا به طور نمونه کالایی که در گمرک شهید رجایی بندر عباس اظهار شده توسط کارشناس گمرک بازرگان رسیدگی می شود.
15) ایجاد سامانه ثبت و دریافت شماره شناسه گوشی‌های وارداتی (IMEI) : از اوایل سال گذشته تمامی واردکنندگان گوشی های تلفن همراه موظف شده اند اطلاعات شماره شناسه بین المللی گوشی های وارداتی یا در اصطلاح IMEI را در سامانه جامع گمرکی ثبت نمایند . با این اقدام شناسایی گوشی های قاچاق از غیر قاچاق به راحتی امکان پذیر است.
16) تله های الکترونیکی : با هوشمند سازی ورود اطلاعات امکان رهگیری تخلفات و قاچاق گمرکی آسان تر شده و اگر اظهارکننده اقدام به اظهار خلاف واقع کند اطلاعات اظهار شده با اطلاعات مانیفست و بارنامه الکترونیکی تطبیق و تقاطع گیری می شود و در صورت مغایرت در سیستم به صورت علامت های هشدار اعلام می شود که اطلاعات اظهار شده با مانیفست یا بارنامه و در مواقع لزوم با سایر اسناد ترخیص مطابقت ندارد و تخلفی صورت گرفته است.
17) الکترونیکی شدن بیمه ها: یکی از مواردی که قبلا احتمال سوءاستفاده و قاچاق کالاها را در بخش ترانزیت فراهم می کرد نحوه صدور بن های بیمه ای و اعتبار این شرکت ها بود که این بن های بیمه ای به نوعی تضمین شرکت های حمل و نقل برای عبور کالاهای ترانزیتی از داخل کشور محسوب می گردد. هم اکنون با الکترونیکی شدن گمرک تضمین های بیمه ای الکترونیکی شده و پس از اخذ تضمین کلی از شرکت های بیمه میزان اعتبار شرکت ها مشخص و پس از صدور هر بن بیمه؛ به صورت الکترونیکی از حساب اصلی مبلغ تضمین کم می شود و در صورت کاهش اعتبار به شرکت بیمه ای اعلام می شود که نسبت به شارژ اعتبار خود اقدام نماید و در غیر اینصورت امکان ادامه فعالیت شرکت بیمه وجود نخواهد داشت؛حال در نظر بگیرید که پیش از این و در حالت کاغذی بن بیمه در مواقعی صادر و بعدا مشخص می شد که شرکت بیمه اصلا اعتبار لازم و کافی را جهت ضمانت از تعهد بیمه ای خود نداشته ودر صورت قاچاق ترانزیتی تعهدات کافی اخذ نشده است که این موضوع شرایط تخلف و قاچاق را فراهم می کرد.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه گمرک با سامانه های الکترونیکی ؛ شفاف عمل می کند بر اختصاص داشتن پنجره واحد تجاری به گمرک تاکید کرد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ؛ علی اسدی کرم با اشاره به پنجره واحد تجاری در گمرک گفت : از آنجایی که سیستم گمرک شفاف سازی شده و دستگاههای بکار گرفته شده در آن نیز به روز شده است ؛ کالاها از مبدأ و مقصد، به طور کامل ، رصد و نظارت دقیقی بر ورود و خروج کالا اعمال می شود.
بنابر گزارش گمرک ایران ؛ نماینده مردم شهربابک در مجلس شورای اسلامی با اشاره به انتقادهایی که درباره تعرفه واردات کالا مطرح می شود، تصریح کرد: باید برای تعرفه گذاری کالاهای مختلف را از یکدیگر تفکیک کرد و بستگی دارد به اینکه چه کالا و مواد اولیه ای مورد نظر است تعدادی از کالاها در داخل کشور تولید می شوند که اقتصاد مقاومتی و تولید را تقویت کرده و به دنبال آن، اشتغال ایجاد می کند.
اسدی کرم خاطرنشان کرد : همچنین کالاهایی وجود دارد که برای ساخت آن در داخل کشور مشکل داریم و باید مواد اولیه آن را از خارج وارد کرد تا در داخل برای تولید کالاهای دیگر به کار گرفته شود، از این رو باید برای این کالاها تعرفه کمتری تعلق گیرد،اما باید کالاهایی که در داخل کشور توان تولید آن وجود دارد را مقدم بر ورود کالای خارجی بدانیم.