توسعه پایدار اقتصادی کشور نیازمند تعریف آینده ترازی است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ دکتر امیر محمود زاده به چالش‌ها و مشکلات اشاره کرد و گفت: یکی از بزرگترین مشکلاتی که در حوزه توسعه پایدار اقتصادی و آمایش سرزمینی داریم این است که نگاهی که به حوزه آمایش سرزمینی وجود دارد، نگاه برنامه ریزی است و نه نگاه آینده پژوهی.
وی ادامه داد:باید نگاه آینده پژوهانه و یک افق بلند مدت داشته باشیم و آینده ترازی را برای توسعه پایدار اقتصادی کشور تعریف کنیم و روشی معکوس نسبت به روش فعلی را پیش بگیریم.
رئیس انجمن آمایش سرزمین ایران با ذکر مثالی ادامه داد: در سواحل جنوب یا سواحل مکران به دنبال این هستیم تا حجم قابل توجهی از اشتغال را ایجاد کنیم، اما متاسفانه به عنوان یک ظرفیت مغفول هیچ گاه به این سواحل نگاه نکردیم در حالی که اگر آمایش سرزمینی به درستی انجام می‌شد، می‌توانستیم این ظرفیت‌ها را بشناسیم.
وی اضافه کرد: از همه مهمتر رابطه معنا داری بین طرح آمایش سرزمین، طرح آموزش عالی و طرح آمایش شغلی در کشور وجود ندارد یعنی استقرار دانشگاه و جذب رشته و استقرار صنایع و مفاهیم مربوط به آمایش هنوز با هم یکپارچه نشده است و این دو از چالش‌های بزرگ است که با آن درگیر هستیم.
مسعود رضایی قائم مقام مرکز مطالعات خلیج فارس هم آمایش سرزمینی را مفهومی دانست که در محافل علمی مطرح می‌شود و گفت: در واقع مسئله آمایش سرزمینی در میان نخبگان مباحثی را مطرح می‌کند و مفهومی نیست که در جامعه جاری و ساری شده است و به همین دلیل این یک مفهوم نوینی است که وارد کشور شده است.
وی به تعاریف آمایش سرزمینی اشاره کرد و اظهار داشت: آمایش سرزمینی شامل تنظیم روابط و کنش‌های متقابل بین عوامل انسانی، اقتصادی و عوامل محیطی به منظور ایجاد سرزمینی مبتنی بهره گیری بهینه از استعدادهای انسانی و محیطی است.
به عبارت دیگر مطلوب‌ترین و عادلانه‌ترین و پایدارترین آرایشی که به سه مولفه مهم جمعیت، سرمایه و منابع طبیعی و محیطی که در منطقه سرزمین وجود دارد، برنامه آمایش سرزمین گفته می‌شود.
قائم مقام مرکز مطالعات خلیج فارس آمایش سرزمینی را استفاده درست از قابلیت‌های سرزمین و سایر امکانات به اندازه توان ممکن دانست و ابراز داشت: ایران دارای سابقه ۵۰ ساله در زمینه برنامه ریزی است و تاکنون دو بار برنامه‌های آمایشی سرزمینی را تجربه کرده است. تجربه نخست مربوط به مطالعه‌ای است که در دهه ۵۰ بود که به صورت تفصیلی تهیه و تدوین شد و پس از انقلاب مسکوت ماند. تجربه دوم هم مربوط به سال ۶۱ به بعد بود که به عنوان نخستین طرح آمایش جمهوی اسلامی ایران مطرح شد، اما به دلیل جنگ تحمیلی به تعویق افتاد.

شش دوره بی نتیجه در آمایش سرزمینی داریم

کارشناس مسائل شهری و توسعه‌ای گفت: با وجود اینکه آمایش سرزمینی از چندین دهه پیش برنامه ریزی شده، اما نگرش‌ها متفاوت است و در شش دوره هنوز به نتیجه نرسیده ایم.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ دکتر رجب پناهی کارشناس مسائل شهری و توسعه‌ای و دکترای برنامه ریزی شهری با بیان اینکه آمایش سرزمین از بدو خلقت بشر وجود داشته است، گفت: تعریف علمی توسعه پایدار یا آمایش سرزمین به صد سال اخیر مربوط می‌شود یعنی بعد از جنگ جهانی دوم.
هدف اساسی از مدیریت و برنامه ریزی آمایش سرزمین توزیع فعالیت اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی و ظرفیت‌های آشکار و پنهان با توجه به تحولات و دگرگونی‌های زمان و نیاز‌ها است.
وی افزود: نگاه به آمایش سرزمینی عمدتا دراز مدت و به منظور بهره برداری بهینه از امکانات و همچنین تعیین نقشه‌های مسئولیت‌های خاص هر منطقه بر اساس توانمندی‌ها و قابلیت‌ها با سایر مناطق است.
کارشناس مسائل شهری و توسعه‌ای رابطه بین انسان و فعالیت‌ها و سرزمین را در مفهوم آمایش سرزمینی بسیار مهم دانست و گفت:: مفهوم دیگری که در بحث آمایش سرزمینی بسیار مهم است، مفهوم منطقه‌ای است یعنی منطقه در این مسئله بسیار مهم است.
وی با اشاره به چالش هایی که در این حوزه وجود دارد، اشاره و بیان کرد: در کشور مناطق را خرد کردیم، اما در سطح ملی به آن‌ها نگاه نکردیم. مفهوم منطقه به این منزله نیست که کشور را به جزیره‌های متفاوت تقیسم کنیم و هر کسی هر کاری که در منطقه خواست انجام دهد.
دکترای برنامه ریزی شهری تاکید کرد: توسعه آمایش سرزمینی را باید در سطح ملی ببینیم و ارتباط مناطق را به صورت کلان مد نظر داشته باشیم.
وی با اشاره به پیش بینی آمایش سرزمینی در اسناد بالادستی گفت: با وجود اینکه چنین پیش بینی شده، اما فقط روی کاغذ مانده است یعنی در تمام برنامه‌های چشم انداز توسعه دیده می‌شود، اما در عمل اتفاق خاصی نیافتاده است.
این کارشناس مسائل شهری و توسعه‌ای با اشاره به انجام آمایش سرزمینی در دهه ۴۰، اظهار داشت: با وجود اینکه چنین برنامه ریزی شده بود، اما نگرش‌ها متفاوت است. در دوره دوم از سال ۵۴ تا ۵۶ بود، مطالعات طرح جامع صورت گرفت که مصادف با وقوع انقلاب شد. در دوره سوم از سال ۶۲ تا ۶۷ بود که مطالعات طرح آمایش سرزمینی صورت گرفت که با جنگ هشت ساله مصادف شد. در دوره چهارم از سال ۶۸ تا ۷۶ آمایش سرزمینی انجام شد که با یک رکودی نسبی مواجه بودیم و این باعث توقف شد. دوره پنجم نیز از ۷۶ تا ۸۴ بود که مطالعات نظریه پایه توسعه ملی مطرح شد که آن هم به دلیل شتاب زدگی و فراهم نبودن بستر با اشکالاتی مواجه شد. دوره ششم از سال ۸۵ تا کنون ادامه دارد، اما با رکود روبرو است.