تعیین کننده جایگاه ومنزلت بالای اجتماعی کدام است؟تولیدگرایی یامصرف گرایی

یکی از اقدامات مردمی در تحقق اقتصاد مقاومتی و مقابله با واردات بی رویه و قاچاق کالا، تولید و حمایت از تولید است. حال پرسش این است یک فرد چگونه می تواند از تولید حمایت نماید؟ ممکن است بیان کنیم هر فرد می تواند با دو اقدام تولید کالا و مصرف کالای داخلی از تولید حمایت نماید. اما بنظر می آید عامل دیگری نیز وجود دارد که اهمیت آن از دو مورد مذکور کمتر نیست و آن اینکه از منظر فهم عمومی و برداشت دیگران اشتغال و تلاش در یک فعالیت تولیدی اعم از کشاورزی، صنعتی، دامداری و غیره نشانگر منزلت بالای اجتماعی است یا نشانگر منزلت و جایگاه پایین اجتماعی؟

از منظر روان شناختی و جامعه شناختی افراد براساس شاخص ها و ضوابطی از یکدیگر متمایز شده و طبقات اجتماعی را شکل می دهند. از عوامل مهم در طبقه بندی افراد «تندیس» و «نقش» می باشد. تندیس مجموعه برداشت ها یا رفتارهایی است که فرد می تواند به علت برخورداریش از یک موقعیت اجتماعی خاص، از دیگران متوقع باشد. نقش مجموعه برداشت ها یا رفتارهایی است که فرد برخوردار از یک موقعیت اجتماعی مشخص باید داشته باشد تا به تندیس اجتماعیش اعتبار بخشد. 

حال فردی که در یک فعالیت تولیدی گام بر می دارد از چه تندیسی برخوردار است؟ به عبارتی آیا دیگران به ایشان منزلت و احترام خاصی قائل هستند یا در برخورد با چنین افرادی بیش از آن که به فرد فعال در تولید احترام قائل شوند منتظر احترام از سوی او هستند؟ به عبارت ساده تر آیا در جامعه افراد فعال در کارهای تولیدی بویژه کشاورزی و پرورش دام که از پتانسیل خوبی در کشور برخوردار است به کار و شغل خویش افتخار می نمایند یا نوع نگاه دیگران که مصرف کننده هستند فشار روانی اجتماعی بر آنان وارد می نماید؟ آنچه امروزه در اطراف خویش و زندگی روزمره می بینیم واقعیتی است تلخ که هر کدام از ما به سوی مصرف بی کران در حرکتیم و به نوعی مصرف گرایی به جای تولید گرایی شاخص بالای منزلت اجتماعی تلقی شده است. 

بسیار دیده می شود فردی که با زحمت نسبت به تهیه و تولید برخی از اقلام غذایی اقدام می نماید به عبارتی از پوست پرتقال مربا تولید می کند در مقایسه با فردی که همه اقلام را از بیرون تهیه و خریداری می کند از منظر فهم عمومی و برداشت دیگران به لحاظ منزلت اجتماعی برابرند و شاید اولی(تولید کننده) در مقایسه با دومی از منزلت پایینی برخوردار است. حال آنکه اگر در جامعه و تعاملات اجتماعی تولید و تلاش به جای آنکه یک شاخص منفی و برای طبقات اجتماعی پایین قلمداد شوند به عنوان یک شاخص برای ارتقاء اجتماعی تلقی گردد افراد جامعه تلاش خواهند نمود با روی آوردن به تولید، منزلت اجتماعی خوبی بدست آورند. اما اگر مصرف گرایی و به عبارتی مصرف بی کران عامل ارتقا منزلت اجتماعی و خوشبختی تلقی گردد بدیهی است که تلاش و تولید در حاشیه قرار خواهد گرفت که متأسفانه این وضعیت در جامعه تا اندازه ای حاکم است. 

بنابراین وقت آن رسیده است که هر کدام از ما به مثابه یک شهروند برای نجات کشور از مشکلات اقتصادی و دستیابی به استقلال اقتصادی با مدنظر قرار دادن هر سه گام موثر درحمایت تولیدی که شرح آن ها گذشت از تولید حمایت کنیم. کافی است فقط همین امروز تصمیم بگیریم برای نمونه می توانیم با تولید جوانه غلات و حبوبات و مصرف آن در منزل کمبود ویتامین خود را جبران کنیم. می توان به جای سپرده گذاری سرمایه در بانک آن را در یک فعالیت افتصادی ولوکوچک به کار گیریم یا آمادگی خویش را برای مشارکت در فعالیت اقتصادی به سرمایه گذاران احتمالی محیط اطراف اعلام کنیم. 

و اینکه حداقل با افرادی که در یک فعالیت تولیدی مشغولند با احترام و عزت تعامل کنیم و به نوعی با رفتار خود احساس عزت مندی را در وی بوجود آوریم. و در نهایت پایبند باشیم به این سخن سعدی که 800 سال پیش فرمودند: به دست آهن تفته کردن خمیر به از دست بر سینه پیش امیر

پژوهش خبری صدا وسیما// نویسنده مسئول:دکترحسن علی گرمابی، مدرس دانشگاه فرهنگیان