پشت کردن ترامپ به توافقات بین المللی/ چرا؟!

ظاهراً تاکنون مهمترین مشخصه دولت ترامپ پشت کردن به همه پیمان‌ها و توافق‌های دو جانبه، منطقه و بین‌المللی بوده است؛ پیمان‌ها و توافق نامه‌‌هایی چون ناتو (پیمان اتلانتیک شمالی)، تجارت جهانی، آب و هوایی پاریس، برجام و ...

هرچند این پیمان‌ها و توافق‌ها گاهی به سود برخی کشور‌ها و به زیان برخی دیگر است و آمریکا نیز در بسیاری موارد هم مهمترین طراح و مجری این عهدنامه‌ها بوده و هم مهمترین عهد شکن؛ ولی این پیمان‌ها و توافقات هستند که به دلیل پیامد‌ها و نتایج بازدارندگی خود سنگ بنای صلح و امنیت جهانی را گذاشته است. بنابراین پشت کردن رسمی، آشکار و جسورانه کشور بزرگ و قدرتمندی چون آمریکا به این تعهدات ثمره‌ای جزء تفرقه، هرج و مرج و افزایش تهدیدات برای صلح و امنیت جهانی ندارد. 

امانوئل مکرون،‌ رئیس جمهور جدید فرانسه، در پایان نشست گروه بیست گفت: «جهان هیچ گاه این چنین دچار تفرقه نبوده است!». مکرون هفته آینده در گرامیداشت روز باستیل (روز ملی فرانسه)، میزبان ترامپ است.

البته گاهی تصور می‌شود سردمداران آمریکا نمی‌خواهند این توافق‌ها را کاملاً نادیده انگارند و فقط سعی می‌کنند با وانمود کردن به این رویه اعتبار ترامپ را نزد طرفدارانش حفظ کنند، هزینه‌های این پیمان‌ها را برای این کشور کاهش دهند یا در نهایت در مواردی نیز از دیگر کشور‌ها باج خواهی کنند. 

به عنوان مثال، پایگاه اینترنتی «لس آنجلس تایمز» امروز نوشت: شعار شخصی ترامپ "اول آمریکا! (بعد دیگران)" است، اما دستیاران و معاونان او به گونه‌ای این شعار را پیچ و تاب داده‌اند تا نشان دهند که رویکرد ملی‌گرایی ترامپ در تعارض با نقش سنتی آمریکا در رهبری جهان نیست. شعار جدید آنان این است: «اول آمریکا به معنای تنها آمریکا نیست! 

یا اینکه گزارش‌ها حاکی از این است که ترامپ مانند دیگر سران گروه بیست که اعضای آن تقریبا 80 درصد تولید اقتصادی جهان را در اختیار دارند، ‌بیانیه‌ای مشترک امضا کردند که با توجه به اختلافات شدید و رنجش برآمده از برنامه "اول آمریکا!"، واقعا یک دستاورد بود.

اگر این تصور صحیح باشد باز هم مهمترین پیامد آن تضعیف ارکان جامعه بین‌الملل یعنی توافقنامه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است. زیرا این رویه می‌تواند به یک سنت جهانی تبدیل شده دیگر کشور‌ها نیز از آن پیروی کنند.    

شاید به همین دلیل دیگر اعضای گروه بیست از این تلاش دستیاران و معاونان ترامپ اصلاً حمایت نکرده‌اند تا جایی که «لس آنجلس تایمز» تصریح کرده است "در روز شنبه زمانی که ترامپ، نشست سالانه سران گروه بیست را ترک می‌گفت،‌ آمریکا بی‌تردید تنها بوده است. با بیانیه نهایی سران گروه بیست آشکار شد که اولویت‌دهی ترامپ به منفعت آمریکا موجب شده است که هم او و در نتیجه، هم آمریکا در انزوایی عجیب فرو روند. این امر به ویژه در موضوعاتی همچون تجارت،‌ مهاجرت و توافق‌های زیست محیطی مشهود بود." 

بر اساس این گزارش "درست است که ترامپ تهدید کرده است توافق‌های تجاری فعلی را رها  و کشورهای مختلف را برای رویه‌های تجاری غیرمنصفانه شان مجازات خواهد کرد، ‌اما بیانیه نهایی نشست گروه بیست به تأیید بازار آزاد و مبارزه با رویکرد حمایت گرایانه (از تولیدات داخلی در اقتصاد) می‌پردازد."

پس از نشست «گروه هفت» در ماه مه نیز، ‌آنگلا مرکل این نشست را با عنوان «شش علیه یک» توصیف کرد و آمریکا همان "یک" بود! مرکل در پایان نشست گروه بیست نیز دوباره آمریکا را نشانه گرفت. وی در نشست خبری خود تصمیم آمریکا برای جدایی از توافق آب و هوایی پاریس را "محکوم" کرد! مرکل همچنین گفت دولت وی حاضر به مذاکره مجدد درباره توافقی نیست که بیش از 190 کشور  برای کاهش آثار بد تغییرات آب و هوایی، آن را پذیرفته‌اند.‌ مرکل در ادامه از کشورهای اروپایی درخواست کرد تا خلاء حاصل از سیاست‌های ترامپ در عرصه جهانی را پر کنند. وی گفت: «ما اروپایی‌ها باید سرنوشت‌مان را خودمان به دست گیریم!»

---------------------------

عبدالرضا خلیلی