عطوان: حمایتهای ترکیه و ایران مانع حمله ائتلاف سعودی به قطر شد

عبد الباری عطوان در بخش تصویری رأی الیوم تصریح کرد در این قسمت می خواهم درباره بحران خلیج (فارس) با توجه به سفر اخیر شیخ صباح الاحمد امیر کویت به واشنگتن و دیدارش با دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و کنفرانس خبری که جنجال زیادی در محافل عربی و خارجی به سبب عبارات وارده در آن که درباره برخی عباراتش سوء تفاهم به وجود آمد و چه بسا عمدی باشد،  صحبت کنم. 

به نظر من میانجیگری کویت به سمت برخورد با مانعی بزرگ و به سمت بن بست پیش می رود زیرا این میانجیگری با انتقادات دو طرف بحران یعنی ائتلاف چهار گانه به رهبری عربستان و کشور قطر مواجه شده است. 

شیخ صباح الاحمد در کنفرانس خبری  اخیر خود گفت قطر با خواسته های سیزده گانه ای که کشورهای تحریم کننده قطر خواسته اند، موافقت و آمادگی اش را برای گفتگو اعلام کرده است. او سپس در بخش بعدی صحبتهای خود گفت برخی از این خواسته ها به حاکمیت قطر متعرض می شود و به گفتگو نیاز دارد و حتی این برای کویت نیز پذیرفتنی نیست. 

اما نکته دیگری که باعث جنجال بزرگ و واکنشهای خشمگینانه در محافل ائتلاف چهارگانه شد این نکته بود که میانجیگری اش در جلوگیری از مداخله نظامی در بحران از طرف کشورهای تحریم کننده نتیجه داده است. فورا وزیر خارجه قطر در گفتگو با شبکه تلویزیونی الجزیره گفت شروط  سیزده گانه از طرف کشور قطر پذیرفتنی نیست زیرا به حاکمیت این کشور لطمه می زند و قطر به هیچ وجه آنها را نپذیرفته و شرط  کرده است محاصره قطر برداشته شود تا دوحه به گفتگو و حتی به میانجیگری بازگردد. 

ائتلاف چهارگانه نیز بیانیه شدید اللحنی پس از پایان کنفرانس خبری شیخ صباح با رئیس جمهور آمریکا صادر و ابراز تأسف کرد زیرا شیخ صباح درباره جلوگیری از مداخله نظامی صحبت کرد. این بیانیه افزود مداخله نظامی اصلا نه در گذشته و نه در حال حاضر و نه در آینده مطرح  نیست. به نظرم این اختلافی که شیخ صباح مطرح کرد نشان از تنش شدید در این بحران است . 

معتقدم روزهای آینده مملو از اتفاقات غافلگیر کننده و تحولات تنش آفرینانه خواهد بود که شاید بسیاری از معادلات را تغییر دهد. به نظرم مداخله نظامی وجود داشته است و نقشه هایی برای این مداخله نظامی همانند سال 1996 میلادی ریخته شده بود یعنی زمانیکه عربستان و بحرین با حمایت مصر تلاش کردند در این بحران مداخله و خلیفه بن حمد آل ثانی را پس ازسرنگونی توسط پسرش بازگردانند.

 آنچه که باعث جلوگیری از مداخله نظامی یا تعویق آن شده است چند علت دارد . یکی آنکه همه کودتاهای نظامی سابق زمانی رخ داد که امیران قطری ، کشور را ترک کردند. این امیر تمیم را بر آن داشت قطر را ترک نکند و در کاخش بماند. پدرش شیخ حمد بن خلیفه نیز هرگز قطر را ترک نکرد زیرا هر دو می دانند ترک کردن قطر کار خطرناکی است. بار اول در سال 1972میلادی زمانیکه شیخ احمد بن علی آل ثانی قطر را به مقصد ایران برای تعطیلات تابستانی ترک کرد پسر عمویش یعنی خلیفه بن حمد پدر بزرگ شیخ تمیم کودتا کرد و شیخ احمد دیگر بازنگشت. شگفت آن است که شیخ احمد بن علی آل ثانی برادر شیخ عبد الله بن علی آل ثانی شاهزاده ای است که عربستان وی را در حال حاضر برای امیری قطر آماده می کند .کودتای دوم زمانی بود که شیخ خلیفه پدر بزرگ شیخ تمیم قطر را به مقصد سوئیس ترک کرد و پسرش حمد بن خلیفه در سال 1995میلادی کودتا کرد.  

شیخ تمیم حتی زمانیکه دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از وی دعوت کرد  تا برای حل بحران خلیج (فارس) به واشنگتن  برود؛ چنین کاری نکرد زیرا چه بسا فکر کرد این دامی است تا کشور را ترک کند و کودتا شود. 

موضوع دوم آن است که قطر از هم پیمانانش یعنی ترکیه و ایران  کمک گرفته است. اطلاعات تأیید نشده ای وجود دارد که نشان می دهد نیروهای ترکیه ای در قطر به سی هزار نفر رسیده است و برخی می گویند ده هزار نفرهستند  اما حضور این نیروها با تجهیزات سنگین نظامی برای دو هدف است یکی برای جلوگیری از هرگونه کودتای داخلی و انقلاب داخلی علیه امیر تمیم و دیگری مقابله با هرگونه مداخله خارجی توسط کشورهای تحریم کننده قطر. گزارشهایی وجود دارد که نشان می دهد ایران فقط به گشودن بنادر و حریم هوایی اش به روی قطر برای شکستن محاصره بسنده نکرده بلکه به اعزام برخی مستشاران نظامی ایرانی به قطر اقدام کرده است اما قطر این گزارشها را تکذیب می کند و می گوید هیچ نیرو و مستشار ایرانی در خاک قطر  حضور ندارد در هر حال گزینه نظامی منتفی نیست ولی نمی دانیم چه زمانی اتفاق خواهد افتاد و نمی دانیم بحران چگونه مدیریت خواهد شد . یعنی حرفهای زیادی درباره تغییر نظام مطرح می شود. سئوال می شود که چگونه امیر مورد نظر عربستان یعنی عبد الله بن علی آل ثانی از ریاض به دوحه و کاخ حکومت بازخواهد گشت؟ به نظر من طرحهایی وجود دارد و همه احتمالات در این خصوص مطرح است . موضوع دیگر آن است که سه ماه آینده به معنای کامل کلمه ماههای متنشجی خواهد بود . ما به سوی نشست سران شورای همکاری خلیج (فارس) حرکت می کنیم در این نشست چه اتفاقی خواهد افتاد؟ پیش از  صحبت درباره این نشست به نظرم چهار گام وجود دارد که چهار کشور تحریم کننده قطر برای آنها تدارک می بینند تا ثبات نظام قطر  را متزلزل کنند و گامهایی برداشته اند تا نظام را به نوعی تغییر دهند البته اگر بتوانند. 

نخستین گام آن است که ما در آستانه برگزاری کنفرانسی بسیار مهم در لندن هستیم. این کنفرانس متعلق به مخالفان قطری خواهد بود که  در آن شماری از شخصیتهای مخالف قطری و حتی افرادی از خاندان حاکم شرکت خواهند کرد . همچنین شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه شیخ عبد الله بن علی آل ثانی شاید این کنفرانس را با حضور شماری از شخصیتهای رسمی سعودی افتتاح کند. اطلاعات ما نشان می دهد از وزیران خارجه سابق و کنونی در دولت انگلیس و نیز از دستگاههای بسیار قوی رسانه ای دعوت شده است در این کنفرانس شرکت کنند. شخصا اطلاع دارم از شبکه تلویزیونی العربیه سعودی دعوت شده است در این کنفرانس شرکت کند. شاید العربیه این کنفرانس را پوشش مستقیم دهد. همچنین از اسکای نیوز عربی متعلق به دولت امارات دعوت شده است . تدابیر بسیار شدید امنیتی در این خصوص اتخاذ شده است. معتقدم اوضاع رو به تشنج هرچه بیشتر پیش می رود. از جمله کارهای تنش آفرینانه چهار کشور علیه قطر آن است که گزارشها نشان می دهد عربستان در حال تماس با دولت آمریکاست تا از شیخ عبد الله بن علی آل ثانی برای سفر به واشنگتن دعوت کند و با مسئولان آمریکایی مانند  اعضای مجلس سنا و مجلس نمایندگان دیدار  نماید. گام سوم آن است که گزارشها نشان می دهد عربستان احتمالا برای سفر شیخ عبد الله بن علی آل ثانی به چند کشور عربی نزدیک به ریاض برنامه ریزی می کند. نشست آینده شورای همکاری خلیج ( فارس ) نشست مشکلی خواهد بود . آیا در نشست آینده سران عرب شورای همکاری خلیج (فارس) با فشارهای عربستان، دولت کویت از بن علی آل ثانی برای شرکت در این نشست دعوت خواهد کرد ؟ آیا سناریوی (سوریه) که در نشست سران عرب در دوحه در سال 2013میلادی رخ داد تکرار خواهد شد ؟ آیا به نمایندگی از قطر ، شیخ عبد الله بن علی آل ثانی سخنرانی خواهد کرد ؟ همانند کاری که معاذ الخطیب و مخالفان سوری انجام دادند. نشست آینده مشکل خواهد بود و کویت با فشارهای زیادی مواجه خواهد بود . معتقدم رهبران کشورهای تحریم کننده قطر با شیخ تمیم بر سر یک میز نخواهند نشست و معتقدم شاید این نشست به تعویق بیافتد.