دیدار مقامات عراقی و سعودی و ادعا‌های تیلرسون

حیدر العبادی،‌ نخست وزیر عراق در سفر دوره‌ای به برخی کشور‌های منطقه به عربستان سعودی رفته و دیداری با سلمان،‌ پادشاه عربستان سعودی داشته است. روز یک شنبه در این سفر ریاض و بغداد شورای هماهنگی بین دو کشور را تشکیل داده‌اند. گفته می‌شود در این شورا در خصوص مبارزه مشترک دو کشور علیه داعش و نیز بازسازی مناطق آزاد شده از دست داعش بحث شده است.
عراق و عربستان دو کشور مسلمان و همسایه با مرز‌های طولانی و روابط تاریخی هستند، بنابراین توسعه مناسبات آنها به سود دوکشور و منطقه خواهد بود. بخصوص اینکه مبارزه علیه داعش باعث شده است که کل شهرهای تحت کنترل این نیروهای افراطی تخریب شوند و اقتصاد عراق نیز به شدت آسیب ببیند. طبیعتاً اگر این سفر زمینه را برای سرمایه گذاری در عراق فراهم کند همه طرف‌ها از آن سود خواهند برد.
نخست‌وزیر عراق در این دیدار گفت: «ما برنامه‌ای را برای آینده منطقه آغاز کرده‌ایم. این برنامه بیش از آنکه بر پایه تفاوت‌ها و منازعات مبتنی باشد بر روی توسعه و امنیت متمرکز است.»
اما در این میان، سفر وزیر خارجه آمریکا به عربستان سعودی و تلاش وی برای تبدیل این سفر و دیدار‌ها به جبهه‌ای ضد ایرانی قابل تأمل است. رکس تیلرسون،‌ وزیر امور خارجه آمریکا،‌ روز یکشنبه بعد از نشست رهبران عراق و عربستان سعودی گفت: "شورای هماهنگی عراق و عربستان سعودی به اجرای اصلاحات در بخش خصوصی عراق کمک خواهد کرد و سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور را ترغیب خواهد نمود، گویی این مقام آمریکایی نگران آن است که پس از بیرون راندن داعش از عراق شرکت‌های تجاری و صنعتی ایرانی در عراق فعال شوند و بدین ترتیب بخشی از اهداف ترامپ برای تشدید دوباره تحریم‌ها بر ضد ایران با ناکامی روبرو شود."
وزیر نفت عربستان سعودی نیز روز شنبه به عراق سفر کرد و رسانه‌های دولتی عربستان سعودی نیز اعلام کردند شورای هماهنگی از وضعیت بازار نفت نیز ابراز رضایت کرده است. ظاهرا ریاض سعی می‌کند از طریق رای زنی‌ها و هماهنگی‌ها با عراق در زمینه بازار نفت از خارج شدن بغداد از حیطه سیاست‌های نفتی ریاض-آمریکا و افزایش نفوذ طیف مستقل در بازار نفت - کشور‌هایی مانند روسیه، ایران و ونزوئلا - جلوگیری کند.
شورا همچنین موافقت کرد که «شرکت صنایع پایه عربستان سعودی» دفتر نمایندگی خود را در عراق ایجاد کند. این شورا همچنین پذیرفت که به شرکت کشاورزی عربستان سعودی، موسوم به سالیک SALIC ،‌ مجوز سرمایه گذاری در عراق را ارائه دهد. قرار است دومین نشست شورای هماهنگی عراق و عربستان سعودی در بغداد برگزار شود. هیچ تاریخی برای نشست دوم تعیین نشده است.
علاوه بر این، هفته پیش بود که یک فروند هواپیمای مسافربری عربستان سعوی در فرودگاه بغداد به زمین نشست. این اولین بار در خلال 27 سال گذشته بود که یک هواپیمای مسافربری سعودی در فرودگاهی در عراق بر زمین می نشست. همچنین،‌ عراق و عربستان سعودی در ماه اوت گذشته به بازگشایی یک گذرگاه مرزی بین دو کشور مبادرت ورزیدند.
­رکس تیلرسوندر ادامه همچنین ادعا کرد: زمان آن فرا رسیده است که شبه نظامیان مورد حمایت ایران و نیز مستشاران ایرانی آنها که به عراق کمک کردند داعش را شکست دهند «به خانه های خود» بازگردند. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که حشد الشعبی متشکل از مردم عراق است و آمریکا نقش اساسی در سازماندهی و تجهیز داعش در سوریه و حتی گسیل آن به عراق داشته است اما همانطوری که وزیر خارجه آمریکا نیز اذعان می‌کند ایران نقش اساسی در عقب نشینی داعش در عراق داشته است.
ظاهراً وزیر خارجه آمریکا با این اظهارات -آن هم همزمان با دیدار‌های مقامات عراقی و سعودی - می‌خواهد بگوید بهایی که عراق برای سرمایه‌گذاری عربستان باید بپردازد عبارت است از «کاهش مناسبات تهران و بغداد». اما این انتظار که توسعه مناسبات بغداد و ریاض به تضعیف مناسبات راهبردی ایران و عراق منجر شود ساده اندیشی و خوشبینانه‌ است.
رویترز امروز با اشاره به "نگرانی آمریکا از پیامد‌های نقش‌آفرینی ایران در پیروزی‌هایی که در عراق و سوریه علیه داعش به دست آمده است" افزود: "ایران بعد از حمله سال 2003 آمریکا به عراق و سرنگونی رژیم صدام حسین،‌ دیکتاتور سابق عراق،‌ نفوذ بسیاری در عراق به دست آورد. بدیهی است که دولت‌های عرب سنی منطقه،‌ مانند عربستان، از این گسترش نفوذ خرسند نبوده و با آن مخالفت می‌کنند."
دولت عراق امروز دوشنبه دربیانیه‌ای در واکنش به سخنان وزیر خارجه آمریکا با حمایت از نیروی حشد الشعبی ( نیروهای بسیج مردمی در عراق) افزود: «هیچ کس حق ندارد در امور عراق دخالت کند.»
روابط بین عراق و عربستان بعد از حمله سال 1990 صدام حسین،‌ دیکتاتور سابق عراق، به کویت قطع شد. از آن پس عربستان سعودی به همراه امارات متحده عربی تلاش می‌کنند خود را به عراق نزدیک کنند.

------------------------------
عبدالرضا خلیلی
­