بهینه سازی تولید بذر سیب زمینی در اردبیل

سالانه بین 600 تا 850 هزار تن سیب زمینی در استان اردبیل تولید می شود و این استان با تولید حدود یک چهارم تا یک پنجم سیب زمینی کشور، جزو سه استان اصلی تولید کننده این محصول به شمار می رود.
تولیدات استان اردبیل تنها به محصول نهایی سیب زمینی محدود نمی شود بلکه این استان قطب تولید بذر سیب‌زمینی در کشور به شمار می رود.
برای تولید بذر سیب زمینی در ابتدا ریز غده های سیب زمینی (مینی تیوبر) تولید می شود. این ریز غده ها از کشت بافت سیب زمینی در محیط های کشت ویژه به صورت کاملا ایزوله و عاری از آلودگی های مختلف تولید می شوند و پس از یک مرحله کشت مجدد، سیب زمینی به دست آمده به عنوان بذر مادر برای کاشت در مزارع استفاده می شود.
در چند سال اخیر گام‌های بلندی برای تولید بذر مادری سیب‌زمینی در استان اردبیل برداشته شده است به طوری که این استان یکی از مراکز پیشرو در تولید و عمل‌آوری بذر سیب زمینی در کشور است .
 
تحقیقات پیشرفته تولید بذر سیب زمینی
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل از انجام تحقیقات پیشرفته درباره سیب زمینی و تولید دو میلیون عدد بذر مینی تیوبر (ریز غده) در استان خبر داد.
داود حسن پناه با اشاره به ادامه تحقیقات در خصوص افزایش ضریب تکثیر بذرهای سیب زمینی تولید شده و پائین آوردن هزینه تولید در این ارتباط افزود : مینی تیوبر ریز غده‌های حاصل از کشت بافت سیب‌زمینی است که در آزمایشگاه‌های کاملا ایزوله و عاری از هرگونه آلودگی‌های مختلف تولید می‌شود که می تواند بذر پایه سیب زمینی کاران را تامین و کشور را از واردات بذر سیب زمینی بی نیاز کند.

وی  با یادآوری اینکه استان اردبیل یکی از استانهای مهم کشور در زمینه تولید سیب زمینی است افزود: در این استان سه شرکت تولید ریزغده سیب زمینی فعالیت می کنند که این سه شرکت می توانند سالانه بیش از دو میلیون بذر ریز غده سیب زمینی تولید کنند. با این حال به دلیل بالا بودن نیاز کشور به بذر سالم سیب زمینی ضروری است که این میزان تولید را بیشتر کنیم .
این پژوهشگر با بیان اینکه بذور سیب زمینی تولید شده در استان اردبیل عاری از هرگونه عامل بیماریزا است افزود : در تامین بذر وارداتی بیم از بیماری و آلودگی بذر وجود داشت که با تامین بذر در داخل کشور نیاز سیب زمینی کاران به صورت کامل تامین خواهد شد.
حسن پناه تصریح کرد: با تحقیقات انجام شده، به جای کشت مستقیم گیاهچه ها در گلخانه از میکرو تیوبرهایی که به صورت آزمایشگاهی پرورش یافته اند برای کشت استفاده می شود که بذور مینی تیوبر (ریز غده) بدست آمده از این گلخانه ها پس از تکثیر به صورت بذر الیت و سوپر الیت در اختیار زارعین قرار می گیرند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان افزود: در چند سال اخیر در خصوص تولید مینی تیوبر تحقیقات زیادی انجام شده است از جمله به جای استفاده از بستر پیت ماس که نوعی خاک برگ وارداتی است، از  بسترهای بومی استانی که خیلی ارزان قیمت تر است استفاده کردیم که برای تولید مینی تیوبرهایی که ضریب تکثیر بالایی دارند به خوبی جواب داد.
وی تصریح کرد: پیت ماس در واقع بقایای نوعی خزه و جلبک می‌باشد که بیشتر در کشورهایی مانند استونی و لیتونی تولید می‌شود. این خزه‌ها جمع آوری شده و در طی فرایندی آماده سازی و بسته بندی می‌شوند و خاک برگ تولید شده از آن تا ضمن داشتن PH خنثی تا  بیست برابر وزن خود آب جذب می‌کند. با این حال ما برای پایین آوردن هزینه تولید بذر سیب زمینی در استان ، به جای استفاده از خاک برگ های وارداتی ، از خاک برگ های ابداعی باکیفیت که در داخل خود استان تولید شده بود استفاده کردیم.
این پژوهشگر ادامه داد: به غیر از تغییر بستر کشت، تحقیقاتی درباره مواد غذایی و روش آبیاری در خصوص تولید ریز غده های سیب زمینی انجام شده است و علاوه بر اینکه به جای فرآیند کنترل بیولوژیک بذر در گلخانه از میکرو مینی تیوبرهای تولید شده در استان برای تولید ریز غده و بذر سیب زمینی استفاده کردیم.
حسن پناه اظهار کرد: بذرهای سیب زمینی که با تغییر شیوه های تولید و با هزینه کمتر در اختیار کشاورزان استان قرار گرفته است به خوبی جواب داده است. 
 
بالا بودن محصول دهی بذرهای تولید شده
علی اردبیلی مدیر یکی از سه شرکت تولیدکنندگان بذر سیب‌زمینی در استان با بیان اینکه پیش از این کشاورزان استان مجبور به واردات بی‌رویه بذر سیب‌زمینی از کشورهای خارجی مثل آلمان بودند گفت: خوشبختانه در سالهای اخیر  اردبیل با تولید بذر سیب‌زمینی سبلان به عنوان بذر ملی توانسته است موفق عمل کند به طوری که استاندارهای جهانی نیز بذر تولیدی استان را تأیید می‌کنند.
وی با خاطرنشان کردن اینکه از هر بوته مینی‌تیوبر تولید شده در استان ، 45 بذر مادری مینی‌تیوبر تولید می‌شود اضافه کرد: تولید مینی‌تیوبر یک کار فنی پیچیده است و بعد از چند سال تلاش و جرأت و توان پژوهشگران و محققان استان طبق استاندارد جهانی در حال انجام است .
مینی‌تیوبر تولید شده در گلدان‌ها در اندازه‌های درشت و با تغذیه مناسب از یک وضعیت رشد مناسب برخوردار هستند که برخی از تولیدکنندگان ما با استفاده از این بذر حتی 48 تن در هکتار نیز سیب‌زمینی تولید کرده‌اند.
در حالی که به گفته مسئولان سازمان جهاد کشاورزی استان بیش از 30 درصد از بذور سیب زمینی تولید شده در اردبیل به سایر استان‌ها صادر می‌شود ، انتظار می رود با انجام حمایت های بیشتر ، میزان تولید بذر مرغوب سیب زمینی در استان اردبیل افزایش یابد و شاهد صادرات بذرهای تولید شده در استان به خارج از کشور باشیم.