نقش مهم رویه‌های الکترونیکی در مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر 

به گزارش خبرگزاری صداو سیما در میان سازمان‌های اقتصادی دولت کمتر سازمانی را می‌توان یافت که مانند گمرک جمهوری اسلامی ایران دارای پیچیدگی و تنوع وظایف زیاد و همچنین عملکردی چندگانه باشد.شاید همین موضوع سبب می‌شود تا برخی از افراد و حتی عده‌ای از مسئولان برداشت دقیق و واقعی از گمرک و فعالیت‌های آن در فضای به شدت متغیر تجارت که گاه دستخوش مسائل و موضوع‌های سیاسی نیز می‌شود نداشته باشند.

نگاهی به عملکرد گمرک در سه سال گذشته و در پی اجرای بزرگترین و مهم‌ترین پروژه نیم قرن اخیر در این سازمان یعنی الکترونیکی کردن رویه‌های گمرکی، حاکی از آن است که گمرک همزمان با تعویض ریل در مسیر خدما ترسانی به تجار و بازرگانان - ازحالت دستی و کاغذی به شیوه‌های کاملاً الکترونیکی- و استفاده از فناوری مدرناطلاعات و ارتباطات که در واقع یکی از آرزو‌های دولت‌های پس از پیروزی انقلاباسلامی به خصوص دولت تدبیر و امید بوده، در عرصه‌های گوناگون کاری ازجمله مبارزهبا قاچاق کالا و مواد مخدر در اشکال و ابعاد گوناگون آن گام‌های بلند برداشته و برغم آنکه وظیفه و رسالت اصلی آن ارائه خدمات و تسهیلات گمرکی به ذینفعان و کنترل ونظارت دقیق بر فرآیند‌های وورد و خروج کالاست، موفقیت‌های چشمگیری در کشف وضبط کالا و مواد مخدر به دست آورده است.

بنابر گزارش گمرک ایران؛ این روند نشان می‌دهد که ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل زیادی در گمرک وجود دارد که در صورت فراهم کردن بستر مناسب و تأمین امکانات و تجهیزات مورد نیاز می‌توان به خوبی از آن‌ها استفاده کرد. هر تلاشی که برای اقتدار و ارتقای جایگاه گمرک در مرز‌های کشور به ویژه مرز‌هایی که از لحاظ قاچاق ریسک کمتری دارند، صورت گیرد، به طور مستقیم بر بهبود وضع اقتصادی کشور تأثیر می‌گذارد و سرمایه گذاری در این بخش را از هر نظر توجیه می‌کند.سامانه‌های جامع امور گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی به عنوان دو شاخه اصلی گمرک الکترونیکی مهم است، اما این موارد هم ارزشمند به نظر می‌رسد: 
۱- با راه اندازی سامانه‌های الکترونیکی در گمرک و حذف برخی از مراحل رسیدگی به اظهارنامه‌های گمرکی و همچنین کاهش اسناد و مدارک درخواستی از صاحبان کالا، سرعت انجام تشریفات ترخیص کالا به طور چشمگیری افزایش یافته است، ضمن آنکه، چون اظهار کالا به گمرک، غیرحضوری و به شکل اینترنتی انجام می‌شود، هم در زمان و هم هزینه تجار و بازرگانان و واحد‌های تولیدی صرفه جویی قابل ملاحظ‌های صورت گرفته و باعث افزایش رضایت آن‌ها شده است.

۲- از آنجا که همه چیز در سامانه‌های جامع امور گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی به طور شفاف قابل دسترسی است و به قول معروف کار‌ها در اتاق شیشه‌ای انجام می‌شود، امکان جعل و تقلب به خصوص در پروانه‌های گمرکی - که به صورت الکترونیکی صادر می‌شود- به شدت کاهش یافته و تقریبا به صفر رسیده است. قبل از این با دست کاری و جعل در اسناد کاغذی مبالغ هنگفتی سوءاستفاده مالی صورت می‌گرفت و زمینه بروز مفسده و تخلف وجود داشت. یکی از دلایل اصلی افزایش درآمد‌های گمرکی پس از تحقق گمرک الکترونیکی، شفاف شدن کار‌ها در گمرک و جلوگیری از کم اظهاری با هدف نپرداختن حقوق و عوارض واقعی کالا است.

۳- به دلیل راه اندازی سیستم کارشناس متمرکز یا مجازی، انجام روش‌های قدیمی و تلاش برای برقراری ارتباط ناسالم بین صاحب کالا و ارزیاب گمرک از میان رفته است. در این سیستم کسی که کالای خود را در یک گمرک اظهار می‌کند، ارزیابی کالایش توسط کارشناسی در گمرک دیگر انجام می‌شود و به این ترتیب امکان سوءاستفاده احتمالی وجود ندارد.۴- با اجرای طرح اظهار قبل از ورود کالا، تمام امور گمرکی مربوط به ترخیص محموله، پیش از رسیدن کالا به گمرک انجام و پس از ورود کالا، در صورت تطابق کامل مشخصات کالا با اسناد و مدارک ارائه شده در سیستم، محموله در کوتاه‌ترین زمان از گمرک ترخیص می‌شود. این سیستم هم اکنون در گمرکات کشور‌های پیشرفته دنیا در حال اجراست و می‌توان گفت: گمرک ایران با اجرای سیستم‌های الکترونیکی خود را به سطح گمرکات تراز اول دنیا نزدیک کرده است.

اما نکته مهمی که باعث می‌شود به طور صددرصد نتوان از مزایای گمرک الکترونیکی در ایران استفاده کرد، ناهماهنگی و سرعت پایین دیگر سازمان‌های دخیل در امر تجارت خارجی است که به دلایل مختلف تاکنون نتوانسته اند پا به پای گمرک در این زمینه پیش بیایند و متأسفانه همین موضوع سبب شده که در بسیاری از موارد اشکالات و نقایص مربوطبه عملکرد این سازمان‌ها به حساب گمرک نوشته شود. در هر حال با وجود پیشرفت‌ها و موفقیت‌های خوبی که گمرک در سال‌های اخیر برای خدمات رسانی به مردم به دست آورده و یکی از سازمان‌های موفق در اجرای سیاست‌هایکلی اقتصاد مقاومتی بوده، هنوز با گمرک ایده آل فاصله دارد که امیدواریم با حمایت و مساعدت دولت و مجلس و سایر مسئولان کشور زمان دستیابی به وضع مطلوب هر چه بیشتر کوتاه شود.

جزییات توافقات جدید گمرکی تهران - بغداد