پخش زنده
امروز: -
دلارهاي عربستان يا حقوق بين الملل، کداميک مشروعيت مي دهند؟
دلارهاي سعودي ها نمي تواند به حضور غير قانوني نظاميان امريکايي در سوريه مشروعيت دهد حال چه رئيس جمهور امريکا در خارج کردن نيروهاي امريکايي از سوريه جدي باشد چه نباشد.
پنجشنبه گذشته دونالد ترامپ رئيس جمهور امريکا در جريان سخنراني در ايالت اهايو از قريب الوقوع بودن خروج نظاميان امريکايي از سوريه خبر داد و تاکيد کرد که حضور نظامي کشورش در خاورميانه تا کنون 7 تريليون دلار هزينه و ويراني و تلفات در برداشته است بدون اينکه چيزي عائد امريکا شود.
ترامپ در شرايطي اين حرف را زد که نشانه ها از تصميم امريکا براي محکم کردن جاي پاي خود در سوريه حکايت داشتند و رکس تيلرسون وزير امور خارجه برکنارشده و جيمز ماتيس وزير دفاع امريکا بر حضور طولاني مدت در سوريه و تقويت نيروهاي امريکايي به بهانه جلوگيري از باز گشت مجدد داعش تاکيد داشتند.
به هر حال پس از اعلام اين سخنان غير منتظره از سوي ترامپ، گمانه زني ها و تحليل هاي متفاوتي از سوي کارشناسان منطقه مطرح شد که جاي دارد اشاره اي گذرا به اين گمانه ها شود و در آخر هم بر اساس حقوق بن الملل مشروع يا نامشروع بودن حضور نظاميان امريکايي در خاک سوريه براخته شود.
برخي کارشناسان بر اين باورند تغييرات در مهره هاي تاثير گذار در سياست خارجي امريکا و به خدمت گمارده شدن مايک پمپئو در سمت وزارت خارجه و جان بولتون در سمت مشاور امنيت ملي امريکا، سبب شده است تا ترامپ اکنون بطور مستقل در باره حضور نظاميان امريکايي در سوريه تصميم بگيرد و همانگونه که در کارزار انتخاباتي خود وعده داده بود با عقب نشيني از سوريه، هزينه هاي نظامي را صرف اولويت اول خود يعني بازساي امريکا نمايد. در اين خصوص قطع کمک 200 ميليون دلاري براي بازسازي مناطق تحت کترل نيروهاي متحد امريکا در خاک سوريه نيز مورد اشاره اين دسته از تحليلگران است.
دسته دوم با اشاره به خوي تاجر مسلکي ترامپ به هم زماني اين سخنان با حضور وليعهد عربستان در خاک امريکا اشاره و تاکيد مي کنند ممکن است امريکا با اين تصميم قصد دارد به طرف هايي که از حضور نظاميان امريکايي در خاک سوريه براي منافع خود استفاده مي کنند گوشزد نمايد که هزينه آن را بايد پرداخت کنند.
درست پنج روز بعد يعني روز سه شنبه ترامپ در جريان کنفرانس مطبوعاتي گفت که ما مي خواهيم نیروهایمان خارج از سوریه باشند. اگر عربستان می‌خواهد ما بمانیم هزینه‌اش را بدهد. با اين حال او بار ديگر تاکيد کرد که زمان خروج نیروهای کشورش از سوریه فرا رسیده اما هنوز در این باره تصمیم نهایی گرفته نشده است و به زودی این تصمیم گرفته می‌شود.
دسته ديگري از تحليلگران با اشاره به اين بخش از سخنان ترامپ که گفته بود امريکا نقش نظاميان امريکايي در خاک سوريه را به ديگر بازيگران خواهد سپرد از توافق پشت پرده ميان امريکا واحتمالا ترکيه و روسيه سخن مي گويند که اگر اين گمانه درست باشد به معناي آن است که براي بار دوم کردها هدف خيانت امريکا قرار مي گيرند و قرباني بزرگ اين ماجرا مي شوند. ضمن اينکه با توجه به نگراني رژيم صهيونيستي از حضور ايران در خاک سوريه، اين گمانه در اين ارتباط مطرح مي شود که در پشت پرده ممکن است توافق شده باشد که روسيه نقش ايران را درسوريه محدود نمايد.
دسته ديگري از تحليلگران معتقند که پيروزي هاي ارتش سوريه و متحدانش به ويژه در غوطه شرقي تهديد بزرگ سقوط پايتخت را از بين برده است و دولت بشار اسد پس از تحکيم امنيت در مرکز مي تواند به سمت پيرامون و مرزها پيشروي نموده و با کمک متحدان خود ديگر مناطق را نيز تحت کنترل درآورد که در نتيجه اين براي امريکا مي تواند شکستي از پيش تعيين شده باشد بنابر اين امريکا با پيش دستي قصد دارد با خارج کردن نيروهاي خود از خاک سوريه حداقل اين ادعا را مطرح کند که با داعش جنگيده واين گروه را شکست داده است و حالا کاري در سوريه ندارد.
دسته ديگري از تحليلگران نيز اين سخنان ترامپ را ترفندي مي دانند براي مستحکم کردن جاي پاي امريکا در خاک سوريه، به اين معني که او گفته است پس از شکست داعش نيروها را خارج مي کنيم و حالا مي توان
با برهم زدن اين قاعده ادعا نمود که داعش هنوز فعال است و بنابر اين ضرورتي براي خروج از سوريه نيست. چنانچه برت مک‌گورگ، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در ائتلاف ضد داعش در همایشی در واشنگتن گفت: ما برای مبارزه با داعش در سوریه هستیم. این ماموریت ماست و به پایان نرسیده و باید آن را تکمیل کنیم.
اما دسته ديگري از تحليلگران سخنان ترامپ مبني بر خروج نظاميان امريکايي از خاک سوريه را جدي تلقي مي کنند و آن را در راستاي تصميم امريکا براي خروج ازبرجام و دور کردن نيروهاي امريکايي از تيررس ايران در صورت جنگ مي دانند. اما بر اين تحليل اشکالاتي وارد است از جمله اينکه خروج امريکا از برجام به معناي وقوع جنگ نخواهد بود دوم اينکه به فرض وقوع جنگ ميان ايران وامريکا، چرا ترامپ نيروهاي خود را فقط ازسوريه خارج مي کند در حاليکه اين کشور در عراق؛، عربستان، بحرين ، قطر و افغانستان نيز نيرو دارد و پايگاههاي اين کشور تا شعاع 2000 کيلومتري درتيررس موشک هاي ايران قرار دارند.
به هر حال در کنار اين تحليل ها واقعيت اينجاست که مداخله نظامي امريکا در داخل خاک سوريه بر خلاف حضور مشاوره اي ايران يا روسيه در خاک سوريه از جنبه حقوق بين اللمل غير قانوني و نامشروع، و نيروهاي امريکايي در خاک سوريه بر اساس قوانين بين المللي در رديف نيروهاي متجاوز تلقي مي شوند.
سوريه در هفت سال گذشته درگير جنگ داخلي ازسوي گروههاي تروريستي شده که بيشتر آنها از سوي چند کشور به ويژه عربستان، ترکيه، امريکا وانگليس وفرانسه وامارات وقطر حمايت مالي وتسليحاتي مي شدند و مي شوند و اين گروهها از طريق نظامي با اشغال بخش هايي از خاک سوريه، عملا حاکميت دولت قانوني دمشق را نقض کرده بودند واين حق دولت قانوني سوريه بود که بار ديگر حاکميت خود را بر قلمرو جغرافيايي و سرزميني سوريه بگستراند.
از سويي هر گونه حضور نظامی در کشور/ کشورهای درگیر جنگ داخلی نقض بی قید و شرط "اصل ممنوعیت توسل به زور" پیش بینی شده در بند چهارم ماده ۲ منشور سازمان ملل متحد خواهد بود که جامعه بین المللی آن را به عنوان یکی از مهم ترین قواعد آمره حقوق بین الملل پذیرفته است. مطابق این اصل کلیه کشورهای عضو ملل متحد در روابط بین‌المللی خود از تهدید به زور یا استفاده از آن علیه تمامیت ارضی و یا استقلال سیاسی هر کشوری یا از هر روش دیگری که با مقاصد ملل متحد مباینت داشته باشد خودداری خواهند نمود. اما در این میان، دعوت و یا رضایت دولت درگیر در جنگ داخلی تنها توجیهی است که پایه و اساس حقوقی جهت مداخله نظامی توسط کشورهای ثالث برای کمک به کشور میزبان در دفاع از خود را تشکیل می دهد.
مداخله نظامی مبتنی بر دعوت و یا رضایت دولت میزبان همچنین استثنای حقوقی به رسمیت شناخته شده نسبت به اصل تساوی حاکمیت دولتها است که بر اساس آن ضرورت احترام به تمامیت ارضی و استقلال سیاسی کشورها امری اجتناب ناپذیر است.
مداخله نظامی در یک جنگ داخلی با دعوت کشور درگیر در جنگ در واقع منعکس کننده رضایت نظام حاکم کشور قربانی جنگ به اقدام نظامی علیه نیروهای مخالف (اعم شبه نظامیان و گروههای تروریستی) در قلمرو آن توسط نیروهای نظامی کشور/کشورهای ثالث و یا متحدان است.
نکته قابل توجه این که، جواز مداخله نظامی با دعوت کشور درگیر جنگ در قطعنامه ۳۳۱۴ مجمع عمومی سازمان ملل متحد بطور غیر مستقیم صادر شده است. طبق بند اول ماده ۳ این قطعنامه، استفاده از نیروهای مسلح کشوری که طبق موافقت کشور دیگر در داخل سرزمین آن مستقر شده، مخالف شرایط مندرج در موافقتنامه یا تمدید حضور آن نیرو در سرزمین مزبور پس از پایان مدتی که در موافقتنامه پیش بینی شده است، عمل تجاوزکارانه به شمار می رود. به طور خلاصه، حضور نظامی کشور/کشورهای ثالث در قلمرو کشور درگیر جنگ داخلی تنها با دعوت و یا موافقت رسمی آن قابل توجیه خواهد بود.
بر این اساس، می توان ادعا نمود که حضور نظامی امريکا در داخل خاک سوريه که بدون دعوت دولت دمشق صورت گرفته غير قانوني است.
از نظر حقوقی زمانی که یک کشور هدف حملات نظامی قرار می گیرد می تواند به تنهایی به دفاع مشروع به صورت فردی از خود پرداخته و یا با اعلام رضایت صریح مداخله نظامی کشورهای ثالث در قلمرو خود در قالب دفاع مشروع دسته جمعی (موضوع بحث ماده ۵۱ منشور سازمان ملل و استثنای بر اصل ممنوعیت توسل به زور) را مشروعیت بخشد. بر اين اساس از آنجايي که حضور نظاميان امريکايي در داخل خاک سوريي بدو ن رضايت دولت دمشق بوده است اين حضور نامشروع بوده و دولت دمشق مي تواند با اين نيروها به عنوان نيروهاي متجاوزي که در حمايت از گروههاي تروريستي خاک اين کشور را تحت کنترل دارند وارد نبرد شود.
بر اين اساس ترامپ چه جدي و چه با اهداف ديگري از خارج کردن نظاميان کشورش از سوريه سخن گفته باشد بايد نيروهاي امريکايي را از خاک سوريه خارج نمايد و اينکه عربستان بخواهد هزينه ماندن اين نيروها را بپردازد نمي تواند به آن مشروعيت بدهد مشروعيت از دمشق صادر مي شود نه رياض .
اين وضعيت شامل حال ترکيه نيز است در حال حاضر ترکيه بدون دعوت از دمشق بخشي از خاک سوريه را در نوار مرزي خود با ادعاي مبارزه با تروريسم و جلوگيري از خدشه وارد شدن بر امنيت ترکيه تحت اشغال در آورده است در حاليکه وظيفه انکارا اين بود که پيش از هراقدامي از دمشق بخواهد که امنيت را در مرزها برقرار نمايد و در صورت ناتواني نيروهاي سوري، با اجازه دمشق دست به اقدام بزند.
ترامپ در شرايطي اين حرف را زد که نشانه ها از تصميم امريکا براي محکم کردن جاي پاي خود در سوريه حکايت داشتند و رکس تيلرسون وزير امور خارجه برکنارشده و جيمز ماتيس وزير دفاع امريکا بر حضور طولاني مدت در سوريه و تقويت نيروهاي امريکايي به بهانه جلوگيري از باز گشت مجدد داعش تاکيد داشتند.
به هر حال پس از اعلام اين سخنان غير منتظره از سوي ترامپ، گمانه زني ها و تحليل هاي متفاوتي از سوي کارشناسان منطقه مطرح شد که جاي دارد اشاره اي گذرا به اين گمانه ها شود و در آخر هم بر اساس حقوق بن الملل مشروع يا نامشروع بودن حضور نظاميان امريکايي در خاک سوريه براخته شود.
برخي کارشناسان بر اين باورند تغييرات در مهره هاي تاثير گذار در سياست خارجي امريکا و به خدمت گمارده شدن مايک پمپئو در سمت وزارت خارجه و جان بولتون در سمت مشاور امنيت ملي امريکا، سبب شده است تا ترامپ اکنون بطور مستقل در باره حضور نظاميان امريکايي در سوريه تصميم بگيرد و همانگونه که در کارزار انتخاباتي خود وعده داده بود با عقب نشيني از سوريه، هزينه هاي نظامي را صرف اولويت اول خود يعني بازساي امريکا نمايد. در اين خصوص قطع کمک 200 ميليون دلاري براي بازسازي مناطق تحت کترل نيروهاي متحد امريکا در خاک سوريه نيز مورد اشاره اين دسته از تحليلگران است.
دسته دوم با اشاره به خوي تاجر مسلکي ترامپ به هم زماني اين سخنان با حضور وليعهد عربستان در خاک امريکا اشاره و تاکيد مي کنند ممکن است امريکا با اين تصميم قصد دارد به طرف هايي که از حضور نظاميان امريکايي در خاک سوريه براي منافع خود استفاده مي کنند گوشزد نمايد که هزينه آن را بايد پرداخت کنند.
درست پنج روز بعد يعني روز سه شنبه ترامپ در جريان کنفرانس مطبوعاتي گفت که ما مي خواهيم نیروهایمان خارج از سوریه باشند. اگر عربستان می‌خواهد ما بمانیم هزینه‌اش را بدهد. با اين حال او بار ديگر تاکيد کرد که زمان خروج نیروهای کشورش از سوریه فرا رسیده اما هنوز در این باره تصمیم نهایی گرفته نشده است و به زودی این تصمیم گرفته می‌شود.
دسته ديگري از تحليلگران با اشاره به اين بخش از سخنان ترامپ که گفته بود امريکا نقش نظاميان امريکايي در خاک سوريه را به ديگر بازيگران خواهد سپرد از توافق پشت پرده ميان امريکا واحتمالا ترکيه و روسيه سخن مي گويند که اگر اين گمانه درست باشد به معناي آن است که براي بار دوم کردها هدف خيانت امريکا قرار مي گيرند و قرباني بزرگ اين ماجرا مي شوند. ضمن اينکه با توجه به نگراني رژيم صهيونيستي از حضور ايران در خاک سوريه، اين گمانه در اين ارتباط مطرح مي شود که در پشت پرده ممکن است توافق شده باشد که روسيه نقش ايران را درسوريه محدود نمايد.
دسته ديگري از تحليلگران معتقند که پيروزي هاي ارتش سوريه و متحدانش به ويژه در غوطه شرقي تهديد بزرگ سقوط پايتخت را از بين برده است و دولت بشار اسد پس از تحکيم امنيت در مرکز مي تواند به سمت پيرامون و مرزها پيشروي نموده و با کمک متحدان خود ديگر مناطق را نيز تحت کنترل درآورد که در نتيجه اين براي امريکا مي تواند شکستي از پيش تعيين شده باشد بنابر اين امريکا با پيش دستي قصد دارد با خارج کردن نيروهاي خود از خاک سوريه حداقل اين ادعا را مطرح کند که با داعش جنگيده واين گروه را شکست داده است و حالا کاري در سوريه ندارد.
دسته ديگري از تحليلگران نيز اين سخنان ترامپ را ترفندي مي دانند براي مستحکم کردن جاي پاي امريکا در خاک سوريه، به اين معني که او گفته است پس از شکست داعش نيروها را خارج مي کنيم و حالا مي توان
با برهم زدن اين قاعده ادعا نمود که داعش هنوز فعال است و بنابر اين ضرورتي براي خروج از سوريه نيست. چنانچه برت مک‌گورگ، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در ائتلاف ضد داعش در همایشی در واشنگتن گفت: ما برای مبارزه با داعش در سوریه هستیم. این ماموریت ماست و به پایان نرسیده و باید آن را تکمیل کنیم.
اما دسته ديگري از تحليلگران سخنان ترامپ مبني بر خروج نظاميان امريکايي از خاک سوريه را جدي تلقي مي کنند و آن را در راستاي تصميم امريکا براي خروج ازبرجام و دور کردن نيروهاي امريکايي از تيررس ايران در صورت جنگ مي دانند. اما بر اين تحليل اشکالاتي وارد است از جمله اينکه خروج امريکا از برجام به معناي وقوع جنگ نخواهد بود دوم اينکه به فرض وقوع جنگ ميان ايران وامريکا، چرا ترامپ نيروهاي خود را فقط ازسوريه خارج مي کند در حاليکه اين کشور در عراق؛، عربستان، بحرين ، قطر و افغانستان نيز نيرو دارد و پايگاههاي اين کشور تا شعاع 2000 کيلومتري درتيررس موشک هاي ايران قرار دارند.
به هر حال در کنار اين تحليل ها واقعيت اينجاست که مداخله نظامي امريکا در داخل خاک سوريه بر خلاف حضور مشاوره اي ايران يا روسيه در خاک سوريه از جنبه حقوق بين اللمل غير قانوني و نامشروع، و نيروهاي امريکايي در خاک سوريه بر اساس قوانين بين المللي در رديف نيروهاي متجاوز تلقي مي شوند.
سوريه در هفت سال گذشته درگير جنگ داخلي ازسوي گروههاي تروريستي شده که بيشتر آنها از سوي چند کشور به ويژه عربستان، ترکيه، امريکا وانگليس وفرانسه وامارات وقطر حمايت مالي وتسليحاتي مي شدند و مي شوند و اين گروهها از طريق نظامي با اشغال بخش هايي از خاک سوريه، عملا حاکميت دولت قانوني دمشق را نقض کرده بودند واين حق دولت قانوني سوريه بود که بار ديگر حاکميت خود را بر قلمرو جغرافيايي و سرزميني سوريه بگستراند.
از سويي هر گونه حضور نظامی در کشور/ کشورهای درگیر جنگ داخلی نقض بی قید و شرط "اصل ممنوعیت توسل به زور" پیش بینی شده در بند چهارم ماده ۲ منشور سازمان ملل متحد خواهد بود که جامعه بین المللی آن را به عنوان یکی از مهم ترین قواعد آمره حقوق بین الملل پذیرفته است. مطابق این اصل کلیه کشورهای عضو ملل متحد در روابط بین‌المللی خود از تهدید به زور یا استفاده از آن علیه تمامیت ارضی و یا استقلال سیاسی هر کشوری یا از هر روش دیگری که با مقاصد ملل متحد مباینت داشته باشد خودداری خواهند نمود. اما در این میان، دعوت و یا رضایت دولت درگیر در جنگ داخلی تنها توجیهی است که پایه و اساس حقوقی جهت مداخله نظامی توسط کشورهای ثالث برای کمک به کشور میزبان در دفاع از خود را تشکیل می دهد.
مداخله نظامی مبتنی بر دعوت و یا رضایت دولت میزبان همچنین استثنای حقوقی به رسمیت شناخته شده نسبت به اصل تساوی حاکمیت دولتها است که بر اساس آن ضرورت احترام به تمامیت ارضی و استقلال سیاسی کشورها امری اجتناب ناپذیر است.
مداخله نظامی در یک جنگ داخلی با دعوت کشور درگیر در جنگ در واقع منعکس کننده رضایت نظام حاکم کشور قربانی جنگ به اقدام نظامی علیه نیروهای مخالف (اعم شبه نظامیان و گروههای تروریستی) در قلمرو آن توسط نیروهای نظامی کشور/کشورهای ثالث و یا متحدان است.
نکته قابل توجه این که، جواز مداخله نظامی با دعوت کشور درگیر جنگ در قطعنامه ۳۳۱۴ مجمع عمومی سازمان ملل متحد بطور غیر مستقیم صادر شده است. طبق بند اول ماده ۳ این قطعنامه، استفاده از نیروهای مسلح کشوری که طبق موافقت کشور دیگر در داخل سرزمین آن مستقر شده، مخالف شرایط مندرج در موافقتنامه یا تمدید حضور آن نیرو در سرزمین مزبور پس از پایان مدتی که در موافقتنامه پیش بینی شده است، عمل تجاوزکارانه به شمار می رود. به طور خلاصه، حضور نظامی کشور/کشورهای ثالث در قلمرو کشور درگیر جنگ داخلی تنها با دعوت و یا موافقت رسمی آن قابل توجیه خواهد بود.
بر این اساس، می توان ادعا نمود که حضور نظامی امريکا در داخل خاک سوريه که بدون دعوت دولت دمشق صورت گرفته غير قانوني است.
از نظر حقوقی زمانی که یک کشور هدف حملات نظامی قرار می گیرد می تواند به تنهایی به دفاع مشروع به صورت فردی از خود پرداخته و یا با اعلام رضایت صریح مداخله نظامی کشورهای ثالث در قلمرو خود در قالب دفاع مشروع دسته جمعی (موضوع بحث ماده ۵۱ منشور سازمان ملل و استثنای بر اصل ممنوعیت توسل به زور) را مشروعیت بخشد. بر اين اساس از آنجايي که حضور نظاميان امريکايي در داخل خاک سوريي بدو ن رضايت دولت دمشق بوده است اين حضور نامشروع بوده و دولت دمشق مي تواند با اين نيروها به عنوان نيروهاي متجاوزي که در حمايت از گروههاي تروريستي خاک اين کشور را تحت کنترل دارند وارد نبرد شود.
بر اين اساس ترامپ چه جدي و چه با اهداف ديگري از خارج کردن نظاميان کشورش از سوريه سخن گفته باشد بايد نيروهاي امريکايي را از خاک سوريه خارج نمايد و اينکه عربستان بخواهد هزينه ماندن اين نيروها را بپردازد نمي تواند به آن مشروعيت بدهد مشروعيت از دمشق صادر مي شود نه رياض .
اين وضعيت شامل حال ترکيه نيز است در حال حاضر ترکيه بدون دعوت از دمشق بخشي از خاک سوريه را در نوار مرزي خود با ادعاي مبارزه با تروريسم و جلوگيري از خدشه وارد شدن بر امنيت ترکيه تحت اشغال در آورده است در حاليکه وظيفه انکارا اين بود که پيش از هراقدامي از دمشق بخواهد که امنيت را در مرزها برقرار نمايد و در صورت ناتواني نيروهاي سوري، با اجازه دمشق دست به اقدام بزند.
--------------------------------------------------
رضا محمدمراد
نظر شما