پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب
پهنه؛ گرمابه‌ای به قدمت تاریخ و مذهب
دانشجویان، لنز دوربین‌ها را به سمت محفظه‌ای شیشه‌ای زوم کرده اند، همه در حال تحقیق درباره مرگ مادر و جنینی در چهار هزار سال پیش هستند.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، در گوشه شمال غربی تکیه پهنه سمنان، گرمابه ای خودنمایی می کند که با کاشی کاری دو سرباز در اطراف آن، حال و هوای دوره قاجار را تداعی می کند.
محمدحسن خان صنیع الدوله از مورخان دوره قاجاریه، متن کتیبه سر در حمام را در کتاب «مطلع الشمس» آورده است.
به استناد این کتیبه، گرمابه پهنه سمنان در ماه شوال سال856 هجری قمری در زمان سلطنت میرزا ابوالقاسم بابر خان، پادشاه دوره تیموریان و به دستور وزیرش خواجه غیاث الدین محمد بن خواجه تاج الدین بهرام سمنانی ساخته شده است.
این بنا که از موقوفات مسجد جامع سمنان است، بارها بازسازی شده و در سال 1355 با شماره 1022 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.
حمام پهنه هزار مترمربع مساحت دارد و دارای دو در ورودی مردانه و زنانه است.
در بالای در اصلی کتیبه ای از کاشی به رنگ سفید بر زمینه لاجوردی وجود دارد و در بالای آن علامت شیر و خورشید با کاشی های زرد رنگ در دولچک و به صورت یک نیم دایره قرار دارد.
در دو طرف در تصویر دو سرباز قاجار کاشیکاری شده است که در آن جمله «عمل زین العابدین سمنان 1330» به چشم می خورد.
حمام پهنه از سال1373 به عنوان موزه باستان شناسی و مردم شناسی استفاده می شود و قسمت های مختلف آن در بخش هشتی، بخش مسقف به طاق های ضربی، آبنما و صحن بزرگ گرمابه تبدیل به موزه ای زیبا شده است.
منحصر به فرد ترین قسمت این موزه، در صحن اصلی حمام قرار دارد، اسکلتی چهار هزار ساله از زنی باردار که در حال زایمان فوت کرده است.
این اسکلت با جنینی در شکم از هزاره دوم پیش از میلاد، در حفاری های تپه حصار دامغان پیدا شد و همانطور دست نخورده در محفظه ای شیشه ای در یکی از غرفه های متصل به صحن اصلی گرمابه پهنه نگهداری می شود.
این اسکلت منحصر به فرد که در سال1374 در حفاری های تپه حصار کشف شد، سالم ترین اسکلت باقی مانده در ایران است.
مادر حدود ۱۷تا۲۰ سال داشته و به علت کوچکی لگن در حین زایمان جان خود را از دست داده و جنین هم که از سمت پا از شکم مادر خارج شده، حین تولد جان سپرده است.
این مادر جوان را به صورت "جنینی" (یک نوع شیوه تدفین) دفن کرده اند و بر اساس سنت های آن زمان، زن جوان طوری به خاک سپرده شده که سر رو به طلوع خورشید باشد.
اعتقاد به دنیای پس از مرگ سبب می شد که همراه مرده اشیایی را به خاک بسپارند تا نیازهای شخص متوفی در عالمی دیگر مهیا باشد.
در کنار این زن هم کاسه ای سفالی و مقداری گوشت شکار قرار داده اند. علاوه بر این، همراه زنان زیورآلات و همراه مردان آلات جنگی و ابزار کارشان را دفن می کردند، به همین خاطر در مشت این مادر دستبند و انگشتری گذاشته اند.
در بخش های دیگری از این موزه اشيائي از جنس سفال خاكستري مربوط به هزاره دوم پيش از ميلاد متعلق به تپه حصار قرار دارد.
از ديگر آثار سفالين موجود در موزه ظروف بدست آمده از منطقه خطير كوه مهدیشهر مربوط به هزاره اول پيش از ميلاد و اشياء دوران اسلامي شامل ظروف لعابدار و ديگر ظروف مربوط به تپه‌هاي تاريخي استان سمنان است.
در بخش مردم شناسي موزه گرمابه پهنه ، زينت آلات سنتي زنان ، ابزار و وسايل اعتقادي و پيشگويي رمل و اسطرلاب و مهره های شانس ، ابزار و آلات استعمال دخانيات مثل چپق، دسته چپق، سرچپق و كيسه توتون قرار دارد .
گرمابه پهنه سمنان نه تنها از دیدگاه فرهنگی و تاریخی ، بلکه از دید مذهبی برای مردم سمنان اهمیت دارد.
محمدحسن خان صنیع الدوله از مورخان دوره قاجاریه، متن کتیبه سر در حمام را در کتاب «مطلع الشمس» آورده است.
به استناد این کتیبه، گرمابه پهنه سمنان در ماه شوال سال856 هجری قمری در زمان سلطنت میرزا ابوالقاسم بابر خان، پادشاه دوره تیموریان و به دستور وزیرش خواجه غیاث الدین محمد بن خواجه تاج الدین بهرام سمنانی ساخته شده است.
این بنا که از موقوفات مسجد جامع سمنان است، بارها بازسازی شده و در سال 1355 با شماره 1022 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.
حمام پهنه هزار مترمربع مساحت دارد و دارای دو در ورودی مردانه و زنانه است.
در بالای در اصلی کتیبه ای از کاشی به رنگ سفید بر زمینه لاجوردی وجود دارد و در بالای آن علامت شیر و خورشید با کاشی های زرد رنگ در دولچک و به صورت یک نیم دایره قرار دارد.
در دو طرف در تصویر دو سرباز قاجار کاشیکاری شده است که در آن جمله «عمل زین العابدین سمنان 1330» به چشم می خورد.
حمام پهنه از سال1373 به عنوان موزه باستان شناسی و مردم شناسی استفاده می شود و قسمت های مختلف آن در بخش هشتی، بخش مسقف به طاق های ضربی، آبنما و صحن بزرگ گرمابه تبدیل به موزه ای زیبا شده است.
منحصر به فرد ترین قسمت این موزه، در صحن اصلی حمام قرار دارد، اسکلتی چهار هزار ساله از زنی باردار که در حال زایمان فوت کرده است.
این اسکلت با جنینی در شکم از هزاره دوم پیش از میلاد، در حفاری های تپه حصار دامغان پیدا شد و همانطور دست نخورده در محفظه ای شیشه ای در یکی از غرفه های متصل به صحن اصلی گرمابه پهنه نگهداری می شود.
این اسکلت منحصر به فرد که در سال1374 در حفاری های تپه حصار کشف شد، سالم ترین اسکلت باقی مانده در ایران است.
مادر حدود ۱۷تا۲۰ سال داشته و به علت کوچکی لگن در حین زایمان جان خود را از دست داده و جنین هم که از سمت پا از شکم مادر خارج شده، حین تولد جان سپرده است.
این مادر جوان را به صورت "جنینی" (یک نوع شیوه تدفین) دفن کرده اند و بر اساس سنت های آن زمان، زن جوان طوری به خاک سپرده شده که سر رو به طلوع خورشید باشد.
اعتقاد به دنیای پس از مرگ سبب می شد که همراه مرده اشیایی را به خاک بسپارند تا نیازهای شخص متوفی در عالمی دیگر مهیا باشد.
در کنار این زن هم کاسه ای سفالی و مقداری گوشت شکار قرار داده اند. علاوه بر این، همراه زنان زیورآلات و همراه مردان آلات جنگی و ابزار کارشان را دفن می کردند، به همین خاطر در مشت این مادر دستبند و انگشتری گذاشته اند.
در بخش های دیگری از این موزه اشيائي از جنس سفال خاكستري مربوط به هزاره دوم پيش از ميلاد متعلق به تپه حصار قرار دارد.
از ديگر آثار سفالين موجود در موزه ظروف بدست آمده از منطقه خطير كوه مهدیشهر مربوط به هزاره اول پيش از ميلاد و اشياء دوران اسلامي شامل ظروف لعابدار و ديگر ظروف مربوط به تپه‌هاي تاريخي استان سمنان است.
در بخش مردم شناسي موزه گرمابه پهنه ، زينت آلات سنتي زنان ، ابزار و وسايل اعتقادي و پيشگويي رمل و اسطرلاب و مهره های شانس ، ابزار و آلات استعمال دخانيات مثل چپق، دسته چپق، سرچپق و كيسه توتون قرار دارد .
گرمابه پهنه سمنان نه تنها از دیدگاه فرهنگی و تاریخی ، بلکه از دید مذهبی برای مردم سمنان اهمیت دارد.
در تاریخ است که حضرت یحیی(ع) از فرزندان امام موسی کاظم(ع) بود که با فرمان امام رضا(ع) مأمور ارشاد و هدایت مردم در سمنان شد.
پس از شهادت امام رئوف، حضرت یحیی (ع) هم تحت تعقیب سربازان مأمون عباسی قرار گرفت و برای محفوظ ماندن از گزند مأموران وارد گرمابه شد.
درون گرمابه مرد نابینایی را مشغول استحمام دید که در جستجوی ظرف آبی بود و حضرت به آن مرد کمک کرد و ظرف آب را به وی داد.
مرد نابینا پس از تشکر، از تنگدستی و نابینایی خود شکایت کرد و حضرت بر چشمان آن مرد دستی کشید و برای شفای وی دعا کرد.
به اذن خداوند مرد بینایی خود را بدست آورد و با خوشحالی از گرمابه بیرون دوید در همان لحظه مأموران مأمون که با لباس مبدل و شمایل کشاورزان لباس پوشیده بودند از وی دلیل خوشحالی اش را پرسیدند.
مرد شفا یافته گفت:سید بزرگواری داخل گرمابه است که مرا شفا داد.
مأموران با شنیدن این سخن به داخل حمام یورش بردند و حضرت یحیی (ع) را در 25 سالگی مظلومانه به شهادت رساندند.
با این روایت تاریخی ، مردم سمنان ، گرمابه پهنه را به نام " گرمابه حضرت " هم می شناسند و بارگاه مطهر امامزاده یحیی بن موسی (ع) که فاصله اندکی با گرمابه دارد ، زیارتگاه آنهاست .
پس از شهادت امام رئوف، حضرت یحیی (ع) هم تحت تعقیب سربازان مأمون عباسی قرار گرفت و برای محفوظ ماندن از گزند مأموران وارد گرمابه شد.
درون گرمابه مرد نابینایی را مشغول استحمام دید که در جستجوی ظرف آبی بود و حضرت به آن مرد کمک کرد و ظرف آب را به وی داد.
مرد نابینا پس از تشکر، از تنگدستی و نابینایی خود شکایت کرد و حضرت بر چشمان آن مرد دستی کشید و برای شفای وی دعا کرد.
به اذن خداوند مرد بینایی خود را بدست آورد و با خوشحالی از گرمابه بیرون دوید در همان لحظه مأموران مأمون که با لباس مبدل و شمایل کشاورزان لباس پوشیده بودند از وی دلیل خوشحالی اش را پرسیدند.
مرد شفا یافته گفت:سید بزرگواری داخل گرمابه است که مرا شفا داد.
مأموران با شنیدن این سخن به داخل حمام یورش بردند و حضرت یحیی (ع) را در 25 سالگی مظلومانه به شهادت رساندند.
با این روایت تاریخی ، مردم سمنان ، گرمابه پهنه را به نام " گرمابه حضرت " هم می شناسند و بارگاه مطهر امامزاده یحیی بن موسی (ع) که فاصله اندکی با گرمابه دارد ، زیارتگاه آنهاست .
نظر شما