استکبارستیزی در اندیشه های شهید بهشتی

پژوهش خبری صدا وسیما: نام شهید آیت ا... بهشتی همواره بر تارک انقلاب اسلامی می­ درخشد. ایده، فکر و اندیشه شهید بهشتی در کنار اندیشه­ های امام خمینی (ره) مبنا و بنیان انقلاب و حکومت اسلامی قرار گرفت. به طوری که شهید بهشتی را یکی از تئوریسین­ های اصلی انقلاب اسلامی می­ نامند. از این­رو، یکی از مباحث و موضوعات مطرح در آرمان و اندیشه ­های انقلاب اسلامی بحث ضد استکباری و ضد استعماری بودن آن است. به گونه ­ای که شعار استکبار ستیزی به خصوص علیه هیئت حاکمه ­های از 40 سال گذشته ایالات متحده آمریکا در رأس اهداف و آرمان­های انقلاب اسلامی به ویژه رهبران این انقلاب بوده و هست. به بهانه سالگرد شهادت آیت ا... دکتر بهشتی از سویی و از سویی دیگر اقدامات و هجمه­ های جدید و گوناگون دولتمردان کنونی آمریکا علیه ملت ایران، بر آن شدیم در این نوشتار مروری بر بیانات و اندیشه­ های ضد استکباری شهید بهشتی داشته باشیم.

- شهید بهشتی در مردادماه 1359 چند روز پس از خنثی‌شدن کودتای نقاب -معروف به نوژه- در جمع ارتشیان آذرشهر استان آذربایجان شرقی ضمن تأکید بر نقش آمریکا در این کودتا و عصبانیت آنها از نهادهای انقلابی می­فرمایند: « ما از روز اول می‌دانستیم که انقلاب ما به یک چنین پشتوانه‌ متشکل، مسلح و با ایمان نیاز دارد. به همین دلیل در اسناد به دست آمده از لانه جاسوسی آنقدر که آمریکا از دست این سپاه عصبانی است، کمتر از دست نهاد دیگری عصبانی است. وقتی چشمان ما، چشم و گوش ملت ما مراقب کشف توطئه هاست؛ وقتی نیروی پرتوان و فداکار سپاه آماده درهم کوبیدن توطئه‌هاست و ارتشیان و نیروی انتظامی مراقب خیلی چیزها هستند و آماده درهم کوبیدن این نقشه‌های شوم هستند؛ البته امریکا عصبانی است، البته امریکا ناراحت است. آمریکا از دست این نهادها عصبانی است. از دست آن چهره‌ها و شخصیت‌هایی که خط ضدامپریالیسم را خط اصلی این انقلاب در بُعد خارجی‌اش ترسیم کرده‌اند عصبانی است. از آنها که می‌گویند در این مقطع از زمان، دشمن اصلی ما آمریکاست عصبانی است. از روزنامه‌هایی که در این خط مردم را آگاه می‌کنند عصبانی است. از تشکیلات سیاسی که ملت را در این خط بسیج و متشکل می‌کند عصبانی است. ولی به آمریکا بگویید عصبانی باش و از عصبانیت خود بمیر. ملت ما همین است که می‌بینی و می‌شناسی و به آنها باید گفت که هنوز این ملت، ابعاد فراوانِ ناشناخته دارد که خبر نداری».[1]

- آیت ا... بهشتی در 9 اردیبهشت 1359یعنی تنها 4 روز پس از هجوم نظامی ناکام آمریکا به ایران (ماجرای طبس) و در اوج فشارهای سیاسی و اقتصادی آمریکا به نظام اسلامی در یک سخنرانی می­ فرمایند: « چند روز پیش در دیدار سفیر وقت انگلیس که می­ گفت شما با مسائل سیاسی خیلی غیر واقع بینانه برخورد می­ کنید و بحث محاصره اقتصادی را مطرح کرد، گفتم: ... انقلاب ما انقلاب آرمان­ هاست نه انقلاب تسلیم به واقعیت ­ها ... ما از همان اول قرارمان بر این بود که انقلاب پیش برود و ما همان نان و پنیر خودمان که توی همین مملکت به دست می آید می­ خوریم. ... ان شاء ا... سیاست ما بر این است که حتی اگر قرار شود روزی همه مردم، نان خالی نوش جان کنند، [همین کار را بکنند] ولی با آمریکا بجنگند».[2]

- در همین دیدار سفیر وقت انگلیس که گفته بود؛ آمریکا دخالت نظامی خواهد کرد، شهید بهشتی می­گویند: « ما از خیلی وقت پیش برای دخالت نظامی آمریکا آماده­ایم. خلاف انتظار ما نیست، ولی هر سرباز آمریکایی که به داخل مرزهای ایران بیاید، میان مردم ما یک جا بیشتر برایش نیست و آن هم گور زیر خاک است؛ البته حالا فرمان خدا یک جای دیگر برایشان پیش بینی کرده بود و آن ذغال گردیدن و سوخته شدن بود».[3]

- شهید بهشتی در همان سخنرانی فوق می­ فرمایند: « ... برادران و خواهران، شما چگونه می­ خواهید برخورد کنید؟ از اینکه با مشت جلوی توپ و تانک و مسلسل می ­رفتید و فریاد می­ زدید که "توپ، تانک، مسلسل دیگر اثر ندارد" پشیمان که نیستید؟ از این حماسه افتخار آمیز که در فرهنگ مبارزات بشری به وجود آوردید، احساس سرافرازی می­ کنید. چیزی که مایه سرافرازی است، باید دوام داشته باشد و از بین نرود: "ولا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین"؛ و سست نشويد. و غمگين نگرديد. و شما برتريد اگر ايمان داشته باشيد.[4] نترسید و سست نشوید و حتی دچار غم و غصه هم نشوید؛ غم چه چیز؟ اگر غم جان است، که ما نباید غم جان بخوریم. غم جان یا غم نان و یا زن و یا فرزند و کسب و کار است؟ اگر هم غم انقلاب است، به شما بگویم انقلاب با چهره ها و دل ­های افسرده تضمین نمی­ شود، بلکه با دل­های پرشور و چهره های شاداب تضمین می­شود. این چیزی است که از شما می­خواهم و خودم نیز به آن عمل می­کنم. این است هیچ کس مرا در این دوره‌ی نشیب و فراز انقلاب در سخت‌ترین شرایط نتوانسته است با قیافه‌ی افسرده ببیند، چرا افسرده باشیم؟ ما که به دنبال «احدی الحسنیین» هستیم (یا شهادت یا پیروزی) دیگر چرا افسردگی؟ اگر چهره­ها شاداب باشد و با نشاط باشید، آن وقت شعارتان همین است که آمریکا و مزدوران او هیچ غلطی نمی ­توانند بکنند. ما در زیر بار سختی ها و مشکلات و دشواری­ ها قد خم نمی­کنیم. ما راست قامتان جاودانه تاریخ خواهیم ماند. تنها موقعی سرپا نیستیم که کشته شویم و یا زخم بخوریم و بر خاک بیفتیم. و الّا هیچ قدرتی پشت ما را نمی­تواند خم کند».[5] 

- شهید بهشتی چند روز قبل از قطع رابطه ایران و آمریکا با دو تن از مقامات آنها در تهران دیدار می­کند،که در این دیدار نیز نگاه منفی ایشان نسبت به مقامات واشنگتن کاملا مشهود است. سند محرمانه ­ای که در 29 اکتبر 1979 ،7 آبان 1358 از سوی سفارت آمریکا ثبت و بعدها منتشر شده بر این واقعیت حکایت دارد. بروس لینگن کاردار وقت سفارت آمریکا در تهران و از مقامات ملاقات کننده با شهید بهشتی و تنظیم کننده سند محرمانه این دیدار، در این باره می ­نویسد: « بهشتی شخصیت مؤثر و گیرایی می‌باشد. مطمئناً در ظاهر و اگر بتوان بر اساس این گفت‌وگو قضاوت كرد، از لحاظ فكری و عقلی هم مؤثر و گیرا است. او با اعتماد به نفس فوق‌العاده و به طور آرام و شمرده و انگلیسی خوب، صحبت می‌كند. رفتار او در تمام مدت آرام و غیراحساسی بود. به نظر می‌رسید كه او سعی داشت به ما بفهماند كه بهبود روابط بیشتر به نفع آمریكا بوده تا به نفع ایران. ایران انقلابی از حمایت و تفاهم آمریكا استقبال خواهد نمود ولی به هیچ‌وجه به آمریكا وابسته نخواهد بود».[6]

- بروس لینگن در ادامه سند فوق درباره ملاقات با شهید بهشتی می­ نویسد که؛ ما گفتیم« اقدام برای كودتا (در ایران) بسیار محتمل است، او (بهشتی) گفت كه اگر چنین امری پیش آید آمریكا مسئول شناخته خواهد شد، چون آمریكا دارای نقش گسترده‌ای در رابطه با ارتش ایران بوده است. بهشتی در رابطه با این موضوع به گونه‌ای صحبت نكرد كه نشان دهد تصور می‌كند تلاش برای انجام یك كودتا موفق خواهد بود بلكه می‌گفت چنین اقدامی به هیچ‌وجه موفق نخواهد شد و هرگونه اقدام مشابه، مشكلات جدی برای آمریكا در ایران ایجاد خواهد كرد. رهبری انقلاب تصمیم گرفته است كه با آمریكا و غرب به صورت دوستانه و مثبت برخورد كند ولی آنها عمیقاً ظنین باقی می‌ماندند».[7]

- بروس لینگن در سند فوق به نقل از شهید بهشتی آورده است: « بهشتی بر لزوم اینكه آمریكا حسن‌نیت خود را همراه حرف در عمل نیز نشان دهد تأكید نمود. اظهار حسن‌نیت تنها كفایت نمی‌‌كند. او (بهشتی) سه زمینه اصلی مشكلات را برشمرد. اول مسئله شاه بود. او (شاه) پنجاه سال تباهی را بر ملت ایران تحمیل نموده و هم‌‌اكنون احساسات عمومی علیه او خیلی شدید می‌باشد. لذا ایران نمی‌تواند تحمل كند كه آمریكا و یا هر كشور دیگری از او حمایت كند. (نظرات بهشتی، در این مورد مانند بقیه موارد گفت‌وگو صریح، كنترل‌شده و عاری از احساسات بودند.) انتقاد دوم او (بهشتی) در زمینه قراردادهای تجاری بود. نظر او بر این دلالت داشت كه با توجه به انقلاب، برخورد با مسائل تجاری نباید فقط در جنبه‌های عادی تجاری محدود شود، بلكه دیدگاه سیاسی نیز باید در نظر گرفته شود. او شنیده بود كه مقدار زیادی از وجوه ایران در آمریكا توسط دادگاه‌ها مسدود شده‌اند. ضرورت دارد كه دولت آمریكا با كمك برای حل این مشكلات حمایت خود را از ایران نشان دهد. نگرانی سوم او (بهشتی) در زمینه قطعات یدكی نظامی و تجاری بود. واضح بود كه او اطلاعات كمی در مورد جزئیات این قضیه دارد، ولی می‌دانست كه قطعات یدكی به مقدار و سرعت لازم توسط آمریكا فراهم نمی‌شود».[8]

- در نهایت بروس لینگن می ­نویسد: شهید بهشتی گفته است؛ اظهار حمایت دولت آمریكا از انقلاب كفایت نمی‌كند. به جای حرف عمل لازم است. او (بهشتی) گفت كه انقلاب پشتوانه لازم را در اكثریت مردم ایران دارد و اگر لازم باشد می‌تواند طبقه متوسط و اقلیت متخصصین را نادیده بگیرد. بهشتی اعتماد به نفس فوق‌العاده‌ای از خود بروز می‌دهد، خصومت ظاهری نشان نمی‌دهد، ولی در امر بهبود روابط آمریكا و ایران، او بار اصلی را به دوش آمریكا می‌گذارد».[9]

نتیجه

بیانات و اندیشه­ های ضد استکباری شهید بهشتی در کنار اندیشه­ های استکبارستیز امام خمینی(ره) در چهل سال گذشته همواره چراغ راه ادامه دهندگان راه آنان بوده است. چهل سال مقاومت و ایستادگی در مقابل زیاده خواهی ­های استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا و مستقل از آنها در دنیا زیستن ثمره اندیشه ­های ناب رهبران فکری این انقلاب همچون امام خمینی(ره)، شهید بهشتی، شهید مطهری و ... بوده است.

   پژوهش خبری //گروه سیاسی

منابع در آرشیو پژوهش خبری موجود است.

-------------