آب شیرین پای درخت، اهالی روستا دبه به دست!

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قم، جمله «این آب آشامیدنی نیست» جمله ای آشنا برای بسیاری از هموطنانی است که برای گذراندن بخشی از اوقات فراغت خود به پارک ها و فضاهای سبز در سراسر کشور می روند؛ نکته ای که با دیدن این جمله به ذهن متبادر می شود این است که آبی که برای آبیاری فضای سبز استفاده می شود نباید آب آشامیدنی باشد؛ نکته ای حیاتی که در قم رعایت نمی شود.

تقریبا در کمتر بوستانی از شهر قم به این جمله بر می خوریم، چرا که بخش قابل توجهی از بوستان های قم با آب شرب شهری آبیاری می شود؛ و این کار در حالی صورت می گیرد که آب شرب استان قم که با هزینه 1500میلیارد تومانی و در مدت بیش از یک دهه کار عمرانی از سرشاخه های دز به قم رسیده، جزو با کیفیت ترین و گران قیمت ترین آب های حال حاضر کشور محسوب می شود.

آبیاری فضای سبز قم با آب شرب، مشکلی دیرینه

موضوع آبیاری فضای سبز قم با آب آشامیدنی، موضوعی نیست که مربوط به امروز و دیروز باشد، بلکه از سال های گذشته، بارها این اشتباه از سوی اصحاب رسانه به متولیان امر گوشزد شده ولی هیچ گاه با پاسخ قانع کننده ای مواجه نشده اند؛ گسترش فضای سبز قم در سال های اخیر و به تبع آن افزایش میزان آب مورد نیاز از منابع آب آشامیدنی استان برای آبیاری این فضای گسترده، اهمیت پیگیری این موضوع را برایم دو چندان کرد.

از آنجایی که وجود فضای سبز و پارک های تفریحی از ملزومات یک شهر با نشاط است، باید پیگیر می شدم تا ببینم به جز آب آشامیدنی، چه منبع دیگری وجود دارد که می توان با استفاده از آن هم ذخایر آبی را حفظ کرد و هم فضای سبز را گسترش داد و به طراوت شهر کمک کرد.

به گفته آقای مختاری مسئول روابط عمومی سازمان پارک ها و فضای سبز، کل مساحت فضای سبز استان 2200هکتار است که 1650 هکتار آن پارک های جنگلی و فضای سبز خارج شهر است و 550هکتار آن فضای سبز شهری شامل بوستان ها، معابر و گذرگاه های خیابانی.

او می گوید: 50درصد از فضای سبز استان به علت در اختیار نبودن منابع آبی با کم آب دهی مواجه اند؛ به عنوان مثال درختی که هر 4روز یکبار به آبیاری نیاز دارد، با توجه به شرایط کنونی هر 15روز یک بار آبیاری می شود که این مسئله خود پیامدهایی از جمله خشک شدن درختان را به همراه دارد.

پساب در خانه و ما ...

به واسطه جستجوی کوتاهی در اینترنت و سایت های خبری متوجه شدم که استفاده از آب های تجدید پذیر و پساب های فاضلاب شهری یکی از راه کارهای تامین آب کشاورزی، فضای سبز و صنعت است.

در خلال تحقیقاتم به این نکته عجیب پی بردم که استان قم یکی از مجهزترین و پیشرفته ترین سیستم ها و تصفیه خانه های فاضلاب کشور را در خود جای داده، ولی با این وجود، از پساب تولید شده در این تاسیسات، هیچ بهره برداری مفیدی نمی شود.

به همین منظور به همراه معاون برنامه ریزی شرکت آب و فاضلاب قم به تاسیسات جامع فاضلاب استان در انتهای خیابان فرهنگیان رفتیم.

آقای فراهانی گفت: کلنگ طرح ساخت تاسیسات تصفیه خانه جامع فاضلاب قم در سال1390 به زمین زده شد و با صرف هزینه ای بالغ بر 70میلیارد تومان توانستیم در سال1394 این تصفیه خانه را به بهره برداری برسانیم.

او می گفت: شرایط، منابع و ذخایر کنونی آب در سراسر دنیا اقتضا می کند که آب به یک کالای چند بار مصرف تبدیل شود که هدف از ساخت تصفیه خانه های فاضلاب هم همین است.

آقای فراهانی ما را به بازدید از بخش های مختلف این تصفیه خانه دعوت کرد؛ در ورودی سیستم تصفیه، لوله ای بود که از آن فاضلاب خام با بویی نامطبوع و ظاهری تیره و آلوده وارد تصفیه خانه می شد.

به گفته آقای فراهانی، روزانه بیش از 52هزار مترمکعب فاضلاب خام وارد این تصفیه خانه می شود که پس از اعمال مراحل مختلف تصفیه، پساب مورد نظر برای مصارف کشاورزی، فضای سبز و صنایع به دست می آید.

مرحله آشغال گیری، لجن گیری، میکروب زدایی، گندزدایی و تصفیه از جمله مراحلی بود که فاضلاب خام پس از گذشتن از آنها، به پساب تبدیل می شد.

پساب مورد استفاده در قسمت انتهایی تصفیه خانه در حال خارج شدن و رفتن به سمت زمین های اطراف تصفیه خانه بود؛ محصولی که به گفته آقای فراهانی در حال حاضر بدون کمترین بهره برداری از آن به هدر می رود!

او تولید روزانه حدود 52هزار مترمکعب و سالانه 24میلیون مترمکعب پساب را تنها یکی از عملکردهای این تصفیه خانه دانست و گفت: تولید هر مترمکعب پساب رقمی حدود 1400تومان هزینه دارد.

هدر رفت سالانه میلیون ها مترمکعب از سرمایه های استان

حجم بالای هدر رفت پساب در تصفیه خانه را در کنار 2میلیون و 600هزار مترمکعب آب شربی که برای آبیاری فضای سبز استان استفاده می شود قرار دادم و از مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز استان دعوت کردم تا همراه با مسئولان شرکت آب و فاضلاب، در محل تصفیه خانه در مورد دلایل استفاده نکردن شهرداری از این پساب به گفتگو بنشینیم.

آقای جوادیان از پیگیری 8ساله برای جایگزینی منابع آب پارک ها و فضای سبز گفت.

او دو نکته را محور اصلی دلایل خود مبنی بر به سرانجام نرسیدن قراردادها دانست؛ یکی میکروبی بودن پساب تولید شده در تصفیه خانه و دیگری رقم بالای هر مترمکعب پساب که به گفته او شرکت آب و فاضلاب پیشنها آن را داده است.

آقای جوادیان گفت: علیرغم مصوبه هیئت وزیران در تاریخ بیستم خرداد94 مبنی اینکه پساب برای شهرداری ها رایگان باشد، پیشنهاد شرکت آب و فاضلاب برای در اختیار قرار دادن پساب رقمی بالغ بر هر مترمکعب 700تومان است.

 او در ادامه گفت: از نظر ما این پساب استانداردهای استفاده برای فضای سبز را ندارد و  BOD و COD (سنجش های آلودگی فاضلاب)  موجود در آن استانداردهای لازم را پاس نمی کند.

آقای فراهانی در پاسخ به آقای جوادیان گفت: مصوبه هیئت وزیران در مورد فاضلاب خام شرکت های آب و فاضلاب بوده است نه پساب آماده بهره برداری؛ او می گفت: شرکت آب و فاضلاب آماده است تا به صورت رایگان فاضلاب خام را در اختیار همه مراکز و دستگاه ها قرار دهد و آنها خود اقدام به تصفیه آن کنند که البته تا کنون هیچ دستگاهی برای دریافت این فاضلاب اعلام آمادگی نکرده.

او همچنین در خصوص وجود آلودگی های میکروبی در پساب استان، ادعای آقای جوادیان را رد کرد و افزود: آزمایشگاه تصفیه خانه فاضلاب استان یکی از مورد اعتمادترین آزمایشگاه های کشور است و ما در طول روز چند بار نمونه ها را مورد آزمایش قرار می دهیم و همچنین در طول ماه نیز نمونه هایی را برای آزمایش مجدد به تهران ارسال می کنیم؛

در همین رابطه بازدیدی از آزمایشگاه این تصفیه خانه داشتم؛ آقای سلطانی مسئول آزمایشگاه از  وجود تجهیزات پیشرفته و همسو با استانداردهای بین المللی در این آزمایشگاه گفت و اطمینان خاطر داد که پساب تولید شده هیچ مخاطره ای برای محیط زیست و مردم ندارد.

حقیقت ماجرا از زبان مرجع بی طرف

در همین رابطه نیاز بود تا اظهارنظر یک مرجع بی طرف را هم بشنوم؛ به همین منظور به سراغ یکی از کارشناسان اداره کل محیط زیست استان رفتم.

آقای احمدزاده معتقد است این پساب شرایط لازم را برای آبیاری فضای سبز داخل شهر را ندارد.

او به من گفت: از ابتدای آغاز فعالیت تصفیه خانه فاضلاب، کارشناسان اداره کل محیط زیست چندین بار نمونه پساب را پایش کرده اند که نتایج مختلفی از آن گرفته شده است؛ به این معنی که برخی نمونه ها در برخی روزها با استانداردها هم خوانی داشته و برخی نمونه ها در روزهای دیگر دارای بار میکروبی بالا بوده است.

به همین منظور او تاکید داشت در حال حاضر صلاح نیست از این پساب در محدوده هایی که دسترسی انسانی به ان آسان است استفاده شود.

آقای احمدزاده گفت: با توجه به شرایط فعلی می توان با رعایت اصول استاندارد از این پساب در محدوده محوطه های جنگلی خارج شهر، طرح های بیابان زدایی و صنعت استفاده کرد.

 بار دیگر با آقای جوادیان مدیرکل پارک ها و فضای سبز استان به گفتگو نشستم. او همچنان بر میکروبی بودن پساب های تولیدی استان تاکید داشت، و از لزوم ساخت یک تصفیه خانه ثانویه گفت و افزود: با توجه به رقم 700تومانی شرکت آب و فاضلاب و هزینه های تصفیه ثانویه که به عهده شهرداری است و حدود 500تومان برای هر مترمکعب تمام می شود، این مبلغ برای شهرداری صرفه اقتصادی ندارد.

در همین رابطه از او رقم آب شربی را که برای آبیاری فضای سبز استفاده می کنند را پرسیدم؛ پاسخ 1250تومان برای هر مترمکعب بود.

آقای فراهانی معاون برنامه ریزی شرکت آب و فاضلاب تصفیه ثانویه را امری معمول در همه جای دنیا برای همه دستگاه هایی که از پساب استفاده می کنند دانست و تاکید کرد: تصفیه های ثانویه سیستم پیچیده و هزینه بری ندارند و بنا بر نوع استفاده هر سازمان یا هر بهره بردار متفاوت است.

او همچنین در خصوص رقم 700تومانی برای هر مترمکعب پساب گفت: علیرغم هزینه هایی که برای شرکت آب و فاضلاب تمام می شود باز هم مجموعه ما تصمیم گرفت به منظور جلوگیری از هدر رفت پساب تولید شده، رقم پیشنهادی را کاهش دهد.

او با اعلام رقم 310تومانی برای هر مترمکعب پساب گفت: 35درصد از این رقم باید در اختیار شرکت آب منطقه ای قرار گیرد و شرکت آب و فاضلاب تنها از 200تومان آن منتفع می شود که به گفته خود او رقمی بسیار پایین تر از رقم هایی است که شرکت های آب و فاضلاب شهرهای دیگر کشور و حتی شهرهای همسایه قم دریافت می کنند.

به گفته آقای فراهانی شهرهای همسایه قم برای هر مترمکعب پساب 1000تومان از دستگاه های بهره بردار دریافت می کنند.

او می گفت: علیرغم هزینه های شرکت آب و فاضلاب برای تولید پساب، آنچه برای این مجموعه در الویت است استفاده بهینه از منابع آبی در شرایط بحرانی کنونی است.

رسیدن به یک نقطه مشترک

آقای جوادیان نتیجه گفتگوها و جلساتی را که با مسئولان آبفا داشت، مثبت ارزیابی کرد و افزود: در صورت در اختیار قرار گرفتن پساب با قیمت توافقی، تا یک ماه آینده آبیاری بوستان های ولایت، رضوان، تپه های اعلایی، کمربند سبز و انتهای رودخانه از طریق 15کیلومتر شبکه لوله ای که همگی در خارج از محدوده شهری قرار دارند،  آغاز می شود.

او با اشاره به حساسیت های آبیاری فضای سبز داخل شهر گفت: امسال  دو و نیم میلیارد تومان بودجه به منظور تکمیل تصفیه خانه ثانویه پساب تخصیص داده شده که در صورت بهره برداری از آن و همچنین 25هزار متر شبکه لوله دیگر، مرحله دوم آبیاری فضای سبز نیز در آینده نزدیک آغاز می شود.

در لابلای این کش و قوص ها و چانه زنی ها برای عقد قراردادها آنچه بیش از پیش به چشمم آمد هزاران مترمکعب آبی بود که سالهاست هدر می رود؛ چه به واسطه آبیاری فضای سبز با آب شرب شهری و چه با واسطه بی مصرف ماندن پساب هایی که برای تولید قطره قطره آن، سرمایه هایی هنگفت از جیب من و شما هزینه می شود.

این روزها بیش از هر زمان دیگری ذخایر آبی کشور و حتی جهان بحران زده است؛ هدر رفتن این سرمایه های بی بدیل در حالی صورت می گیرد که این روزها در برخی روستاهای استان، مردم هر روز دبه به دست ساعت ها در انتظار آمدن تانکرهای آب می نشینند تا شاید چند ساعتی را با آّب جیره بندی شده، روز را به شب برسانند؛ این تازه یک سوی ماجراست؛ هر چه چانه زنی ها بر سر ریال به ریال قیمت ها کش پیدا کند، آنچه به جا می ماند زمین هایی خشک تر، سدهایی بی آب، سفره های زیرزمینی خالی شده و تشنگی بیشتر طبیعت است.

آقانوری – خبرگزاری صداوسیما - قم

آب شیرین پای درخت، اهالی روستا دبه به دست! آب شیرین پای درخت، اهالی روستا دبه به دست! آب شیرین پای درخت، اهالی روستا دبه به دست! آب شیرین پای درخت، اهالی روستا دبه به دست! آب شیرین پای درخت، اهالی روستا دبه به دست! آب شیرین پای درخت، اهالی روستا دبه به دست!