پخش زنده
امروز: -
مسجد ارجان بهبهان رخ از نقاب خاک بیرون کشید
مسجدی مدفونشده متعلق به اوایل دوره اسلامی که در متون و اسناد تاریخی از آن به عنوان مسجد ارجان یاد شده است، توسط کاوشگران میراث فرهنگی در محوطه تاریخی ارجان بهبهان از دل خاک بیرون آمد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری؛ احسان یغمایی سرپرست هیأت کاوش‌های باستان‌شناسی ارجان امروز در این باره گفت: شهر ارجان محوطه بسیار مهمی است که در دشت ارجان قرار گرفته و از دوره عیلام نو در آن استقرار انسان وجود داشته است.
وی افزود: در عکسهای هوایی و تصاویر ماهوارهای تهیه شده از این منطقه، طرح یک مسجد دیده میشد؛ این در حالی است که بررسی متون تاریخی نیز وجود یک مسجد در این شهر را تأیید میکند.
سرپرست هیأت کاوش ارجان با بیان این که براساس مطالعات اولیه روی تصاویر هوایی، آشکار شد که این بخش از شهر ممکن است آن چیزی باشد که در متون تاریخی از آن به عنوان مسجد ارجان یاد شده است، گفت: برای حصول اطمینان و تطبیق متون تاریخی و دادههای باستانشناختی، دست به کاوش‌های باستانشناختی در ناحیه گفته شده زدیم.
وی افزود: در همین راستا، دو ترانشه را در محل ایجاد کردیم که در یکی از ترانشهها، وضعیت حیاط مسجد و ارتباط آن با رواقهای پیرامونی مسجد را بررسی کردیم که خوشبختانه در این بررسی در وسط مسجد، فضای مربعی شکلی با دو ورودی به سمت شمال و جنوب به دست آمد که درون این فضای مربعی شکل، فضای مربعی شکل دیگری وجود دارد که هنوز ماهیت این سازه مشخص نیست.
یغمایی گفت: در ادامه، ترانشه ایجاد شده را به سمت غرب گسترش دادیم که در نتیجه آن، پای ستونهایی از جنس سنگ و ملات گچ که رواق مسجد را تشکیل میدهند یافتیم.
وی این نوع ساختار معماری را خاص دوره اسلامی دانست و گفت: نکته حائز اهمیت برای ما این بود که چالههایی که در عکسهای هوایی بر سطح زمین مشخص هستند، جای ستونهایی است که در دورههای بعدی غارت شدهاند.
سرپرست هیأت کاوش‌های باستان شناسی ارجان تأکید کرد: آن چیزی که از مسجد اکنون مشخص است، رواق غربی است که ما بخشی از این رواق را کاوش کردهایم؛ در جبهه شرقی این حیاط نیز به شبستان میخوریم که در آن جا نیز همین چالهها وجود دارند که با توجه به کاوشها همگی این چالهها ستون هستند.
وی گفت: این مساجد جزو مساجد قرون اول و دوم هستند که طراحی آنها به سبک خراسانی است و به مساجد چهلستونی مشهور هستند و تراکم این ستونها به دلیل همین سبک و شیوه است که برای ایجاد سقف طراحی شدهاند.
این باستان شناس پیشکسوت افزود: سفالهایی نیز که در کاوش‌های این منطقه به دست آمده، مربوط به قرنهای دوم تا سوم هجری هستند زیرا عمده آنها شاخصههای اواخر قرن اول و دوم تا سوم هجری را دارا هستند؛ بنابراین در پایان فصل اول کاوش میتوان به صورت نسبی تخمین زد که این مسجد دستکم مربوط به اوایل دوره اسلامی (قرن دوم تا سوم هجری) است.
وی با اشاره به اینکه این نخستین کاوش در بخش اسلامی شهر ارجان است، گفت: بررسی متون، عکسهای هوایی و بررسیهای باستان شناسی در گذشته، سرنخهایی مبنی بر اینکه مسجد ارجان ممکن است در این ناحیه باشد داده بود که در نهایت کاوش‌های باستان‌شناسی مسجد بودن این ناحیه را به اثبات رسانید.
یغمایی افزود: آنچه را که طی این کاوش یافت کردیم رواق، حیاط و دو آرامگاه است که براساس شواهد و باتوجه به تدفین این دو فرد در محوطه مسجد، این آرامگاهها مربوط به دو تن از بزرگان مسلمان ناشناخته هستند.
وی پایان فصل اول کاوش دراین ناحیه را بین ۱۰ تا ۱۵ مرداد اعلام کرد و گفت: قدمت و تاریخ دقیق مسجد در پایان فصلهای دوم یا سوم کاوش مشخص خواهد شد، زیرا هر زمان که کتیبه یا سند مکتوبی در محل یافت شود میتوان تاریخ دقیق مسجد را مشخص کرد که این موضوع نیز به طور قطع در این فصل نخواهد بود.
سرپرست هیأت کاوش ارجان، شناخت ساختار معماری، مقایسه مسجد با سایر مساجد دوره اسلامی و یافتن تاریخ تقریبی مسجد را از جمله اهداف فصل اول کاوش خواند و افزود: باتوجه به شواهد موجود و مسجد بودن این مکان، این منطقه به احتمال فرآوان قدمگاه اولیه و راستین امام رضا (ع) بوده است و ایشان در این مسجد نماز خواندهاند.
وی گفت: یکی دیگر از اهداف کاوش ما نیز بررسی همین موضوع بوده است چراکه منطق حکم میکند اگر آن حضرت به این شهر آمده باشد در این محل که مسجد بوده نماز خود را به جای آورده است، ما نیز اکنون این فرضیه را قبول میکنیم تا شواهد بهتری دال بر آن یافت کنیم.
نظر شما