رویای ناتوی عربی !

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما ،در اوایل ماه مرداد خبرگزاری رویترز خبری را منتشر کرد که خیلی سریع در صدر اخبار محافل سیاسی و رسانه ای قرار گرفت و موضوع بسیاری از میزگردها و مصاحبه های رسانه های مختلف شد.
این رسانه انگلیسی اعلام کرد، دولت آمریکا در صدد احیای طرح موسوم به «ناتوی عربی» برای مقابله با فعالیت‌های ایران در منطقه است. رویترز به نقل از چهار منبع سیاسی اعلام کرد: کاخ سفید در حال پیشبرد برنامه ای است که هدف آن احیای طرحی برای ایجاد یک ائتلاف سیاسی – امنیتی میان شش عضو شورای همکاری خلیج فارس به همراه مصر و اردن است.به نوشته خبرگزاری رویترز، مهمترین اهداف این طرح که در میان مقام‌های کاخ سفید و کشورهای عربی به «تشکیل ناتوی عربی» معروف شده، مقابله با فعالیت‌های ایران در منطقه اعلام شده است.

تهدید زایی و جنگ روانی
این تشکل نظامی که نام موقت پیمان راهبردی خاورمیانه ،برای آن اعلام شده، قرار است دوازدهم و سیزدهم اکتبر (بیست و یکم و بیست و دوم مهر)‌ آینده در نشستی در واشنگتن رونمایی شود.
بازتاب این خبر به دلیل مجموعه تحرکات سیاسی و اقتصادی و تهدیدات نظامی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران است. رویترز و بی بی سی رسانه های پیشگام در جنگ روانی و اقتصادی هستند که رئیس جمهوری آمریکا علیه جمهور اسلامی ایران به راه انداخته است.
این خبر تقریبا" یک هفته قبل از آغاز مرحله اول تحریمهای اقتصادی آمریکا از 15 مرداد منتشر شد. همانطور که در خبرها اعلام شده است از این پیمان نظامی نیز قرار است بیست و یکم مهر سه هفته پیش از آغاز مرحله دوم تحریمها رونمایی شود. دونالد ترامپ قرار است در این روز میزبان سران شورای همکاری خلیج فارس در واشنگتن باشد.
رئیس جمهوری آمریکا در همراهی اروپا و دیگر شرکای تجاریش برای اعمال تحریمهای اقتصادی وتجاری علیه جمهور اسلامی ایران ناکام بوده است و می کوشد با میدان داری و محوریت عربستان سعودی پیمان امنیتی را در منطقه علیه جمهوری اسلامی ایران شکل بدهد.

چرایی تشکیل "ناتوی عربی"
موضوع تشکیل "ناتوی عربی" برای اولین بار در بیست و ششمین نشست سران اتحادیه عرب در شرم الشیخ مصر در فروردین ماه سال 94 مطرح شد.عبدالفتاح السیسی که در آن زمان به‌تازگی قدرت را در مصر به دست آورده بود با اشاره به تحولات منطقه از جمله سوریه و یمن اظهار داشت: مقابله و بازدارندگی از حقوق ما برای دفاع از امنیتمان است و در همین راستا مصر از تأسیس یک نیروی عربی مشترک استقبال می‌کند. موضوع تشکیل ائتلاف منطقه ای علیه جمهوری اسلامی ایران موضوع جدیدی نیست.
از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ایران دشمنان منطقه ای و فر امنطقه ای ایران به دنبال تشکیل ائتلاف سیاسی و نظامی علیه جمهوری اسلامی ایران بوده اند. آمریکا با محوریت قرار دادن عربستان سعودی به دنبال چنین تشکیلات سیاسی و نظامی بوده است. شورای همکاری خلیج فارس بر همین اساس تشکیل شد. در طول هشت سال جنگ تحمیلی عربستان ، کویت و امارات متحده عربی کمکهای مالی زیادی به رژیم صدام کردند. سی میلیارد دلار از مجموع کمک هفتاد میلیارد دلاری کشورهای حوزه‌ خلیج فارس به عراق، سهم عربستان بود.
از سال ‌۱۹۸۲ کویت و عربستان توافق کردند عایدات صدور نفت از منطقه‌ بی ‏طرف الخفجی (روزانه ‌۳۰۰ الی ‌۳۵۰ هزار بشکه) به حساب عراق واریز شود. این توافقنامه تا سال ‌۱۹۸۶ اعتبار داشت .
البته عربستان به شکلهای دیگری نیز به صدام کمک می کرد و آن افزایش تولید نفت با هدف پائین نگه داشتن قیمت و کاهش درآمدهای ارزی ایران به عنوان اصلی ترین درآمدهای کشور بود. در همین حال عربستان، بنادر و فرودگاه‌های خود را در اختیار عراق قرار داد تا برای ترابری محموله‌های نظامی مورد نیاز ارتش از آن استفاده کند. آسمان کشورهای حاشیه خلیج فارس هم در اختیار عراق بود و هواپیماهای عراقی برای حمله به کشتی‌ها و مناطق حساس در خلیج فارس و تنگه هرمز و استان‌های جنوبی ایران از آسمان این کشورها استفاده ‌کردند.
نقش کمک‌های مالی عربستان و کویت به‌حدی پررنگ است که به جرات می‌توان گفت اگر عراق می‌خواست با عایدات حاصل از فروش نفت خود به جنگ ادامه دهد، قطعاً در همان سال‌های ابتدایی جنگ، از ادامه‌ی آن بازمی‌ایستاد. اما کمک‌ها و حمایت‌های مالی این دو کشور به‌شکل مستقیم و یا در قالب وام و... نقش مهمی در ادامه‌ی جنگ داشت.
اوج وحدت و همبستگی شورای همکاری خلیج فارس در همان هشت سال دفاع مقدس بود . البته در همان زمان هم اعضای شورای همکاری خلیج فارس به یک اندازه با سیاستهای عربستان علیه جمهوری اسلامی ایران همراهی نمی کردند.
اما رویای تشکیل پیمان امنیتی میان کشورهای عربی منطقه مشابه ناتو که به ناتوی عربی معروف شده است همواره در ذهن دولتمردان آمریکا و عربستان سعودی باقی مانده است.
در پی خیزشهای مردمی که از سال 2010 در کشورهای شمال آفریقا ایجاد شد و حکام مستبد این کشورها یک به یک ساقط شدند عربستان در رویای رهبری جهان عرب بود. با خروج مصر، لیبی عراق از گردونه کشورهای اثر گذار در میان کشورهای عربی.

استراتژی خام عربستان
حکام سعودی با پشتوانه دلارهای نفتی به دنبال ایفای نقش فعال در کشورهای عربی بودند و حوزه نفوذ خود را کل کشورهای عربی تعریف کرده و ایران را به عنوان کشوری مداخله گر و بی ثبات کننده در کشورهای عربی منطقه تعریف کردند. تلاش برای براندازی حکومت بشار اسد در سوریه در راستای همین تصورات ایفای نقش رهبری جهان عرب انجام شد. عربستان سعودی خود را هم اکنون پدرخوانده کشورهای عربی می داند. تشکیل پیمان امنیتی میان شش کشور حوزه خلیج فارس و دو کشور مصر و اردن گویای تلاش عربستان با همراهی آمریکا برای صف آرایی نظامی مقابل ایران است.
عربستان سعودی در چند سال گذشته تلاش بسیاری برای ایفای نقش برادر بزرگتر کشورهای عربی کرد. در همین راستا عربستان کوشید به بهانه های مختلفی ائتلافهای را تشکیل بدهد. تلاش برای تشکیل ائتلاف عربی با حمایت دولتهای غربی در بحران آفرینی در سوریه یکی از این اقدامات بود . اما عربستان در جلب حمایت همه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز ناکام بود. به غیر از امارات متحده عربی و قطر دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس حاضر به همراهی با عربستان نشدند. خاندان ال نهیان در بحرین وضعیت خاصی دارد . حکام بحرین خود را مدیون عربستان می دانند و نقش برادر بزرگتری عربستان را پذیرفته و در هر موضوعی طرف عربستان را می گیرند.
ناکامی عربستان در سوریه برای براندازی حکومت اسد شکست سنگینی برای آل سعود بود. آنها سرمایه گذاری عظیمی در بیش از هفت سال جنگ در سوریه با کمک به تروریستهای تکفیری کردند. محمد بن سلمان ولیعهد جاه طلب عربستان کوشید در یمن ائتلاف عربی را برای سرکوب حوثی های یمن تشکیل بدهد. او لیست بلند بالایی از دهها کشور اسلامی را به عنوان متحد خود در حمله به یمن ارائه داد و مدعی شد که رهبر همه این کشورها در این عملیات است. اما پای کار فقط خود عربستان و امارات عربی متحده باقی ماندند و امارات هم به دنبال منافع خود در این ماجرا بود و هیچگاه زیر سایه کامل عربستان قرار نگرفت.
با به قدرت رسیدن ترامپ حکام ال سعود تصور کردند با اتکا به یک تاجر جمهوریخواه ضد برجام می توانند با حمایت کامل آمریکا به ناتوی عربی تحقق ببخشند. هنگام سفر ترامپ به ریاض از دهها مقام بلندپایه عرب دعوت شد. اما هنوز هواپیمای ترامپ به واشنگتن برنگشته بود که بسیاری از شرکت کنند گان در نشست ریاض اعلام کردند که در هیچ ائتلاف نظامی شرکت نمی کنند.
عربستان حتی نتوانسته است میان اعضای شورای همکار خلیج فارس یک انسجام و وحدتی ایجاد کند.- کشورهای حاشیه خلیج فارس یکپارچه نیستند و می‌توان آنها را به دو قطب رقیب "عربستان، کویت و بحرین" و "قطر، امارات و عمان" تقسیم کرد؛ اگرچه هر یک از این کشورها نیز با یکدیگر اختلافات جدی دارند. هم اکنون قطر به صورت آشکار مخالفت خود با سیاست‌های عربستان سعودی در منطقه را اعلام کرده و مورد تحریم عربستان قرار گرفته است. برخی کشورها مثل عمان و کویت با سیاستهای عربستان کاملا محتاطانه رفتار می کنند. آنها سعی می کنند روابط خود با جمهوری اسلامی را در سطح عادی حفظ کنند. البته عمان در روابطش با جمهوری اسلامی ایران فراتر از روابط دیپلماتیک عادی رفته و نقش میانجی را نیز بازی می کند.

جمع بندی
عملکرد عربستان در چند دهه گذشته برای تشکیل ائتلافی سیاسی و امنیتی ضد ایران در منطقه پر از شکست و ناکامی است . اکنون نیز تشکیل ناتوی عربی نیز در حد رویا است. گزارش رویترز از انتشار خبر تلاش آمریکا برای تشکیل ناتوی عربی همزمان با اغاز تحریمهای ضد ایرانی تلاشی برای دامن زدن به جریان ایران هراسی در سطح کشورهای عربی منطقه است. ترامپ سیاست «دشمن سازی ایران برای اعراب» را در دستور کار خود قرار داده است؛ سیاستی که البته جدید نیست.رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا همان سیاست و یا معادله مشهور و همیشگی خود را در برخورد با اعراب در دستور کار خود قرار داده است؛ «پول بدهید تا حمایتتان کنم».
بنابراین، معرفی کردن جمهوری اسلامی ایران به عنوان دشمن شماره یک اعراب در واقع دامن زدن به مسابقه تسلیحاتی و فروش سلاح بیشتر به کشورهای منطقه و بازگرداندن دلارهای نفتی به آمریکا و رونق گرفتن مجتمعهای نظامی وتسلیحاتی است.
====================================
نویسنده : مرتضی مکی - کارشناس مسائل بين المللي.
.