گزارش مکتوب؛
آبخیزداری راهی برای حفظ آب و جلوگیری از فرسایش خاک
با توجه به از دسترس خارج شدن بخش عمدهای از بارشهای سالیانه در کشور بواسطه تبخیر، ضروریست که با توسعه طرحهای جامع آبخیزداری، از هدر رفت این حجم از منابع آبی جلوگیری شود.
به گزارش
خبرگزاری صدا و سیما مرکز کرمانشاه.
میگویند پزشکان طبیعتند چرا که معمولا با انجام عملیاتی خاص زمینهای زخم خورده را احیا میکنند، همچنین کاهش فرسایش
خاک و رسوب دهی، کنترل هرز آبها، تغذیه سفرههای آب زیرزمینی، کاهش هجوم سیلاب، بهره وری بهینه از نزولات آسمانی، ارتقای آگاهی عمومی و توسعه مشارکت مردم از وظایف آبخیزداران است.
از این رو میتوان گفت: مهترین ویژگی آبخیزداری حفظ اب و جلوگیری از فرسایش خاک است.
به گفته کارشناسان این حوزه، به ازای هر هکتارعملیات آبخیزداری میتوان بین ۲۰ تا ۲۵ درصد از حجم آب نگهداری شده و ذخیرهای در سفرههای زیرزمینی را افزایش داد.
تولید ۵۰۰ متر مکعب آب جدید با اجرای هر هکتار آبخیزداری
همچنین با اجرای هر هکتار آبخیزداری میتوان ۵۰۰ مترمکعب آب جدید تولید کرد ضمن آنکه اجرای هر هکتارعملیات آبخیزداری از ۵ الی ۶ تن فرسایش خاکی و رسوب جلوگیری میکند.
هنگام زمستان سازههای ابخیزداری نقش مهمی در کنترل روان آبها و نفوذ آب به داخل خاک دارد، در حوزهی آبخیز شهرستان روانسر چندین سازهی سنگی ملاتی و گابیونی احداث شده است. پیش از احداث آنها هنگام بارش شدید باران مردم روستاهای اطراف همواره در خطر سیلاب بودند.
اقای محمدی یکی از کشاورزان منطقه میگوید: در یک سیل ۶۰ راس گوسفندش در آب غرق شده است، اما اکنون چند سالی است که خبری از سیلاب در منطقه نیست، سازههای آبخیزداری که به فواصل معین پشت سر هم احداث شده است حالت تأخیری به روان آبها که هنگام باران از کوه جاری میشود میدهد، آب پشت آنها جمع میشود و به مرور در خاک نفوذ میکند.
یکی از کشاورزان منطقه بیلوار کرمانشاه که باغدار است معتقد است از وقتی که طرحهای آبخیزداری در روستایشان اجرایی شده آب قنات روستا بالا آمده و سطح آب چاهها هم به همین ترتیب افزایش یافته است و این همان هنر آبخیزداری است.
از طرفی میدانیم بهره برداری بیش از حد از معادن خسارتهای زیادی را به منابع طبیعی وارد میکند در مسیر کرمانشاه به هرسین یک معدن مخروبه وجود داشت که حالا با انجام آبخیزداری احداث کانالها و خشکه چینها صدمات وارده به زمین تا حدی جبران شده است. علاوه براین دراین منطقه درختان مختلفی از جمله گل محمدی و گردو کاشته شده که نقش مهمی در جلوگیری از بروز سیلاب و نفوذ آب به داخل خاک خواهد داشت.
انجام ۳۵۰ هزار هکتار عملیات آبخیزداری در کرمانشاه
آقای صفری کارشناس اداره منابع طبیعی استان میگوید: تا کنون در سطح ۵۰۰ هکتار از معادن متروکه عملیات آبخیزداری انجام شده است
آقای جلیلی کارشناس آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان کرمانشاه میگوید:در کرمانشاه تا کنون حدود ۳۵۰ هزار هکتار عملیات آبخیزداری انجام شده است و طرح مطالعاتی برای ۴۰۰ هزار هکتار دیگر هم صورت گرفته است.
دارابی معاونت آبخیزداری اداره منابع طبیعی کرمانشاه با بیان اینکه تحولات اساسی در حوزههای آبخیزداری استان در راه است.
میگوید: جای خوشحالی است که توجه مسئولان ارشد کشور به منابع طبیعی به عنوان بستر حیات وتوسعه پایدارجلب شده و به زودی طرحهای آبخیزداری در حوزههای آبخیز ۱۰ شهرستان کرمانشاه، اسلام آباد غرب، دالاهو، سرپل ذهاب، سنقر، صحنه، کنگاور، گیلانغرب، پاوه وجوانرود عملیاتی میشود.
به گفته دارابی این طرح مهم با اعتبار ۲۰۰ میلیارد ریالی از محل صندوق توسعه ملی انجام میشود که ۱۷ هزار و ۲۵۶ هکتارعرصه را زیر پوشش قرار خواهد داد و عملیاتهای مکانیکی سازهای وبیولوژیکی را شامل میشود.
او معتقد است آنچه این پروژه را از اقدامات سالهای گذشته متمایز میکند انسجام سازمانی ومشارکت مردم است.
در این طرحهاعملیات مکانیکی وسازهای به صورت پخش سیلاب، تغذیه آبهای زیر زمینی، تقویت چشمه ها، کنترل فرسایش خاک ورسوب آغازمی شود وسپس عملیات بیولوژیک از جمله کاشت نهال انجام خواهد شد.
میزان فرسایش خاک در ایران سه تا پنج برابر کشورهای آسیایی
اجرای این طرحها نقش مهمی در حفظ آب برای تشنگی فردا خواهد داشت و علاوه بر این خاک را هم حاصلخیز خواهد کرد، مخصوصا که بر اساس برخی گزارشها میزان فرسایش خاک در ایران بالغ بر ۱۵ تن در هکتار در سال و سه تا پنج برابر متوسط کشورهای آسیایی است و این در حالی است که بر طبق پژوهشهای صورت گرفته، مدت زمان لازم برای تشکیل یک سانتی متر مکعب خاک در اقلیمی مشابه اقلیم کشور ما چیزی در حدود ۵۰۰ سال است.
علاوه بر این، برآوردهای صورت گرفته نشان میدهد، سالانه حدود ۳۰ درصد از ظرفیت ذخیره سازی آب در سدهای بزرگ مخزنی کشور را رسوبات از بین میرود و این برای کشوری، چون ایران که با بحران کم آبی دست و پنجه نرم میکند، فاجعهای بزرگ است، اما به گفته کارشناسان سازههای آبخیزداری تا حدود زیادی مانع از نفوذ رسوبات به دریچه سدها خواهد شد.
*گزارشگر: پروین شهسواری