رشد جمعیت استان همدان زیر صفر

هر چقدر جامعه ای از رشد جمعیت مناسبی برخوردار باشد، جمعیت جوانی دارد و جمعیت جوان هم به عنوان پیشران و موتور رشد و شکوفایی جامعه است. جوان با خود نشاط، سرزندگی، امید و انگیزه  ، کار و تلاش و سازندگی به دنبال می آورد .

 

رشد جمعیت در کشور ما چند سالی است که کاهش محسوسی یافته است و این میزان در برخی استانها به رشد منفی هم رسیده است.کاهش جمعیت استان همدان بین سایر استانها چشمگیرتر است.

اخیرا برای چندمین بار در شورای راهبردی جمعیت اعلام شد استان همدان پیرترین استان کشور است.

مشکل جمعیت یکی از دغدغه های مهم آقای قیاسی معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری است. او با بیان اینکه جمعیت استان روند کاهشی دارد آنرا یکی از چالش های مهم استان می داند و می گوید موضوعات مهمی در استان مطرح است که مدیران اجرایی را رنج می‌دهد که مهم‌ترین این مشکلات مربوط به نرخ منفی رشد جمعیت در استان است.

 

"خانم نوری" مدیر سلامت خانواده و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان با بیان اینکه شاخص سالمندی در این استان در حال افزایش است می گوید در حال حاضر شاخص سالمندی ۱۰.۸ درصد است که بالاتر از میانگین کشوری است و اگر این روند ادامه یابد تا ۲۰ سال آینده ۲۵ درصد جمعیت استان سالمند می شوند .او در بین شهرستانها، تویسرکان را با ۱۳.۸ درصد سالخورده ترین شهرستان بیان می کند.

بر اساس آمار سرشماری، از سال ۹۰ تا ۹۵، میانگین نرخ رشد جمعیت کشور ۱.۲۹ درصد بوده و این درحالی است که نرخ رشد جمعیت استان همدان منفی ۲۳ صدم درصد گزارش شده است.

"آقای علیپور" مدیرکل ثبت احوال استان با بیان اینکه در سرشماري سال ۱۳۹۵ جمعيت استان بيش از يک ميليون و ۷۳۸ هزار نفر بوده است از کاهش ۶۴ صدم درصدی جمعیت استان در سرشماری سال ۹۵ نسبت به سال۹۰ خبر می دهد و می گوید در ۹ ماهه امسال هم ۲۱ هزار و ۸۷۸ ولادت در استان همدان ثبت شده که در مقایسه با همین مدت در سال گذشته، ۲ هزارو ۳۱۸ نفر کاهش نشان می دهد.

کارشناسان معتقدند سیاستهای کنترل نرخ رشد در کاهش زاد و ولد اثرگذار بوده و در کنار آن باید به بیکاری بالا در قشر جوان، اشتغال جوانان در مشاغل کم درآمد، تغییر اولویت آنان به ادامه تحصیل وافزایش سن ازدواج ، کاهش قبح طلاق ، بی رغبتی به تشکیل خانواده و مهاجرت جوانان هم اشاره کرد.

"سعید محمدی" جامعه شناس معقتد است که ما در خیلی از برنامه ها یا افراط می کنیم و یا تفریط.او می گوید یک زمان ما با برخی برنامه ها موجب شدیم که جمعیت به حد انفجار برسد و سپس با برخی برنامه های تنظیم خانواده آنرا به حدی کاهش دادیم که به پیری جمعیت دچار شدیم.این جامعه شناس داشتن یک برنامه و عمل بر اساس آن را مهم ترین اولویت در بحث جمعیت می داند.

مدیرکل ثبت احوال همدان در خصوص علل کاهش ولادت در استان ، گرایش زوجین به تک‌فرزندی، افزایش سن ازدواج، دیرفرزندآوری زوجین، افزایش سن باروری و مهاجرت از همدان را از جمله عوامل کاهش ولادت برمی شمارد و می گوید آمار ولادت بر حسب سن مادران نشان می‌دهد که سن ازدواج افزایش داشته و مادران بین ۲۵ تا ۲۹ سال با ۳۰ درصد بیشترین سهم را در این زمینه دارند و آمار بانوان بالای ۳۰ سال در فرزند آوری به ۴۲.۶ درصد رسیده است.

این مسئول، تغییر الگوی فرزند آوری را نشات گرفته از ازدواج دیر هنگام، بی رغبتی زوج ها به فرزندآوری در سال های نخست زندگی و فاصله زیاد بین تولد فرزند اول با فرزند دوم عنوان می کند.

"حسین سرمدی" یکی از شهروندان که یک فرزند دختر دارد هم در علت اینکه چرا برای فرزند دوم اقدامی نکرده است می گوید این یکی هم زیاد است ما چه گلی به سر پدرو مادرمان زدیم که اینها بزنند مضاف بر اینکه بچه نیاز به امکانات و شرایط مناسبی از محیط زندگی،آینده شغلی، توانایی مالی و مکان زندگی و خیلی چیزهای دیگر دارد .

گرایش به تک فرزندی در بین خانواده های استان همدان زیاد شده است که این موضوع میتواند علاوه بر ادامه پیر شدن جمعیت استان آسیب های روحی را هم برای خانواده ها و فرزندان آنها به دنبال داشته باشد .

با ادامه و ترویج تک فرزندی در خانواده ها در نسل های آینده کودکان مفهوم  برخی بستگان از جمله دایی ، عمه ، عمو و خاله را درک نخواهند کرد .تنهایی و گوشه گیری هم از جمله آسیب های نسل آینده کشور در صورت تداوم فرهنگ تک فرزندی در بین خانواده ها خواهد بود که در این صورت گرایش جوانان به فضای مجازی برای رهایی از این تنهایی هم از پیامدهای این فرهنگ خواهد بود که بدون شک آسیب هایی را به جامعه و خانواده ها تحمیل  خواهد کرد .

 

مدیرکل ثبت احوال استان با ارایه آماری از وضعیت موالید در ۳۰ سال گذشته ادامه می دهد سال ۶۶ طبق آمار ۶۲ هزار و ۴۳۲ نوزاد در همدان متولد شدند که این آمار در سال ۹۶  با ۵۰ درصد کاهش به ۳۱ هزار و ۱۹۳ نفر تقلیل یافته است.

 

"الهی تبار" معاون پیشین سیاسی امنیتی استاندار همدان با اشاره به میزان مهاجرت از استان در مدت ۵  از سال ۹۰ تا ۹۵ گفته بود براساس نتایج سرشماری نفوس و مسکن ۱۳۱ هزار و ۵۲۸ نفر از جمعیت استان همدان مهاجرت کرده‌اند که این شمار به حدی است که گویا یک شهرستان از استان همدان حذف شده است . او حفظ نکردن منابع خدادادی در روستاها در سال‌های گذشته و مشکل بیکاری را از علت های اصلی این مهاجرت بیان کرد.

 

"داوود شعبانی" کارشناس مسائل اقتصادی ، نقش اقتصاد و درآمد و حمایت های اقتصادی دولت را در فرزندآوری بسیار موثر می داند و می گوید اگر کسی نتواند از عهده مخارج زندگی و بهداشت و درمان خود و فرزندان برآید این می تواند عامل منفی در فرزندآوری باشد در حالی که بسیاری از کشورهایی که با کاهش جمعیت مواجه هستند از مشوق های مالی برای فرزندآوری استفاده می کنند، همچون کانادا که به خانواده ها علاوه بر رایگان کردن هزینه های بهداشت و درمان مبلغ۷۵۰۰ دلار هم برای هر فرزند به والدین پاداش پرداخت می کند.

او بالا رفتن قیمت ارز در ماههای گذشته و چند برابر شدن قیمت ها را از مسائلی می داند که می تواند بر کاهش تمایل به فرزندآوری تاثیر مستقیمی بگذارد.

"علیرضا بیات" یک جوان ۲۵ ساله، وضعیت بد اقتصادی و بالا رفتن قیمت ها بویژه در چند ماه اخیر را علت تاخیر ازدواجش بیان می کند و می گوید خانواده اصرار دارن که ازدواج کنم و یک مورد را هم برایم در نظر گرفته اند اما با جیب خالی نمی توانم پیشقدم شوم .او ادامه داد : دولت ۲۰ میلیون تومان وام ازدواج می دهد که فقط می توان یک یخچال و لباسشویی با آن خرید.

"محمد حسنی"، کارشناس فرهنگی ، ورود برخی فرهنگ های بیگانه از طریق فیلم و سریال های ماهواره ای و فضای مجازی را در تغییر نگرش مردم به زندگی و خلاصه کردن فلسفه زندگی در حساب و کتابهای مادی در طول سالهای گذشته مهم می داند و معتقد است رسانه ها و در راس آنها رسانه ملی باید با ساخت تیزرها ،کلیپ های کوتاه آموزشی و فیلم ها و سریال ها و فعالیت در عرصه فضای مجازی پیشقدم شود و دولت هم از طریق تدوین برنامه های فرهنگی و احیای آداب و سنن گذشته ، مردم را با مزایای فرهنگ بومی و معایب فرهنگ غربی و بیگانه بیشتر آشنا کند.

"لیلا کامرانی" که دانشجوی دانشگاه آزاد و ۲۶ ساله است و در مقطع فوق لیسانس جامعه شناسی تحصیل می کند در مورد ازدواج می گوید فعلا هیچ برنامه ای برای ازدواج ندارم و اگر هم بخواهم ازدواج کنم تمکن مالی همسر برایم خیلی مهم است.

خانم شادی که ازدواج کرده و یک سگ به قیمت ۳۵۰ هزار تومن خریده اعتقادی به داشتن بچه ندارد.او می گوید "با این سگ سرگرمم و اگر ازش خسته بشم می فروشمش و یکی دیگه می خرم."

 

"سعید محمدی" جامعه شناس البته نگاه متفاوتی به موضوع دارد . او معتقد است اگرچه ما باید به دنبال افزایش باروری در جامعه باشیم اما مهم ترین موضوع در درجه اول حفظ جمعیت فعلی و جلوگیری از مرگ و میرهای ناشی از تصادفات ، مسائل بهداشتی-درمانی و مسائل مختلف اجتماعی است که با پیشگیری های مناسب و با کمترین هزینه می توان جمعیت فعلی را تثبیت کرد.

او می گوید بطور نمونه بیشترین عامل مرگ و میر با ۳۸.۲ درصد بیماری‌های قلبی و عروقی است و پس از آن سرطان و حوادث غیرعمد در رده های بعدی قرار دارند که با برخی فرهنگ سازی ها و اقدامات پیشگیرانه بویژه از دوران کودکی و در سنین دانش آموزی می توان قدم های موثری برداشت.

"جواد باقری" کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به اینکه جمعیت از جمله شاخص های قدرت در جهان به شمار می رود می گوید داشتن جمعیت زیاد می تواند در مواقع بحران و جنگ به نفع منافع یک کشور باشد و جوانان یک کشور تنها اتکای مردم آن سرزمین برای دفاع در مواقع تجاوز بیگانگان هستند. 

"آقای فولادی" کارشناس جمعیت نیز مهم ترین مشکلات ناشی ازکاهش جمعیت را عدم رشد و توسعه اقتصادی ، پیری و بی نشاطی جمعیت،آسیب های اخلاقی و تربیتی و انقطاع نسل بشر می داند.

 

در پی کاهش جمعیت در استان همدان شورای راهبردی جمعیت تشکیل شده است.در این شورا علل کاهش جمعیت مورد بحث و بررسی قرار می گیرد و برخی راهکارهای افزایش جمعیت به مسئولان ذیربط ارائه می شود.

"آقای نادری فر" مدیرکل امور اجتماعی استاندار همدان از تدوین سند جامع باروری و افزایش جمعیت خبر می دهد و می گوید بر اساس این سند باید تی اف آر ( (TFR یا همان نرخ باروری کلی که در سطح استاندارد جهانی ۲.۱ است ، باید از ۱.۸ فعلی به ۲.۶ برسد.

او می افزاید اگر ده درصد میزان طلاق، ده درصد مرگ و میر تصادفات جاده ای و ۱۰ درصد ناباروری را افزایش و ۲ سال سن ازدواج را کاهش دهیم می توانیم به رشد بالای ۲.۶ درصد برسیم که قابل قبول خواهد بود.

 

مدیرسلامت خانواده و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان پیشگیری از ناباروری را از سیاست های اصلی این معاونت و تاثیرگذار در جبران کاهش جمعیت می داند و می گوید بسیاری از زنان نابارور با مشکلات بیمه ای برای تامین هزینه درمان مواجه هستند که تاکنون بخشی از این مشکل رفع شده است و پیشتر وزارت بهداشت بودجه ای در اختیار بیمارستان فاطمیه همدان برای درمان افراد نابارور اختصاص داده بود که با این بودجه ۲ هزار و ۷۰۷ نفر حمایت مالی شدند.

 

"خانم نوری" برگزاری دوره های آموزشی پیش از ازدواج و بالا بردن سطح آگاهی زوجین را در افزایش رضایت مندی از زندگی زناشویی و  افزایش بارداری موثر می داند و می افزاید پارسال حدود ۶۶ درصد و امسال حدود ۹۸ درصد زوجین در کلاس های مشاوره حین ازدواج در جهاد دانشگاهی شرکت کردند و بین بسیاری از آنها کتاب، کتابچه و سی دی های آموزشی توزیع شد.

 

اگرچه زنگ خطر کاهش جمعیت در کشور و بویژه استان همدان از مدت ها به صدا درآمده است اما به نظر می رسد مسئولان این موضوع را خیلی جدی نگرفته و اقدامات در خور و قابل توجهی انجام نداده اند و به برگزاری برخی نشست ها و کارگروه ها و برخی اقدامات و تصمیم گیری های اندک اکتفا کرده اند.

همچنین توجه به برخی زیرساخت های اجتماعی ، امکانات رفاهی ،خدمات رسانی مناسب و کاهش زمینه های فشارهای روانی و اضطراب که منشا بسیاری از بیماریهاست، باید در سند مورد توجه قرار گیرد. 

امیدواریم که شورای راهبردی جمعیت استان بتواند از تهیه سند فراتر برود و با اقداماتی عاجل مانع از ادامه روند کاهش جمعیت و سالمند شدن جمعیت استان شود،البته همکاری و هماهنگی همه دستگاهها لازمه موفقیت در این مسیر خواهد بود.