گزارش مکتوب: بستر سازی حریم رودخانه بازفت نیازمند عزم ملی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز چهارمحال و بختیاری، استان چهارمحال و بختیاری با گستره ای برابر با 16 هزار و 421 کیلومتر مربّع، یک درصد از کل وسعت ایران را دارد و بیست و دومین استان کشور از نظر مساحت است.

این استان از شمال و مشرق به استان اصفهان، از مغرب به استان خوزستان، از جنوب به استان کهگیلویه و بویراحمد و از شمال غربی به استان لرستان محدود می شود.

مرکز این استان شهرکرد است و با دو هزار و 66 متر ارتفاع از سطح دریا، بلندترین مرکز استان کشور است، میانگین ارتفاع در استان چهارمحال و بختیاری حدود دو هزار و 153 متر است و به همین خاطر استان چهارمحال و بختیاری را بام ایران می دانند.

استان چهارمحال و بختیاری به عنوان مرتفع ترین استان کشور با وجود اقلیم مناسب و شرایط جوی منحصر به فرد، دارای بیش از هزار رودخانه است که برخی از آن ها منشاء رودهای کارون و زاینده رودند.

شهرستان کوهرنگ یکی از شهرستان های استان چهارمحال و بختیاری و مهمترین کانون بارشی ایران است که به دلیل داشتن جاذبه های طبیعی فراوان و چشمه های جوشان، یک شهرستان توریستی، سیاحتی، عشایری و ورزشی به شمار می آید و بخش بازُفْت یکی از بخش های این شهرستان است که در فاصله 190 کیلومتری شهرکرد قرار دارد.

رودخانه بازفت یکی از رودخانه های پرآب و زیبای استان چهارمحال و بختیاری و یکی از سرشاخه های اصلی کارون شناخته می شود که از دامنه کوه‌های "منار" و "گله سگا تورک" و زردکوه بختیاری در فاصله 120کیلومتری شمال شهرکرد سرچشمه می‌گیرد.

شهردار بازفت می گوید: منطقه چمن گلی در مجاورت رودخانه بازفت و جاده اصلی خوزستان به شهرکرد قرار گرفته است. نخستین مدرسه بخش بازفت هم در چمن گلی ایجاد شده است و از قدیم الایام مسیر تردد اهالی بخش بازفت بوده و دانش آموزان و عشایر منطقه از حاشیه رودخانه بازفت تردد می کردند که با طغیان و سیلابی شدن رودخانه مسیر بسته می شود.

مصطفی صادقی می افزاید: شرکت آب منطقه ای استان چهارمحال و بختیاری از سال 1390 بسترسازی حریم رودخانه بازفت را آغاز کرده است، اما تاکنون حدود 150 متر از مسیر بیش از 500 متری دیوار حائل ایجاد شده است.

شهر بازفت در سال 1393 با ادغام روستای چمن گلی و تلورد ایجاد شده ‌است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر هزار و 519 نفر متشکل از 337 خانوار ‌است.

صفی الله عسگری از ساکنان منطقه چمن گلی می گوید: باید از خدا به خاطر برف و بارانی که در این منطقه می بارد تشکر کرد؛ اما به دلیل اینکه پس از بارش برف و باران سیلاب وضعیت زندگی و جان ما را به خطر می اندازد از بارش خوشحال نیستیم.

وی می افزاید : همیشه می گویند "شهرستان کوهرنگ مهمترین کانون بارشی استان و ایران است"؛ اما از لحاظ زیر ساخت توجهی به این منطقه نمی شود. بسیاری از گردشگران هم برای لذت بردن از مناطق بکر به این منطقه می آیند ولی ساکنان اینجا باید برای نبود زیر ساخت ها، شرمنده مسافران شوند!

چمن گلی در دره بازفت ‌پایین و در محیطی سرسبز و پُر از درختانِ بلوطِ زاگرس جای دارد. محیطِ بازفت، بدلیلِ دسترسیِ دشوار، دست‌نخورده و بِکر باقی مانده است.

محمد حسین خیری هم که یکی دیگر از ساکنان منطقه چمن گلی است می گوید: بازفت چهارمحال و بختیاری را یا به بهارش می‌شناسند یا به انباشت برف‌های زمستانی اش!

او می افزاید: وجود بافت و کوچ عشایر در فصل بهار، این منطقه را به "اکو موزه" بزرگ کشور تبدیل کرده است که گردشگران زیادی را به سوی خود می کشد؛ ولی با طغیان رودخانه بعد از هر بارندگی راه ارتباطی ما همچنین سالن ورزشی، مدرسه راهنمایی شهید باهنر و... قطع می شود و سیلاب جان خانواده هایمان را تهدید می کند و خسارت های مادی و معنوی به خود و خانواده هایمان می زند.

منطقه گردشگری بازفت با گستره ای از شمال غربی استان چهارمحال و بختیاری شروع و تا غرب استان(شمال شهرستان اردل) ادامه دارد.

مسیر جاده بازفت دارای پتانسیل بسیار زیاد و منحصر به فردی برای جذب گردشگر است و گردشگران اصفهان، خوزستان و چهارمحال و بختیاری را به سمت خود کشانده است.

آذرماه امسال بود که رودخانه بازفت طغیان و به 25 خانوار حاشیه مسیر رودخانه آسیب وارد کرد؛ راه ارتباطی 100 دانش آموز مقطع راهنمایی شهید باهنر بازفت را که در آن تمام دانش آموزان روستاهای بازفت تحصیل می کنند، چند روزی مسدود کرد و مسیر ارتباطی تنها سالن ورزشی این بخش (شهدای ورزشکار) را بست.

محمدصالح صادقی از دیگر ساکنان چمن گلی می گوید: چند سال است که از مسئولان درخواست می کنیم این محور را درست کنند؛ اما انجام نمی شود.

وی می افزاید: تاکنون بیش از صد نامه به بخشدار، فرماندار، آب منطقه ای و ادارات مربوط ارسال کرده و از آنها برای بهسازی این محور درخواست کرده ایم ولی نتیجه ای نگرفتیم.

مسعود صادقی مدیر راه و شهرسازی بخش بازفت می گوید: این مسیر چون در حریم شهر بازفت است مسئولیت آن با شهرداری است.

فرماندار شهرستان کوهرنگ هم می گوید: امسال 180 میلیون تومان اعتبار برای بستر سازی حریم رودخانه اختصاص داده ایم که قسمتی از این اعتبار اختصاص یافته است.

آقای زمانپور می افزاید: پیمانکار بستر سازی حریم رودخانه بازفت تعیین شده است و در حال انجام کار است.

وی می گوید: از اعتبارات سال آینده هم برای این طرح اختصاص می دهیم، اما از آب منطقه ای استان چهارمحال و بختیاری می خواهیم، اعتبارات ملی برای ساماندهی رودخانه های شهرستان کوهرنگ اختصاص دهد؛ چرا که اعتبارات شهرستانی پاسخگوی مشکلات حوزه رودخانه های شهرستان نیست.

آقای زمانپور می افزاید: در جلسه شورای اداری که سال 1393 با حضور استاندار سابق در بازفت تشکیل شد؛ استاندار 200 میلیون تومان برای اجرای این طرح اختصاص داد که هزینه شد.

اما پیمانکار بستر سازی حریم رودخانه بازفت و مردم منطقه از عدم تخصیص به موقع برای انجام طرح گلایه دارند.

قیصری که پیمانکار کنونی طرح است؛ می گوید: اختصاص اعتبار در فصل سرما و بارندگی ضمن اینکه مانع تسریع در انجام کار می شود، استحکام کار و مصالح را هم پایین می آورد.

زمانپور فرماندار شهرستان کوهرنگ می گوید: به دنبال طغیان رودخانه بازفت در آذرماه و پس از آن بارش های اخیر، 30 میلیارد تومان به دیوارهای حائل باغ ها، زمین های کشاورزی و روستاها خسارت وارد شد.

رئیس اداره منابع آب شهرستان های فارسان و کوهرنگ می گوید: مطالعات مرحله نخست تعیین حد بستر و حریم رودخانه بازفت به طول 60 کیلومتر از سال 1390 آغاز شد.

آقای فاطمی می افزاید: بر اساس مطالعات مشاور طرح در مرحله نخست باید 300 متر پیرامون پُل چمن گلی به دلیل دارا بودن شرایط بحرانی تر در اولویت قرار گرفت.

وی با اشاره به اینکه انجام عملیات ساحل سازی رودخانه بازفت به دلیل داشتن سیلاب های با دبی بالا هزینه بر است، افزود: در مرحله نخست سه قرارداد پیمانکاری در سال های 93 ، 96 و 97 بسته شد که بر اساس این قراردادها در سال اول 90 متر با 190 میلیون تومان، سال دوم 25 متر با 87 میلیون تومان انجام شد و امسال 35 متر با 120 میلیون تومان اعتبار در حال انجام است و اگر بخواهیم کار را تکمیل کنیم، به پنج میلیارد تومان اعتبار دیگر نیاز است که همت مسئولان استانی و اختصاص ردیف ملی را می طلبد.

مدیر دفتر مهندسی رودخانه ها و سواحل شرکت آب منطقه ای استان چهارمحال و بختیاری هم با بیان اینکه تعیین حد و حریم دو طرف پل چمن گلی اولویت اول است؛ می گوید: در این طرح باید بستر رودخانه از دو طرف با ارتفاع کافی سنگی و سیمانی شود تا بتوانیم رودخانه ای ایمن جهت گذردهی سیلاب و استفاده صحیح و اصولی از اراضی حاشیه رودخانه داشته باشیم.

آقای خدری می افزاید: سازمان برنامه بودجه 200 میلیون تومان اعتبار برای این طرح ابلاغ کرده است که 90 میلیون تومان از این مبلغ به دلیل دیون به پیمانکار قبل داده شد و 120 میلیون تومان باقی مانده هم به پیمانکار کنونی داده شده است.

وی می گوید: با توجه به شرایط خاص توپوگرافی، هیدرولوژیکی و مورفولوژیکی منطقه، تغییر اقلیم و نوع بارش، دبی بالای سیلاب و قدرت تخریب بالا، می طلبد که ساماندهی رودخانه در هر دو سمت ساحل به طول حدود یک کیلومتر با اعتبار حدود پنج میلیارد تومان انجام شود.

آقای خدری می افزاید: در اجرای طرح ساماندهی حریم رودخانه بازفت، مرحله نخست بر روی 60 کیلومتر از مسیر رودخانه ساماندهی شد که 300 متر پیرامون پل چمن گلی با توجه به دارا بودن شرایط بحرانی و همچنین مکاتبات متولیان شهرستان و بخش برای اجرا در اولویت قرار گرفت.

خدری با بیان اینکه برای دریافت ردیف ملی با مسئولان صحبت شده است، اما تاکنون موفق به دریافت نشده ایم؛ می گوید: اگر روند ادامه ابلاغ اعتبار انجام نشود، چه بسا اقدامی هم که انجام شده است؛ موجب مضاعف تر شدن مشکلات منطقه شود.

طول رودخانه بازفت از سر منشاء تا محل پیوستن به رودخانه کارون 160 کیلومتر است.

مدیر دفتر مهندسی رودخانه ها و سواحل شرکت آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری می گوید: به منظور کاهش خسارات ناشی از سیلاب، تجاوز و تصرف انفال، باید در گام اول مطالعات تعیین حد بستر و حریم بر روی رودخانه بازفت و تمامی رودخانه های سطح استان انجام شود.

خدری می گوید: در سال 97 هم مطالعات سرشاخه های رودخانه بازفت به منظور تعیین حد بستر و حریم آنها در دستور کار شرکت آب منطقه ای استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفت که پس از انجام مطالعات مرحله اول و طی کردن مراحل قانونی، مطالعات مرحله دوم آغاز و بر اساس مطالعات مشاور و پس از تعیین برآورد؛ با انتخاب پیمانکار اجرایی خواهد شد.

به گفته کارشناسان جهاد کشاورزی فرسایش خاک در بارندگی بخش بازفت بیش از 20 تن در هکتار بود به طوری که میلیون ها تن خاک مرغوب و زراعی در این بارندگی از دسترس خارج شد و با توجه به اینکه میزان فرسایش خاک در منطقه بازفت سه برابر میزان متوسط کشور است نیاز به توجه بیشتر به مهندسی رودخانه و اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری دارد.