پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب
زمستان است، اما قلب "زریوار" یخ نمی‌زند
به همراه خانواده از سنندج بیرون زده ایم و افتاده ایم توی هزارپیچ‌های جاده مریوان، طرف‌های عصر به مریوان می‌رسیم و یکراست راه "دریاچه زریوار" را در پیش می‌گیریم که در سه کیلومتری آن واقع است، دریاچه‌ای که نامش با نام مریوان گره خورده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز کردستان، "فورا" قایقی کرایه کرده و دل به آب میزنیم؛ اصلا مگر میشود تا اینجا آمد و بر روی یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین ایران سیر نکرد.
زریوار پنج کیلومتر طول و یک هزار و ۶۰۰ متر عرض و در عمیق‌ترین نقطه، حدود شش متر عمق دارد. آب شیرین آن از حدود ۷۰۰ چشمه کف آن میجوشد و هیچ رودخانه‌ای را به آن راه نیست و زریوار از این حیث در جهان بی نظیر است و در میان دریاچه‌های آب شیرین جهان از نظر تعداد چشمه خودجوش، مقام اول جهانی را دارد.
اطراف دریاچه را نیز نیزار‌های زیبایی فرا گرفته که خود مأمنی برای انواع آبزیان و دوزیستان و مار‌های آبی شده اند. وسط دریاچه نیز جزایر کوچکی قرار دارند که مرغان آبی خسته از شنا، زیر سایه تک درخت آن دمی می‌آسایند.
وقتی تکه نانی به درون دریاچه میریزم، هیاهوی ماهی‌ها و اردک‌ها بر سر تصاحب آن دیدنی است. به جز ماهی‌ها و پرندگان و آبزیان، زریوار نیز، همچون دیگر دریاچه‌ها و تالاب‌های آب شیرین، سفره پربرکتی برای انواع پرندگان بومی و مهاجر، خزندگان و پستاندارانی، چون گراز و روباه و گربه وحشی و سگ آبی و است.
آری، زریوار با قرار گرفتن در میان کوه‌های پوشیده از درخت‌های بلوط ایرانی، گلابی وحشی، زالزالک و بادام، چشمان هر بیننده‌ای را متحیر خواهد کرد.
آواز پرندگان و تلاطم موج‌های خروشان ناشی از حرکت قایق‌های موتوری و پدالی و پرواز پاراگلایدر‌ها در کنار پرندگان مهاجری که در آسمان دریاچه از هم سبقت می‌گیرند، جلوه‌هایی از زیبایی "زریوار" است که در همه فصل‌های سال جذابیت خودش را دارد؛ بهار به رنگی، و تابستان و پاییز به رنگی دیگر درمی‌آید؛ زریوار، دریاچه زیبای مریوان در مرز کردستان با عراق.
قصه‌های زیادی در مورد پیدایش این دریاچه در بین مردم استان به ویژه حاشیه نشیان زریوار وجود دارد که معروف‌ترین آنان دفن شدن شهری در زیر این دریاچه است.
کاک ریبوار از اهالی یکی از روستا‌های اطراف زریوار اصل این قصه را این گونه تعریف می‌کند که آنچه را می‌گویم حکایت نیست بلکه حقیقتی است که خداوند برای پاسخ به ندای مظلومی در این نقطه خاکی حکمی را جاری کرد تا برای انسان‌ها عبرت شود.
وی می‌گوید: روزی درویشی به همراه همسرش از نزدیکی شهر عبور می‌کنند و توسط ماموران حاکم وقت دستگیر می‌شوند و آنها را به شهر می‌آورند. اهالی شهر و ماموران آنها را شکنجه و اذیت می‌کنند و زیر ضربات شلاق مجبور به انجام کار‌های مشقت بار می‌نمایند تا جایی که زن حامله اش فرزندی را که در شکم دارد، سقط می‌کند. درویش که دیگر تاب تحمل این همه شکنجه را ندارد نزد "فیله قوس" حاکم شهر رفته و دادسخن می‌دهد؛ اما حاکم او را مورد استهزاء قرار می‌دهد و درویش آزرده خاطر میشود.
درویش دلشکسته بالای بلندای کوهی در ضلع شرقی شهر می‌رود و در آنجا با خدای خویش شروع به راز و نیاز می‌کند و از دست آن ستمگر به بارگاه خداوند پناه می‌برد و آنان را نفرین می‌کند و می‌گوید: سرم را از سجده بر نمی‌دارم تا شهر را با آب یکسان نکنی و این قوم ظالم را نابود کنی و چنین میشود و اکنون قبر درویش هم در پای کوه نظاره گر دریاچه فعلی زریوار است.
اما، بهشت گردشگری غرب ایران، این روز‌ها حال و روز خوشی ندارد، نفسش در آغوش تنگ نیزارها به شماره افتاده و پرندگان و آبزیانش را فراری می‌دهد، زریوار در خانه خود غریب افتاده و نیزارها، جایش را تنگ کرده‌اند و می‌رود که دریاچه به نیزار تبدیل شود و اثری از آثار آب آن نماند.
مسئول دبیرخانه تالاب زریوار در سازمان محیط زیست استان کردستان درباره میزان آب دریاچه زریوارمی گوید: این دریاچه در شرایط معمولی حداقل باید میانگین ۳۰ میلیون متر مکعب آب داشته باشد واگر از این میزان پایین‌تر بیاید خطرساز خواهد بود.
مرادحمیدی برداشت بی رویه از آب دریاچه، حفر بیش از ۱۵۰ حلقه چاه غیر مجاز توسط صاحبان باغ‌های اطراف دریاچه، ورود فاضلاب وپسماند‌های روستا‌ها وشهر مریوان وکم شدن آب ورودی به دریاچه را از تهدیدات جدی حیات دریاچه عنوان کرد و می‌گوید: از نظر زیست محیطی اگر این وضعیت ادامه داشته باشد نگین غرب کشور خیلی سریع شکننده و در زمان کوتاهی نابود میشود.
اطراف نیزارها، پر شده از انواع و اقسام زباله؛ بطری و شیشه و پلاستیک و ...؛ کاش زریوار ناشناخته مانده بود. ای‌کاش دیگر طبیعتی زیبا را در رسانه‌ها به مردم معرفی نکنند. اردک‌های کنار دریاچه هر روز در میان زباله‌ها می‌لولند و صحنه‌های غم‌انگیزی را به نمایش می‌گذارند. آنها به زودی از زریوار قهر می‌کنند و به کوچی دایمی می‌روند.
مردم محلی هم از رشد بی‌رویه و سریع نیزارها می‌گویند و گردشگرانی که هر سال به این منطقه می‌آیند نیز به این موضوع اشاره می‌کنند.
پناهی کارشناس محیط زیست مریوان درباره وضعیت این اثر طبیعی و گردشگری ومشکلات آن گفت: از دیگر مشکلاتی که نگین مریوان با آن دست و پنجه نرم می‌کند می‌توان به تخریب جنگل‌های اطراف دریاچه و عواقب حفر چاه‌های متعدد و بهره برداری بیش از اندازه، فعالیت‌های غیر اصولی تفریحی و ماهیگیری، شکار بی رویه، عدم نظارت و کنترل مسئولان، نبود شناخت کافی و درک روشن از مسائل زیست محیطی در میان اقشار مختلف جامعه و مسئولان و شکار غیر مجاز پرندگان و پستانداران اشاره کرد.
پناهی می‌گوید: طی چند سال اخیر برای ورود به منطقه حفاظت شده زریوار عوارضی ازطریق شهرداری دریافت میشود و متاسفانه این عوارض صرف هزینه‌های نگهداری، پاکسازی محیط اطراف دریاچه زریوار نمی‌شود و باید شهرداری در خصوص وضعیت کنونی این تالاب و دریاچه پاسخ گو باشد.
احمدی یکی دیگر از کارشناسان سازمان محیط زیست کردستان می‌گوید: این دریاچه صد و دومین اثر طبیعی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.
او می‌گوید: تاکنون در تالاب زریوار هشت گونه ماهی، دو گونه پستاندار، سه گونه خزنده، سه گونه دوزیست، ۲۱ گونه زئوپلانکتون، ۹ جنس ماکروبنتوز، ۱۵ گونه گیاه آبزی و ۵۴ گونه فیتوپلانکتون شناسایی و ثبت شده است.
اعضای ستاد نجات‌بخشی دریاچه زریوار مریوان معتقدند که باید اجازه اجرای برخی طرح‌ها به دستگاه‌های ذیربط داده شود تا بخش‌هایی از قبیل کشاورزی هم بتواند از خوان رنگین زریوار سهیم باشد.
هم‌اکنون در اطراف زریوار برنج کاری انجام میشود و مزرعه‌های حاصلخیزی وجود دارد که سبزی و صیفی‌جات آن از کیفیت بالایی برخوردار است و مسئولان حوزه آب و کشاورزی معتقدند باید براساس الگویی واحد و براساس برنامه و مقررات تعیین شده به این مزارع به یک میزان آبرسانی شود و از استفاده بی‌رویه از آب جلوگیری به عمل آید.
ولیدی کارشناس گردشگری معتقد است که وجود چنین دریاچه‌ای در هر منطقه‌ای می‌تواند موجب خیر و برکات فراوانی شود و با برنامه‌ریزی دقیق و اصولی و اجرای طرح‌های متناسب با وضعیت دریاچه شغل‌های فراوانی ایجاد کرد.
سیروان ورزشکار مریوانی که به همرا دوستش شاهو برای پیاده روی به اطراف دریاچه آمده، می‌گوید: مریوان به دلیل داشتن مرز رسمی باشماق از سال‌های قبل محل تردد تانکر‌های حامل مواد سوختی و نفتی بین عراق و ایران است که همگی از جاده کمربندی ساحل زریوار می‌گذرد و این موضوع می‌تواند خطری بالقوه برای حیات دریاچه باشد.
کاک هیوا یکی از ماهی فروش‌های اطراف دریاچه می‌گوید: جاده‌ای که مواد نفتی و گاه مواد پتروشیمی خطرناک از آن عبور می‌کنند، ساخت و ساز‌های غیراصولی و بی‌رویه اطراف دریاچه، نیزار‌هایی که یکسره به آب دریاچه دست درازی می‌کنند و زباله‌های پراکنده در ساحل، احداث سد خاکی در قسمت جنوبی دریاچه، ورود رسوبات و شن‌های جاری و فضولات حیوانی و انسانی به دریاچه از طریق بند انحرافی قزلچه سو، حیات این هدیه زیبای خداوند را به خطر انداخته است و اگر چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود، پرندگانش کوچ خواهند کرد و نیزاری از آن خواهد ماند با ویلا‌هایی متروک و جاده‌ای که تنها به درد جابه‌جایی نفت و بنزین می‌خورد.
مامه رحیم یکی از بازاریان اطراف دریاچه هم با اشاره به اینکه سالانه حجم زیادی گردشگر برای دیدن دریاچه زریوار به این شهر سفر می‌کنند معتقد است، قول‌های مسئولان کشوری واستانی برای احیاء وساماندهی زریوار طی چند سال گذشته فقط در حد حرف باقی مانده و نمود عینی نیافته وچشم انداز بدی هم از آن در ذهن گردشگران باقی گذاشته است.
مامه رحیم می‌گوید: با اینکه قبلا حجم زیادی از پرندگان هم به این دریاچه کوچ می‌کردند، ولی بنظر میرسد کوچ پرندگان هم نسبت به گذشته کاهش یافته وحتی رغبت پرندگان هم برای استفاده از این دریاچه کم شده است.
اگرچه شهرام ملکی معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کردستان می‌گوید: «هیچ طرحی بدون پیوست محیط زیستی در این استان اجرا نمی‌شود، اما انتظار می‌رود این پیوست‌ها جدی گرفته شود و تنها در حد شعار باقی نماند».
با این همه، سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز برای زریوار برنامه‌های نویدبخشی اجرا کرد و آن، مصوب شدن برنامه‌های مدیریت جامع چهار تالاب کشور از جمله "زریوارمریوان" است.
فریبا رضایی مدیر کل سازمان حفاظت از محیط زیست استان کردستان می‌گوید: دریاچه زریوار به دلیل موقعیت جغرافیایی و ارزش آن و بر اساس مصوبه هیئت دولت، اکنون در مراحل قرار گرفتن در فهرست تالاب‌های بین‌المللی (کنوانسیون رامسر) است.
کنوانسیون رامسر مربوط به تالاب‌های مهم بین‌المللی بویژه تالاب‌های زیستگاه پرندگان آبزی است که پیمانی بین‌المللی برای حفاظت از تالاب‌ها و حیوانات و گیاهان وابسته به آنهاست که در سال ۱۹۷۱ میلادی در شهر رامسر به تصویب رسید. در ابتدا این معاهده به امضای نمایندگان ۱۸ کشور شرکت کننده رسید، اما امروزه ۱۶۹ کشور جهان عضو این پیمان هستند.
رضایی با تأکید بر اینکه مدیریت دریاچه زریوار مریوان نباید چند پارچه شود، از اعضای ستاد نجات‌بخشی دریاچه زریوار مریوان خواست مدیریت این دریاچه را به اداره کل محیط زیست دهند.
وی با بیان اینکه "این اداره کل مخالف اجرای طرح‌های گردشگری در تالاب زریوار مریوان نیست"، افزود: ما موافق استفاده از پتانسیل‌های این تالاب با نظارت محیط زیست و به شکل اصولی هستیم.
بهمن مرادنیا استاندار کردستان هم با تأکید بر اینکه مجموعه مدیریتی استان کردستان اعمال مدیریت واحد در دریاچه زریوار مریوان را قبول دارد می‌گوید: "مطالعات انجام شده از گذشته تاکنون در مورد این دریاچه باید مورد استفاده قرار گیرد و اگر اشتباهی در روند اجرای برنامه‌های نجات بخشی بوده است، اصلاح شود".
از سال‌های گذشته مطالعات فراوانی برای نجات بخشی و تعیین تکلیف مدیریت دریاچه توسط بخش دولتی و مشاوران خصوصی انجام شده است، اما متأسفانه تاکنون نتایج این مطالعات آن‌گونه که انتظار می‌رود عملیاتی نشده تا جایی که کار به تشکیل «ستاد نجات دریاچه زریوار» رسیده که از چند سال پیش زاهدی استاندار سابق کردستان آن را تشکیل داده بود.
یکی از پیامد‌های مثبت تشکیل این ستاد جلوگیری از ورود فاضلاب روستا‌های اطراف زریوار به داخل دریاچه بوده که تحقق پیدا کرد، اما رشد نیزارها که بخش زیادی از فضای دریاچه را اشغال کرده و چهره غیرآبی به این تالاب مهاجرپذیر پرندگان بخشیده، همچنان دغدغه فعالان محیط زیست است. نیزارها روز به روز پیشروی می‌کنند و به قصد تصرف عرصه دریاچه با شتاب فراوان خیز برمی‌دارند.
دوستداران زریوار می‌خواهند نتایج برنامه‌های ستاد نجات دریاچه را ملموس‌تر ببینند و ساماندهی و نظم‌بخشی به محوطه دریاچه سریع‌تر به نتیجه برسد و از میزان آلودگی صوتی و تصویری آزاردهنده آن کاسته شود.
دریاچه زریوار به دلیل تنواع زیستی، آب و هوای مطلوب در فصول گرم و سرد سال و چشم انداز‌های منحصر به فرد خود، یکی از ظرفیت‌های مهم توسعه و رونق گردشگری در غرب ایران به شمار می‌رود، امید است که با سرمایه گذاری اصولی و برنامه ریزی در جهت توسعه پایدار این منطقه و برطرف کردن مشکلات موجود، بتوان حداکثر استفاده را در جهت بهبود گردشگری و زندگی مردم محلی برد.
نویسنده: ژیلا امامی
زریوار پنج کیلومتر طول و یک هزار و ۶۰۰ متر عرض و در عمیق‌ترین نقطه، حدود شش متر عمق دارد. آب شیرین آن از حدود ۷۰۰ چشمه کف آن میجوشد و هیچ رودخانه‌ای را به آن راه نیست و زریوار از این حیث در جهان بی نظیر است و در میان دریاچه‌های آب شیرین جهان از نظر تعداد چشمه خودجوش، مقام اول جهانی را دارد.
اطراف دریاچه را نیز نیزار‌های زیبایی فرا گرفته که خود مأمنی برای انواع آبزیان و دوزیستان و مار‌های آبی شده اند. وسط دریاچه نیز جزایر کوچکی قرار دارند که مرغان آبی خسته از شنا، زیر سایه تک درخت آن دمی می‌آسایند.
وقتی تکه نانی به درون دریاچه میریزم، هیاهوی ماهی‌ها و اردک‌ها بر سر تصاحب آن دیدنی است. به جز ماهی‌ها و پرندگان و آبزیان، زریوار نیز، همچون دیگر دریاچه‌ها و تالاب‌های آب شیرین، سفره پربرکتی برای انواع پرندگان بومی و مهاجر، خزندگان و پستاندارانی، چون گراز و روباه و گربه وحشی و سگ آبی و است.
آری، زریوار با قرار گرفتن در میان کوه‌های پوشیده از درخت‌های بلوط ایرانی، گلابی وحشی، زالزالک و بادام، چشمان هر بیننده‌ای را متحیر خواهد کرد.
آواز پرندگان و تلاطم موج‌های خروشان ناشی از حرکت قایق‌های موتوری و پدالی و پرواز پاراگلایدر‌ها در کنار پرندگان مهاجری که در آسمان دریاچه از هم سبقت می‌گیرند، جلوه‌هایی از زیبایی "زریوار" است که در همه فصل‌های سال جذابیت خودش را دارد؛ بهار به رنگی، و تابستان و پاییز به رنگی دیگر درمی‌آید؛ زریوار، دریاچه زیبای مریوان در مرز کردستان با عراق.
قصه‌های زیادی در مورد پیدایش این دریاچه در بین مردم استان به ویژه حاشیه نشیان زریوار وجود دارد که معروف‌ترین آنان دفن شدن شهری در زیر این دریاچه است.
کاک ریبوار از اهالی یکی از روستا‌های اطراف زریوار اصل این قصه را این گونه تعریف می‌کند که آنچه را می‌گویم حکایت نیست بلکه حقیقتی است که خداوند برای پاسخ به ندای مظلومی در این نقطه خاکی حکمی را جاری کرد تا برای انسان‌ها عبرت شود.
وی می‌گوید: روزی درویشی به همراه همسرش از نزدیکی شهر عبور می‌کنند و توسط ماموران حاکم وقت دستگیر می‌شوند و آنها را به شهر می‌آورند. اهالی شهر و ماموران آنها را شکنجه و اذیت می‌کنند و زیر ضربات شلاق مجبور به انجام کار‌های مشقت بار می‌نمایند تا جایی که زن حامله اش فرزندی را که در شکم دارد، سقط می‌کند. درویش که دیگر تاب تحمل این همه شکنجه را ندارد نزد "فیله قوس" حاکم شهر رفته و دادسخن می‌دهد؛ اما حاکم او را مورد استهزاء قرار می‌دهد و درویش آزرده خاطر میشود.
درویش دلشکسته بالای بلندای کوهی در ضلع شرقی شهر می‌رود و در آنجا با خدای خویش شروع به راز و نیاز می‌کند و از دست آن ستمگر به بارگاه خداوند پناه می‌برد و آنان را نفرین می‌کند و می‌گوید: سرم را از سجده بر نمی‌دارم تا شهر را با آب یکسان نکنی و این قوم ظالم را نابود کنی و چنین میشود و اکنون قبر درویش هم در پای کوه نظاره گر دریاچه فعلی زریوار است.
اما، بهشت گردشگری غرب ایران، این روز‌ها حال و روز خوشی ندارد، نفسش در آغوش تنگ نیزارها به شماره افتاده و پرندگان و آبزیانش را فراری می‌دهد، زریوار در خانه خود غریب افتاده و نیزارها، جایش را تنگ کرده‌اند و می‌رود که دریاچه به نیزار تبدیل شود و اثری از آثار آب آن نماند.
مسئول دبیرخانه تالاب زریوار در سازمان محیط زیست استان کردستان درباره میزان آب دریاچه زریوارمی گوید: این دریاچه در شرایط معمولی حداقل باید میانگین ۳۰ میلیون متر مکعب آب داشته باشد واگر از این میزان پایین‌تر بیاید خطرساز خواهد بود.
مرادحمیدی برداشت بی رویه از آب دریاچه، حفر بیش از ۱۵۰ حلقه چاه غیر مجاز توسط صاحبان باغ‌های اطراف دریاچه، ورود فاضلاب وپسماند‌های روستا‌ها وشهر مریوان وکم شدن آب ورودی به دریاچه را از تهدیدات جدی حیات دریاچه عنوان کرد و می‌گوید: از نظر زیست محیطی اگر این وضعیت ادامه داشته باشد نگین غرب کشور خیلی سریع شکننده و در زمان کوتاهی نابود میشود.
اطراف نیزارها، پر شده از انواع و اقسام زباله؛ بطری و شیشه و پلاستیک و ...؛ کاش زریوار ناشناخته مانده بود. ای‌کاش دیگر طبیعتی زیبا را در رسانه‌ها به مردم معرفی نکنند. اردک‌های کنار دریاچه هر روز در میان زباله‌ها می‌لولند و صحنه‌های غم‌انگیزی را به نمایش می‌گذارند. آنها به زودی از زریوار قهر می‌کنند و به کوچی دایمی می‌روند.
مردم محلی هم از رشد بی‌رویه و سریع نیزارها می‌گویند و گردشگرانی که هر سال به این منطقه می‌آیند نیز به این موضوع اشاره می‌کنند.
پناهی کارشناس محیط زیست مریوان درباره وضعیت این اثر طبیعی و گردشگری ومشکلات آن گفت: از دیگر مشکلاتی که نگین مریوان با آن دست و پنجه نرم می‌کند می‌توان به تخریب جنگل‌های اطراف دریاچه و عواقب حفر چاه‌های متعدد و بهره برداری بیش از اندازه، فعالیت‌های غیر اصولی تفریحی و ماهیگیری، شکار بی رویه، عدم نظارت و کنترل مسئولان، نبود شناخت کافی و درک روشن از مسائل زیست محیطی در میان اقشار مختلف جامعه و مسئولان و شکار غیر مجاز پرندگان و پستانداران اشاره کرد.
پناهی می‌گوید: طی چند سال اخیر برای ورود به منطقه حفاظت شده زریوار عوارضی ازطریق شهرداری دریافت میشود و متاسفانه این عوارض صرف هزینه‌های نگهداری، پاکسازی محیط اطراف دریاچه زریوار نمی‌شود و باید شهرداری در خصوص وضعیت کنونی این تالاب و دریاچه پاسخ گو باشد.
احمدی یکی دیگر از کارشناسان سازمان محیط زیست کردستان می‌گوید: این دریاچه صد و دومین اثر طبیعی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.
او می‌گوید: تاکنون در تالاب زریوار هشت گونه ماهی، دو گونه پستاندار، سه گونه خزنده، سه گونه دوزیست، ۲۱ گونه زئوپلانکتون، ۹ جنس ماکروبنتوز، ۱۵ گونه گیاه آبزی و ۵۴ گونه فیتوپلانکتون شناسایی و ثبت شده است.
اعضای ستاد نجات‌بخشی دریاچه زریوار مریوان معتقدند که باید اجازه اجرای برخی طرح‌ها به دستگاه‌های ذیربط داده شود تا بخش‌هایی از قبیل کشاورزی هم بتواند از خوان رنگین زریوار سهیم باشد.
هم‌اکنون در اطراف زریوار برنج کاری انجام میشود و مزرعه‌های حاصلخیزی وجود دارد که سبزی و صیفی‌جات آن از کیفیت بالایی برخوردار است و مسئولان حوزه آب و کشاورزی معتقدند باید براساس الگویی واحد و براساس برنامه و مقررات تعیین شده به این مزارع به یک میزان آبرسانی شود و از استفاده بی‌رویه از آب جلوگیری به عمل آید.
ولیدی کارشناس گردشگری معتقد است که وجود چنین دریاچه‌ای در هر منطقه‌ای می‌تواند موجب خیر و برکات فراوانی شود و با برنامه‌ریزی دقیق و اصولی و اجرای طرح‌های متناسب با وضعیت دریاچه شغل‌های فراوانی ایجاد کرد.
سیروان ورزشکار مریوانی که به همرا دوستش شاهو برای پیاده روی به اطراف دریاچه آمده، می‌گوید: مریوان به دلیل داشتن مرز رسمی باشماق از سال‌های قبل محل تردد تانکر‌های حامل مواد سوختی و نفتی بین عراق و ایران است که همگی از جاده کمربندی ساحل زریوار می‌گذرد و این موضوع می‌تواند خطری بالقوه برای حیات دریاچه باشد.
کاک هیوا یکی از ماهی فروش‌های اطراف دریاچه می‌گوید: جاده‌ای که مواد نفتی و گاه مواد پتروشیمی خطرناک از آن عبور می‌کنند، ساخت و ساز‌های غیراصولی و بی‌رویه اطراف دریاچه، نیزار‌هایی که یکسره به آب دریاچه دست درازی می‌کنند و زباله‌های پراکنده در ساحل، احداث سد خاکی در قسمت جنوبی دریاچه، ورود رسوبات و شن‌های جاری و فضولات حیوانی و انسانی به دریاچه از طریق بند انحرافی قزلچه سو، حیات این هدیه زیبای خداوند را به خطر انداخته است و اگر چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود، پرندگانش کوچ خواهند کرد و نیزاری از آن خواهد ماند با ویلا‌هایی متروک و جاده‌ای که تنها به درد جابه‌جایی نفت و بنزین می‌خورد.
مامه رحیم یکی از بازاریان اطراف دریاچه هم با اشاره به اینکه سالانه حجم زیادی گردشگر برای دیدن دریاچه زریوار به این شهر سفر می‌کنند معتقد است، قول‌های مسئولان کشوری واستانی برای احیاء وساماندهی زریوار طی چند سال گذشته فقط در حد حرف باقی مانده و نمود عینی نیافته وچشم انداز بدی هم از آن در ذهن گردشگران باقی گذاشته است.
مامه رحیم می‌گوید: با اینکه قبلا حجم زیادی از پرندگان هم به این دریاچه کوچ می‌کردند، ولی بنظر میرسد کوچ پرندگان هم نسبت به گذشته کاهش یافته وحتی رغبت پرندگان هم برای استفاده از این دریاچه کم شده است.
اگرچه شهرام ملکی معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کردستان می‌گوید: «هیچ طرحی بدون پیوست محیط زیستی در این استان اجرا نمی‌شود، اما انتظار می‌رود این پیوست‌ها جدی گرفته شود و تنها در حد شعار باقی نماند».
با این همه، سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز برای زریوار برنامه‌های نویدبخشی اجرا کرد و آن، مصوب شدن برنامه‌های مدیریت جامع چهار تالاب کشور از جمله "زریوارمریوان" است.
فریبا رضایی مدیر کل سازمان حفاظت از محیط زیست استان کردستان می‌گوید: دریاچه زریوار به دلیل موقعیت جغرافیایی و ارزش آن و بر اساس مصوبه هیئت دولت، اکنون در مراحل قرار گرفتن در فهرست تالاب‌های بین‌المللی (کنوانسیون رامسر) است.
کنوانسیون رامسر مربوط به تالاب‌های مهم بین‌المللی بویژه تالاب‌های زیستگاه پرندگان آبزی است که پیمانی بین‌المللی برای حفاظت از تالاب‌ها و حیوانات و گیاهان وابسته به آنهاست که در سال ۱۹۷۱ میلادی در شهر رامسر به تصویب رسید. در ابتدا این معاهده به امضای نمایندگان ۱۸ کشور شرکت کننده رسید، اما امروزه ۱۶۹ کشور جهان عضو این پیمان هستند.
رضایی با تأکید بر اینکه مدیریت دریاچه زریوار مریوان نباید چند پارچه شود، از اعضای ستاد نجات‌بخشی دریاچه زریوار مریوان خواست مدیریت این دریاچه را به اداره کل محیط زیست دهند.
وی با بیان اینکه "این اداره کل مخالف اجرای طرح‌های گردشگری در تالاب زریوار مریوان نیست"، افزود: ما موافق استفاده از پتانسیل‌های این تالاب با نظارت محیط زیست و به شکل اصولی هستیم.
بهمن مرادنیا استاندار کردستان هم با تأکید بر اینکه مجموعه مدیریتی استان کردستان اعمال مدیریت واحد در دریاچه زریوار مریوان را قبول دارد می‌گوید: "مطالعات انجام شده از گذشته تاکنون در مورد این دریاچه باید مورد استفاده قرار گیرد و اگر اشتباهی در روند اجرای برنامه‌های نجات بخشی بوده است، اصلاح شود".
از سال‌های گذشته مطالعات فراوانی برای نجات بخشی و تعیین تکلیف مدیریت دریاچه توسط بخش دولتی و مشاوران خصوصی انجام شده است، اما متأسفانه تاکنون نتایج این مطالعات آن‌گونه که انتظار می‌رود عملیاتی نشده تا جایی که کار به تشکیل «ستاد نجات دریاچه زریوار» رسیده که از چند سال پیش زاهدی استاندار سابق کردستان آن را تشکیل داده بود.
یکی از پیامد‌های مثبت تشکیل این ستاد جلوگیری از ورود فاضلاب روستا‌های اطراف زریوار به داخل دریاچه بوده که تحقق پیدا کرد، اما رشد نیزارها که بخش زیادی از فضای دریاچه را اشغال کرده و چهره غیرآبی به این تالاب مهاجرپذیر پرندگان بخشیده، همچنان دغدغه فعالان محیط زیست است. نیزارها روز به روز پیشروی می‌کنند و به قصد تصرف عرصه دریاچه با شتاب فراوان خیز برمی‌دارند.
دوستداران زریوار می‌خواهند نتایج برنامه‌های ستاد نجات دریاچه را ملموس‌تر ببینند و ساماندهی و نظم‌بخشی به محوطه دریاچه سریع‌تر به نتیجه برسد و از میزان آلودگی صوتی و تصویری آزاردهنده آن کاسته شود.
دریاچه زریوار به دلیل تنواع زیستی، آب و هوای مطلوب در فصول گرم و سرد سال و چشم انداز‌های منحصر به فرد خود، یکی از ظرفیت‌های مهم توسعه و رونق گردشگری در غرب ایران به شمار می‌رود، امید است که با سرمایه گذاری اصولی و برنامه ریزی در جهت توسعه پایدار این منطقه و برطرف کردن مشکلات موجود، بتوان حداکثر استفاده را در جهت بهبود گردشگری و زندگی مردم محلی برد.
نویسنده: ژیلا امامی
نظر شما