در دوران پسا غربی زندگی می‌کنیم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما ؛ محمد جواد ظریف در همایش «چندجانبه گرایی در سیاست خارجی ایران، ظرفیت‌ها و راهبردها» افزود: یکی از شعارهای اصلی انقلاب اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی ، استقلال‌طلبی بوده استقلال به این معناست که درون زا باشیم نه اینکه از دنیا منفک باشیم و با دنیا و دیگر کشورها تعامل نداشته باشیم.
وی با بیان اینکه انقلاب اسلامی ایران ارتباط بسیار تنگاتنگی با سیاست خارجی داشت گفت: یکی از حوزه‌های اصلی انقلاب اسلامی ایران سیاست خارجی بود بویژه اینکه مردم با توجه به مداخلات مستمر سفارت خانه های بیگانه در امور سیاست خارجی ایران همیشه نگران بودند که انقلاب اسلامی این دغدغه را رفع کرد.
ظریف با اشاره به اینکه برخی قدرت ها بویژه آمریکایی ها دهه های طولانی دیگر کشورها را تحت فشار قرار می دادند و اموراتشان را تعیین تکلیف می کردند اما با انقلاب اسلامی، ایران به استقلال سیاسی دست یافت گفت: ما ۴۰ سال بدون حمایت آمریکا زندگی کردیم و همواره تحت فشار آنها نیز بوده ایم.
وی افزود:​ استقلال سیاسی به معنی درگیری و دعوا داشتن و یا جدا شدن از دنیا نیست بلکه به این معناست که ما انتخاب کرده‌ایم و می‌خواهیم که برای ادامه حیات خود وابسته به دیگران نباشیم و این را ما انتخاب کرده ایم که اصل این خواستن به معنای دعوا و یا دادن بهانه به دیگران نیست که بتوانند از آن بهانه علیه ایران استفاده کنند و یک چهره امنیتی از ایران در عرصه بین‌المللی ارائه کنند مانند آنچه در موضوع هسته‌ای رخ داد.
وی با اشاره به پرونده هسته‌ای ایران و اینکه ایران در ذیل فصل ۷ منشور سازمان ملل متحد قرار گرفت ادامه داد: لازمه استقلال به این معنا نیست که به شورای امنیت برویم و یا درگیری پیدا کنیم لازمه استقلال این بوده که ما می‌توانیم بدون حمایت آمریکا و غرب و حتی زیر فشار آنها روی پای خود بایستیم.
ظریف تاکید کرد: قطعاً حرکت در این مسیر سختی‌ها و دشواری‌هایی نیز خواهد داشت ولی با این استقلال و ایستادن روی پای خود دیگر کسی نمی‌تواند بگوید که اگر ما نبودیم ظرف یک هفته ایرانی‌ها مجبور بودند مثلاً چینی یا روسی صحبت کنند ما در حال تجربه کردن درون زایی هستیم که البته در کنار این درون زایی باید با دنیا نیز تعامل داشته باشیم و این سخن به معنای جدا شدن از دنیا نیست.
وزیر امور خارجه گفت: باید در سیاست خارجی راهبرد همه جانبه گرایی داشته باشیم چراکه دیگر دنیا در یک منطقه جغرافیایی خلاصه نمی شود و دیگر مانند گذشته تصمیمات و تحولات بین الملل فقط در غرب رخ نمی دهد و اکنون آن دنیا دیگر وجود ندارد بلکه در دنیای پساغربی زندگی می کنیم موضوعی که خود غربی ها هم به آن معترفند.
وی در ادامه با طرح یک سوال گفت: مثلاً اگر ترامپ از اروپایی‌ها بخواهد که با چین رابطه نداشته باشند در آن موقع اروپایی‌ها چه تصمیمی می‌گیرند و یا چینی‌ها چه تصمیمی می‌گیرند چرا که در حال حاضر شرایط اقتضا می‌کند که کشورها سیاست همه جانبه گرایانه داشته باشند. اگر ما الان می‌بینیم که چینی‌ها برخی محدودیت‌ها را برای ما قائل می‌شوند به خاطر این است که نمی‌خواهند روابط خود را با آمریکا از دست بدهند. ما در چنین دنیایی با چنین ویژگی‌هایی نیازمند این هستیم که چند جانبه گرایانه عمل کنیم.
ظریف تاکید کرد: در دنیای کنونی مراکز قدرت و منابع قدرت متحول و متکثر شده است شما دیگر نمی‌توانید دنیا را به عنوان قایق‌های توپ دار تصور کنید و ادعا کنید که این امکانات تنها امکانات است البته این سخن به این معنا نیست که امکانات نظامی و قدرت نظامی مهم نیست بلکه بسیار مهم هستند اما در کنار آن باید به ابزارها و امکانات دیگر نیز توجه کرد.
وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: قدرت میدانی در کنار دیپلماسی بسیار مهم است و باید هم افزایی داشته باشد ما این مهم را تجربه کردیم و توانستیم اهداف خود را به خوبی پیش ببریم چرا که این دو لازم و ملزوم یکدیگر هستند.
وی گفت: در حال حاضر امنیت از انحصار دولت‌ها خارج شده است و در همین چارچوب برای موفق بودن باید همه جانبه گرا بود هم در حوزه جغرافیا و هم در استفاده از ابزارها، امکانات و انواع دیپلماسی بنابراین نیازمند آن هستیم که در استفاده از ابزارهایمان همه جانبه نگر باشیم وقتی همه جانبه نگر بودیم باید اقدام را اولویت بندی کنیم.
ظریف ادامه داد: در کشور ما این اجماع وجود دارد که ما به ابزارهای همه جانبه نگر نیازمندیم ولی سوال این است که اگر تزاحمی در بین این ابزارها و حوزه‌ها ایجاد شود کدام اولویت دارد این اولویت بندی نیاز ماست و ما باید در مورد آن تصمیم گیری کنیم مثلا ممکن است هر کسی در ذهن خود اولویت بندی داشته باشد ممکن است ما وقتی در مورد مجموعه اولویت‌ها صحبت می‌کنیم اختلافی نداشته باشیم ولی باید آنها را طبقه بندی کنیم و این مسئله‌ای است که باید به آن توجه داشت.
وزیر امور خارجه گفت:یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی این بودکه سلطه طلبی را در جهان نپذیرفت، حالا وقتی ترامپ به عنوان آمریکا می‌گوید هفت تریلیون دلار در منطقه هزینه کرده و چیزی به دست نیاورده این خود تأییدی بر این موضوع است که در دنیای کنونی سلطه طلبی ناممکن است.
وی تاکید کرد: چالش‌های دنیای کنونی راهکاری جز پاسخ‌های بین‌المللی ندارد چرا که وقتی چالش‌ها جهانی شده پاسخ ها هم باید جهانی شود و اگر کسی بخواهد امنیت خود را به قیمت ناامنی دیگران حفظ کند تلاشی بیهوده است؛ چرا که امروز امنیت یک کالای جهانی است.
ظریف افزود: ایران یک کشور امن است اما پاکستان ناامنی‌هایی دارد و گروه‌های تروریستی از این کشور به کشور ما می‌آیند و امنیت را بر هم می‌زنند. بنابراین ناامنی مرز نمی‌شناسد.
وزیر خارجه در همین زمینه با یادآوری حادثه ۱۱ سپتامبر، گفت: اگر بعد از این حادثه به آمریکا می‌رفتید می‌دیدید که بزرگترین قدرت نظامی دنیا چگونه از زمین و زمان می‌ترسد و مردمش هر جا که یک فردی با ریش می‌بینند هراسان با پلیس تماس می‌گیرند و احتمال یک حمله تروریستی می‌دهند این در حالی است که آمریکا بیشترین میزان بودجه نظامی در دنیا را دارد.
وی تصریح کرد: آمریکا حدود ۷۰۰ میلیارد دلار سالانه صرف بودجه نظامی‌اش می‌کند اما ایران ۱۶ میلیارد دلار هزینه می‌کند و کشور چین ۲۲۰ میلیارد و عربستان ۶۷ میلیارد و روسیه کمتر از ۶۰ میلیارد.
ظریف گفت: برخی‌ها می‌ترسند از اینکه ما در این موارد صحبت می‌کنیم اما ما در این موارد حرف زیاد برای گفتن داریم در حالیکه اروپایی‌ها در این زمینه حرفی برای گفتن ندارند آنها منطقه ما را به انبار باروت تبدیل کرده‌اند سال گذشته فقط ۱۰۰ میلیارد دلار سلاح به شورای همکاری خلیج فارس فروخته‌اند اما آیا این سلاح‌ها توانست برای کسی امنیت بیاورد؟
ظریف ادامه داد: راهکارهای یکجانبه ممکن است منافع کوتاه مدت داشته باشد اما در درازمدت مثل همین سیاست‌هایی که ترامپ در حوزه اقتصاد دنبال می‌کند نتیجه‌ای نخواهد داشت چون که بسیاری از کارشناسان معتقدند بعد از ۲۰۲۰ سیاست‌های ترامپ بر اقتصاد آمریکا تازه تاثیرش را نشان خواهد داد و این مهم است که قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا این اتفاق بیفتد یا بعد از آن اما برخی معتقدند تا زمان انتخابات شرایط خوب اقتصادی برقرار است که البته معلوم هم نیست این فضای خوب اقتصادی تا چه اندازه دستاورد دولت ترامپ باشد اما از ۲۰۲۰ نتایج سیاست‌های یکجانبه گرایی ترامپ در درون آمریکا خود را نشان خواهد داد.
وی افزود: ما باید بدانیم دنیا دیگر دنیایی نیست که بتوان با اقدامات یکجانبه منافع درازمدت را تأمین کرد البته آمریکا قدرتی است که بسیار دیر این واقعیت را فهمیده است .
وزیر امور خارجه گفت: آمریکا در سال گذشته چهار بار تلاش کرد اجماع امنیتی علیه ایران را که به قول آقایان با برجام نافرجام از بین رفته بود احیا کند یک بار خانم هیلی تلاش کرد ما را به خاطر تظاهرات دی ماه ۹۶ به شورای امنیت ببرد اما جلسه به جلسه‌ای ضد آمریکا تبدیل شد و همه از برجام حمایت کردند. البته من از برگزاری این جلسه حمایت نمی‌کنم و خوشحال نیستیم که چنین اتفاقی افتاد اما هر کس هم در آن جلسه صحبت کرد از برجام حمایت کرد.
وی ادامه داد: یک بار دیگر درباره یمن ما را به شورای امنیت بردند اما دوستان روس ما برای اولین بار بعد از انقلاب اسلامی که حتی در موضوع هسته‌ای هم این اتفاق نیفتاد در بحث یمن قطعنامه آمریکا علیه ایران را وتو کردند و مانع ایجاد اجماع شدند.
ظریف افزود: کار به آنجا رسید که حتی ترامپ خودش در سپتامبر سال گذشته به شورای امنیت رفت و تلاش‌های آنها برای ایجاد مجدد اجماع از دست داده علیه ایران بود اما باز هم شکست خوردند و هر کس در آن جلسه صحبت کرد از اهمیت و ضرورت حفظ برجام گفت.
ظریف افزود: زمان دیگری هم مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا نیز یک بار دیگر به شورای امنیت رفت آن هم به یک جلسه عادی که در حد کارشناسی همیشه برگزار می‌شد و درباره ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ بود و تا جایی در این جلسه نشست که حتی سفیران کشورها جلسه را ترک کردند و کارشناسان باقی مانده بودند اما باز هم نتیجه نگرفت در ورشو هم نتیجه نگرفتند و دست و پا می زنند که اقدامی علیه ایران انجام بدهندهرچندفشار زیادی وارد می کنند اما نتیجه نمی گیرند.
وزیر خارجه در عین حال گفت: البته اینکه ما می‌گوئیم ما به مقاومت مردم افتخار می‌کنیم به این معنا نیست که بگوییم این وظیفه مردم است بلکه وظیفه ماست که هم مقاومت مردم را پاس بداریم و هم فشار بر مردم را کم کنیم نه اینکه بگوییم مردم همیشه مقاومت کردند، ۴۰ سال است مقاومت می‌کنند و باز هم مقاومت خواهند کرد. خیر اینگونه نیست. پس ما اینجا چه کاره‌ایم. چرا مردم ما را انتخاب کرده‌اند اگر قرار بود مردم مقاومت کنند و همه مشکلات حل شود پس وظیفه ما چیست؟
وی تصریح کرد:همانطور که نمی‌توانیم پشت پرده توطئه‌های امپریالیسم و نظام سلطه پنهان شویم و ناکارآمدی خودمان را گردن آنها بیندازیم همانطور هم نمی‌توانیم پشت سر مقاومت مردم، خود را پنهان کنیم ما وظیفه داریم به عنوان کارگزاران این مردم فشار را از روی مردم برداریم ما داریم تلاش‌مان را می‌کنیم اینکه چقدر موفق شویم قضاوتش با مردم است و مهمتر از آن هم خداوند باید قضاوت کند.
وی با بیان اینکه آمریکا در برجام شکست راهبردی را متحمل شد چرا که شش قطعنامه شورای امنیت علیه ایران را از دست دادند گفت: آمریکا چهار بار تلاش کرد در شورای امنیت در طی یک سال این شکست را بازسازی کند اما باز هم شکست خورد. آنها به لهستان رفتند اما آنجا هم به لطف خدا و با تلاش همکاران من شکست خوردند و باز هم تلاش خواهند کرد؛ این نشان دهنده اهمیت چند جانبه گرایی است. بنابراین ما نیاز داریم در حوزه سیاست خارجی انقلاب اسلامی به اصل استقلال، اصل درون زایی را به عنوان لازمه استقلال نگاه کنیم نه به عنوان مشکلی که برای ما ایجاد شده است.
وی با یادآوری گفتگویش با هنری کیسینجر سیاست مدار مشهور آمریکایی گفت: کیسینجر همواره مثل برخی ها می گوید باید بین آرمان و یک کشور بودن، یکی را انتخاب کرد در جلسه‌ای که وی مدیر آن بود سخنرانی کردم و گفتم هر زمان آمریکا تصمیم بگیرد انتخاب کند یک آرمان باشد یا یک کشور آن وقت ایران هم تصمیم می‌گیرد کدام باشد آمریکا ادعا می‌کند که آرمان خواه است و آرمان خواهی می‌شود یک مبنای قدرت؛ حالا این آرمان خواهی می‌خواهد هالیوود باشد یا هر چیز دیگری. شما می‌خواهید مبانی قدرت‌تان را حفظ کنید اما ما کنار بگذاریم!