انتخابات آتي پارلمان اروپا، نگراني فزاينده اروپا‌گرايان

پژوهش خبری صدا وسیما:انتخابات امسال پارلمان اروپا در روزهاي 23 تا 26 مي ۲۰۱۹ (2خرداد تا5 خرداد98)برگزار خواهد شد. با توجه به اينکه نمایندگان پارلمان اروپا به‌طور مستقیم از سوی شهروندان اروپایی انتخاب می‌شوند، این امر به عنوان یک سمبل دموکراسی در اتحادیه اروپا محسوب مي شود. در حال حاضر ۷۵۱ عضو پارلمان اروپا (MEP) نمایندگی ۵۰۰ میلیون نفر از ۲۸ کشور عضو را برعهده دارند. در فوریه سال ۲۰۱۸ پارلمان اروپا بدنبال خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا به کاهش نمایندگان رای داد و تعداد نمایندگان پارلمان از ۷۵۱ به ۷۰۵ نفرکاهش پیدا کرد. رای‌‌دهندگان در همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در موعد مقرر به پای صندوق‌های رای می‌روند تا ۷۰۵ نماینده پارلمان اروپا را انتخاب کنند. نمايندگان پارلمان هر بار برای يک دوره پنج سـاله انتخاب می شوند. هر کشور عضو حداقل دارای 6 نماينده است و آلمان با 99 نماينده بيشترين تعداد نمايندگان را در اختيار دارد.

پارلمان اروپا نهادي بسيار مهم است که به‌طور مشترک با «شورای اتحادیه اروپا» يعني شوراي وزيران، وظيفه قانون‌گذاری و اتخاذ تصمیمات در اتحادیه اروپا را برعهده دارد. پارلمان اروپا همچنين بر «کمیسیون اروپا» نظارت می‌کند تا جایی که رئیس و اعضاء کمیسیون موظف به اخذ رأی اعتماد از پارلمان هستند و پارلمان می‌تواند آنان را به‌صورت دسته‌جمعی استیضاح کند. جلسات پارلمان در دو مکان برگزار مي‌شود. اجلاس‌های عمومی ماهی يک بار در استراسبورگ فرانسه تشکيل می‌شوند و جلسات فوق العاده نيز در بروکسل برگذار مي‌شود.

انتخابات امسال پارلمان اروپا از حساسيت ويژه‌اي برخوردار است زيرا با توجه به توفيقاتي که احزاب راست افراطي اروپا در پارلمان‌هاي کشور خود داشته‌اند بيم آن مي‌رود که پوپوليسم که با اتحاد و همگرايي ساختارهاي اروپايي سازگاري ندارد در پارلمان اروپا نيز نفوذ کند. احزاب راست افراطي در دهه­ هاي اخير روند رو به رشدي را در عرصه سياست کشورهاي اروپايي آغاز کرده‌اند و توانسته‌اند با مخالفت به حضور مهاجران و بيگانه هراسي از يک سو و هشدار در مورد چند فرهنگ‌گرايي و تهديدات هويتي از سوي ديگر توجه بسياري از راي‌دهندگان خصوصا جوانان و کارگران را به خود جلب کنند. اين احزاب همچنين با رويکرد ضد ساختاري از نارضايتي عمومي و بي اعتمادي به احزاب جريان اصلي بهره برده و خود را به عنوان تنها جايگزين براي آينده اروپا معرفي مي‌کنند. اين احزاب با بزرگ نمایی «برگزیت» مدعي هستند مرگ اتحادیه اروپا فرارسيده و اروپائيان بايد به سمت هويت تاريخي و ملي‌گرايي حرکت کنند. جدايي بریتانیا از اروپاي قاره‌اي خلائی قابل توجه در اتحادیه اروپا ایجاد کرده است. اتحادیه ­ای که در حال حاضر از قطب‌هاي اصلي اقتصاد بزرگ جهان است، قدرتی هسته­ ای و عضوی از شورای امنیت سازمان ملل را از دست داده است و حرکت گام به گام اروپا برای دستیابی به وحدت با چالشي بزرگ روبرو شده است و افراط گرايان دست راستي تحقق روياي فروپاشي اروپاي واحد را دست يافتني مي‌دانند.

نحوه راي گيري

کشورهای مختلف اتحادیه اروپا، سیستم‌های رای‌گیری متفاوتی برای این انتخابات دارند.

 اگرچه در همه موارد تناسب میان تعداد رای و کرسی کسب شده وجود دارد و هر چقدر رای لیست احزاب بالاتر باشد، متناسب با آن تعداد نمایندگانش بیشتر می‌شود؛ البته به شرط آنکه حداقل ۵ درصد آرا را کسب کرده باشند.

برای مثال اگر در کشوری که ده نماینده می‌تواند در پارلمان داشته باشد، یک حزب ۳۰ درصد آرا را کسب کند، سهم نمایندگان آن ۳ نفر از ده نفر خواهد بود.

برخی نمایندگان از طریق رای مردم به احزاب و لیست کامل نامزدهای آنان انتخاب می‌شوند.

در بعضی کشورهای اروپا نیز رای‌دهندگان گزینه دیگری دارند و می­توانند یا به لیست حزب رای دهند و یا به نامزد مورد نظر خود. در این حالت رای‌دهندگان به هر تعداد نامزدی که دوست دارند رای می‌دهند و یا حتی می‌توانند نامزدهای خود را خارج از لیست‌ها انتخاب کرده و بر اساس نظر خود آنها را اولویت بندی کنند.

تعداد نمایندگان هر کشور اروپایی در این پارلمان با جمعیت آن کشور تناسب دارد. برای مثال آلمان با بیش از ۸۲ میلیون نفر، ۹۶ نماینده و مالت با جمعیت ۴۷۵ هزار نفر، ۶ نماینده در این پارلمان دارند.

این نمایندگان به مدت ۵ سال یعنی از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ در دو مقر پارلمان اروپا در شهر‌های استراسبورگ فرانسه و بروکسل بلژیک، حضور خواهند داشت.[1]

وظايف پارلمان اروپا

نمایندگان پارلمان اروپا به همراه شورای اتحادیه اروپا متشکل از سران کشورهای عضو، قوانین و بودجه اتحادیه اروپا را تصویب می‌کنند.این نمایندگان نه بر اساس کشورها و حوزه‌های انتخابی خود، که بر مبنای جهت سیاسی‌شان در گروه‌های فراملی در پارلمان حضور دارند. برای مثال نمایندگان احزاب راست‌گرای محافظه‌کار، سوسیالیست‌ها، احزاب سبز و حتی احزاب سیاسی بدبین به اتحادیه اروپا.اما مهمترین نقش پارلمان اروپا در« انتخاب رئیس کمیسیون اتحادیه اروپاست». گروهی که اکثریت کرسی‌ها را در انتخابات ماه مه ۲۰۱۹ به دست آورد، نقش پررنگ‌تری در انتخاب رئیس کمیسیون اروپا خواهد داشت. شورای اتحادیه اروپا که شامل سران کشورهای عضو می‌شود پس از انتخاب نامزد ریاست کمیسیون، او را برای رای گیری به پارلمان معرفی می‌کنند و بنابراین احزابی که بیشترین کرسی را در پارلمان اروپا داشته باشند نقش موثرتری در انتخاب رئیس کمیسون راوپا خواهند داشت.آخرین بار این حزب «مردم اروپا» بود که توانست نامزد خود یعنی «ژان کلود یونکر» را به مقام ریاست کمیسیون اروپا برساند.[2]

نگراني از قدرت گرفتن احزاب راست افراطي

اين يک واقعيت است که محبوبیت و نفوذ گروه‌ها و احزاب راست‌گرای پوپولیست ‌در همه کشورهای اروپایی رو به افزایش است. اين مسئله موجب نگراني مقامات اتحاديه اروپا شده است. هواداران احزاب دست راستي که حال صدایشان بلندتر شده آشکارا به دنبال همگون سازي جامعه خود و مخالفت با مهاجرين هستند.آنها تنوع نژادي را برنمي­تابند و آشکارا صحبت از ايجاد محدوديت براي اقليت­ها در اروپا مي­کنند. اين تحولي جدي براي اروپاست زيرا برخي از هنجارهاي ادعايي اروپائيان مانند حقوق بشر آشکارا زیر سوال رفته است.

سال گذشته ميلادي در مجارستان حزب ملی‌گرای راست «فیدز» به رهبری «ویکتور اوربان» با ۴  / ۴۹ درصد آرا دوباره برنده انتخابات پارلمانی شد. برنده دیگر این انتخابات، حزب راست افراطی «جوبیک» بود که ۲۰ درصد آرا را به دست آورد.ویکتور اوربان به موازین حقوقی اروپا توجه زیادی ندارد. طی چند سال آزادی نشر و بیان را محدود کرده و به ویژه با اظهاراتی علیه پناهجویان به سیاستی ناسازگار با مشی عمومی «اتحادیه اروپا» روی آورده است. در پاییز ۲۰۱۵ که هزاران پناهجو در گریز از جنگ و ناامنی خاورمیانه به دروازه‌های اروپا پناه آوردند، ویکتور اوربان مرزهای کشور را بست و گفت: ممکن است یک روز چشم باز کنیم و ببینیم در میهن خودمان در اقلیت قرار گرفته‌ایم. او گفت که خود را در برابر ملت «مسئول و متعهد» می‌داند و نگرانی مردم مجارستان را جدی می‌گیرد. در پاسخ به همین سیاست بود که تمام راست‌گرایان اروپای شرقی برایش هورا کشیدند، و به همان اندازه نگرانی مدافعان سیمای انسانی «اتحادیه اروپا» را برانگیخت.در سیاست خارجی او از بنیادهای دموکراتیک اتحادیه اروپا فاصله گرفت و به موازات آن آشکارا همبستگی خود را با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور ملی‌گرای روسیه، ابراز کرد. [3]

وضع لهستان نيز مشابه مجارستان است. حزب دست راستی افراطي«قانون و عدالت»  با کسب نزدیک به چهل درصد آرا پیروز انتخابات پارلماني لهستان شد و همان گونه که پیش بینی می شد، پست نخست وزیری به «بئاتا شیدلو» رسيد. حزب «قانون و عدالت» از زمان به قدرت رسیدن در سال 2015میلادی توانست در نتیجه منافع حاصل از لفاظی های ناسیونالیستی محبوبیت گسترده ای کسب کند. به قدرت رسیدن راست گرایان افراطی بعد از هشت سال ثبات اقتصادی تحت دولت میانه رو لهستان، نگرانی هایی را در مورد بی ثباتی اقتصادی در آینده و سیاست­های ضد مهاجرتی این کشور در میان کشورهای دیگر اروپا ایجاد نمود.

افراط گرايان در ايتاليا پيروز واقعي بودند. نتایج انتخابات سراسري سال 2018 نشان حزب «پنج ستاره» به رهبری «لوئیجی دی مایو» بیشترین کرسی های پارلمان و سنا را تصاحب کرده و پس از آن با فاصله کم ائتلاف راستگرایان متشکل از حزب «لیگ شمال» به رهبری «ماتئو سالوینی» قرار گرفته است. این نخستین بار در تاریخ اتحادیه اروپا بود که «ضدسیستم‌ها»، «پوپولیست‌ها» و «راست افراطی» تا این حد به قدرت سیاسی نزدیک شد.

در آلمان حزب راست پوپولیست «آلترناتیو برای آلمان» به يک پيروزي تاريخي دست يافت و با 6 /12 درصد آرا توانست به عنوان سومین حزب قدرتمند وارد پارلمان این کشور شود. حزب «آلترناتیو برای آلمان»، سياست اصلي اش را بر ستیز با پناهجویان و پناهندگان گذاشته و می‌گوید کمپ‌های پناهجویان باید به خارج از آلمان شود تا متقاضیان پناهجویی قبل از پا گذاشتن بر خاک این کشور، از غربال کنترل ادارات پناهجویی بگذرند. راست افراطی آلمان به دنبال سازماندهي کارزار خروج آلمان از اتحایه اروپاست. در این برنامه به شکل بسیار محتاطانه‌ای پیشنهاد شده است که اگر قوانین اتحادیه اروپا در دوره زمانی قابل قبولی مورد بازبینی و اصلاح ساختاری قرار نگیرد، کارزار خروج آلمان از اتحادیه اروپا بعنوان راه‌حل نهایی به مردم آلمان پیشنهاد شود. از جمله اصلاحات ساختاری مورد نظر راستگرایان افراطی آلمان می­توان به حذف پارلمان اروپا، حذف یورو و همچنین پایان دادن به اسلامی سازی اروپا اشاره کرد. این نخستین بار پس از جنگ جهانی دوم است که حزبی در آلمان ایده عضویت در اتحادیه اروپا را زیر سوال می برد.[4]

در «استوني» هم رشد چشمگیر محبوبیت حزب «مردمی محافظه‌کار» شگفتي ساز شد و  جریان اصلی راست افراطی این کشور، بار دیگر زنگ خطر را برای هوادارن اتحادیه اروپا به صدا درآورد. این حزب با کسب ۱۷/ ۸ درصد آرا، شمار نمایندگان خود در پارلمان را از 7 به ۱۹ نفر افزايش داد.

اين وضعيت در ديگر کشورهاي اروپا هم کم و بيش وجود دارد و پارلمان هاي اروپا هر روز کرسي هاي بيشتري به احزاب راست گراي افراطي واگذار مي کند.اکنون بيم آن مي­رود که در انتخابات پارلمان اروپا نيز دست راستي هاي افراطي حضور داشته باشند.بر اساس نظرسنجی در شش کشور عضو اتحادیه اروپا احتمال می‌رود که احزاب راست‌گرای پوپولیستی در پارلمان اروپا شمار کرسی‌های خود را دو برابر کنند. روزنامه « بیلد» آلمان که نتایج یک نظرسنجی در آلمان، اتریش، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه و لهستان را منتشر کرد مي نويسد:نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که ائتلاف احزاب راست‌گرای افراطی و پوپولیستی به نام «اروپای ملل و آزادی» (ENF) می‌تواند در پارلمان اروپا شمار کرسی‌های خود را افزایش دهد و از ۳۷ کرسی به ۶۷ کرسی برساند.این ائتلاف از ۳۷ حزب، از جمله «حزب آزادی اتریش»، «حزب اجتماعی» فرانسه و حزب «لیگ شمال» ایتالیا، تشکیل شده است. احزاب و گروه‌های راست‌گرای افراطی در پی بحران پناهجویی در اروپا جان تازه‌ای گرفتند و با تبلیغات مهاجرستیز و ضد اسلام خود تاکنون موفقیت چشمگیری کسب کرده‌اند. در حال حاضر این احزاب در ایتالیا (۴/ ۳۳ درصد)، فرانسه (۲۳ درصد) و لهستان (۴۲ درصد) قوی‌ترین احزاب هستند.[5]

همچنين نظرسنجی‌ها برای انتخابات پارلمانی اتحادیه اروپا نشان می‌دهد برای اولین بار حزب راست افراطی فرانسه از حزب متعلق به امانوئل ماکرون رئیس‌جمهور این کشور پیشی گرفته است. در نظرسنجی به عمل آمده توسط «موسسه افکار عمومی فرانسه» (IFOP)، حزب راستگرای افراطی «اتحاد ملی» به رهبری مارین لوپن با ۲۱ درصد از حزب راست میانه «جمهوری به پیش» امانوئل ماکرون با ۱۹ درصد آرا پیش افتاده است. اگر آرای سه حزب راست افراطی دیگر متعلق به نیکولا دوپون‌انیان، فلوریان فیلیپو و فرانسوا اسالینیو را در نظر بگیریم، این احزاب ۳۰ درصد کل آرا را به خود اختصاص خواهند داد. این در حالی است که آرا مجموع این احزاب در نظرسنجی‌ ماه اوت گذشته ۲۵ درصد بود.[6]

مارین لوپن، رهبر حزب راست‌گرای افراطی «اتحاد ملی» فرانسه ۱۳ ژانویه گذشته (۲۳ دی) کارزار انتخاباتی خود را برای پارلمان اروپا کلید زد.خانم لوپن تلاش مي‌کند با بهره‌برداری از اعتراضات «جلیقه زردها»در فرانسه و جلب حمایت آنها در انتخابات پارلمان اروپا پیروز شود. رهبر حزب راست‌گرای افراطی اتحاد ملی در یک گردهمایی از معترضان جلیقه زرد خواست تا با مشارکت خود، انتخابات پارلمان اروپا را تبدیل به رفراندومی علیه سیاست‌های امانوئل ماکرون، ریاست جمهوری فرانسه کنند. وی افزود: « این انتخابات و اعتراضات سالم جلیقه‌زردها فرصتی فراهم می‌کند تا به بحرانی که نتیجه بی‌کفایتی یک رییس جمهور است، پایان داد.» خانم لوپن مقابله با اهداف اتحادیه اروپا در زمینه مهاجرت را در این کارزار انتخاباتی در دستور کار حزب خود قرار داده است. با این‌حال، مارین لوپن با هدف باقی‌ماندن در پارلمان فرانسه قصد ندارد خود را به عنوان نامزد در انتخابات پارلمان اروپا معرفی کند. رهبر حزب راست‌گرای افراطی اتحاد ملی، «ژُردن بردلای» ۲۳ ساله را به عنوان نامزد این حزب در انتخابات پارلمان اروپا معرفی کرد.[7]

اقتصاد سوسياليستي

اقتصاد سوسياليستي همواره در اروپا با اقبال عمومي مردم همراه بوده است و دولت ها با سياست‌هاي حمايتي و رفاهي تلاش کرده اند سطح زندگي شهروندان اروپايي را ارتقاء دهند.با توجه به اينکه مکتب اقتصادي سوسياليسم همواره مورد توجه جدي راست افراطي بوده است گرايش به سمت آنها بيشتر شده است. علت اين گرايش نااميدي توده ­هاي مردم به سياست‌ها و عملکرد احزاب چپ گرا در اروپا بوده است.

پژوهشگران دلیل عمده پیروزی احزاب راست‌گرای افراطی اروپا در سال‌های اخیر را نشانه فرار مردم از احزاب راست و چپ میانه اي مي دانند که در سه دهه اخیر عمدتا حاکمیت را در اختیار داشته‌اند ولي سياستهاي آنها به بهبود وضعيت بخش‌هاي وسيعي از مردم کمکي نکرده است.اکنون راست افراطي با آگاهي از رويگرداني توده ها از چپ ميانه و حتي چپ افراطي بيش از گذشته شعارهاي پوپوليستي سر مي‌دهد و بر تعداد هواداران خود مي افزايد.آنها مدعي هستند براي برقراري عدالت اجتماعي آمده اندتا به فراموش‌شدگان جوامع اروپایی و فرودستان توجه کنند.

در سال‌هاي گذشته اتخاذ سیاست ریاضت اقتصادی و سطح بالای بیکاری در اغلب کشورهاي اتحادیه اروپا موجب شده مردم سزخورده شوند و احزاب راست افراطی با مواضع عامه پسند و ضديت با اتحاديه اروپا و حوزه پولي یورو راي‌دهندگان زيادي را به سمت خود جذب کنند. نگراني‌هایي مورد نيست زيرا پوپوليست‌ها بطور مشخص، هدف خود را تضعیف طرح وحدت اروپا اعلام کرده‌اند. آنها در سال‌هاي گذشته به توفيقات بسياري در انتخابات اروپايي دست يافتند و با سردادن شعارهاي حمايت گرايانه سوسياليستي دامنه نفوذ خود را هر روز گسترده تر کردند و دور از انتظار نيست که بتوانند همچون اسب تروا وارد پارلمان اروپا نيز شوند.

نتيجه گيري

اروپا گرايي امروز بیش از هر زمان دیگری در دهه­ های اخیر در معرض خطر قرار گرفته و احزاب راست پوپولیستی ملی گرا در سراسر اروپا از فرانسه گرفته تا فنلاند، گسترش یافته‌اند. هرج و مرج پشت دروازه‌هاي اروپا ايستاده است و توالي بحران‌ها موجودیت این اتحادیه را تهديد مي‌کند. انتخابات پارلمان اروپا در مه 2019 فرصت جدیدی برای قدرت‌نمایی احزاب راست افراطی و مهاجرستیز کشورهای اروپایی ایجاد کرده است. احزاب ملی گرا و مهاجرستیز تلاش مي‌کنند این انتخابات، رقابت بزرگ آنها با احزاب راست و چپ میانه سنتی اروپا باشد که در سال‌هاي گذشته نتوانسته‌اند رضايت اروپائيان را فراهم کنند.  يکي از تازه‌ترین موفقیت راست‌گرایان افراطی در اروپا، آرای قابل توجه حزب دموکراتیک سوئد با گرایش‌های ملی گرایانه و نئونازی است. احزاب راست افراطی هم اکنون می‌کوشند با وحدت و همگرایی صدای بلندتری در اروپا داشته باشند و انتخابات پارلمان اروپا از این جهت برای آنها بسیار مهم است. با وجود اينکه انتخابات پارلمان اروپا معمولا با مشارکت اندک شهروندان (در مقایسه با انتخابات ملی کشورهای عضو اتحادیه اروپا) اما این دور از انتخابات پارلمان اروپا مي‌تواند حساس و پرتنش باشد و حضور فراکسیوني جنجال برانگيز با گرایش‌های ملی گرایانه و بيگانه ستیزانه در پارلمان اروپا می­تواند فرایندهاي سياسي در اتحادیه اروپا را با چالشي کم سابقه مواجه کند.

منابع در آرشیو پژوهش خبری موجود است.

پژوهش خبری// علی ظریف