۱۱ تعهد بر زمین مانده اروپا در ۴ سالگی برجام

   برجام درحالی چهارساله شد که خروج آمریکا و بدعهدی اروپایی‌ها عملا توافقنامه را بی اثر کرده است؛ توافقنامه‌ای که تنها ایران به تعهدات آن عمل کرد، اما اروپا حتی از اجرای یازده تعهد خود سرباز زد.
   توافقنامه برجام که ۲۳ تیرماه سال ۹۴ ایران با شش کشور فرانسه، انگلستان، روسیه، چین، آلمان و آمریکا امضاء کرد از ۲۷ دی ماه همان سال اجرایی شد؛ توافقنامه‌ای که آمریکایی‌ها نخستین نقض کننده ان بودند و با دستور ترامپ رئیس جمهور آمریکا این کشور در هجدهم اردیبشت ماه ۹۷ رسما خارج شد.
   خروج آمریکا از برجام طرف اروپایی را برآن داشت تا با ایفای نقش پلیس خوب برای نگه داشتن ایران در برجام وارد عمل شوند، تلاشی که منجر به تعهدات یازده گانه اروپا در قبال حفظ منافع ایران از برجام منتهی شد.
   تعهداتی که ۱۵ تیرماه سال ۹۷ در قالب بیانیه‌ای در نشست مشترک توسط موگرینی مسول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با وزیر امور خارجه ایران اعلام شد؛ اما تا امروز با تعلل اروپایی‌ها عملیاتی نشده است و حتی «اینستکس» یا همان کانال مالی دور زدن تحریم‌ها که توسط خود اروپایی‌ها ایجاد شد تا زمینه تجارت اروپا با ایران را فراهم کند نیز عملا هیچ کارایی نداشته است.
اما یازده تعهد اروپایی‌ها چیست؟
>> حفظ و ارتقای روابط گسترده‌تر اقتصادی در حوزه‌های مختلف با ایران
>> حفظ و استمرار کانال‌های موثر مالی برای تعامل با ایران
>> تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی
>> تداوم روابط حمل و نقل دریایی (از جمله کشتیرانی و بیمه)، زمینی، هوایی و ریلی
>> تقویت پوشش‌های اعتبار صادراتی
>> حمایت روشن و موثر از کنشگران اقتصادی که با ایران تجارت می‌کنند، به‌ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط که شاکله اصلی بسیاری از اقتصاد‌ها محسوب می‌شوند
>> تشویق سرمایه‌گذاری بیشتر در ایران
>> حمایت از کنشگران اقتصادی در سرمایه‌گذاری‌ها و دیگر فعالیت‌های تجاری و مالی که در رابطه با ایران انجام می‌دهند
>> گرد هم آوردن کارشناسان بخش دولتی و خصوصی از جمله از طریق تقویت شورا‌های تجاری
>> حمایت عملی از تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران
>> حمایت از شرکت‌ها در برابر آثار فراسرزمینی تحریم‌های آمریکا
   حالا بیش یک سال از این «بیانیه نویسی‌ها و کنفرانس‌های مطبوعاتی اروپایی» می‌گذرد و خبری از عمل به این ۱۱ تعهد نیست حتی پیشنهاد اینستکس (کانال مالی اروپایی‌ها) ​هم تو خالی از کار درآمد و ایران بعد از برداشتن گام اول و دوم، صحبت از برداشتن «گام سوم» را به میان آورده است. اقداماتی که درصورت استمرار بی عملی اروپا در توافق هسته‌ای می‌تواند منجر به آن شود که شاید برجام جشن تولد پنج سالگی خود را نبیند.
متن بیانیه پایانی کمیسیون مشترک برجام به شرح ذیل است؛
۱. بنا به درخواست جمهوری اسلامی ایران، نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح وزرا در تاریخ پانزده تیرماه در وین برگزار شد. کمیسیون مشترک به منظور بحث در مورد مسیر پیش رو برای حصول اطمینان از اجرای مستمر توافق هسته‌ای در تمامی ابعاد آن و بررسی مسائل حل نشده ناشی از خروج یکجانبه آمریکا از این توافق و وضع مجدد تحریم‌هایی که وفق برجام و پیوست شماره دو آن رفع شده بود؛ موضوعی که عمیقا موجب تاسف اعضای کمیسیون مشترک گردیده است، تشکیل شد.
۲. کمیسیون مشترک مسئولیت نظارت بر اجرای برجام را برعهده دارد.
۳. کمیسیون مشترک به ریاست فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی و با حضور وانگ یی وزیر امور خارجه و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین، ژان-ایو لودریان وزیر امور اروپایی و خارجه فرانسه، هایکو ماس وزیر خارجه آلمان، سرگی لاوروف وزیر خارجه فدراسیون روسیه، آلیستر برت وزیر مشاور در امور خاورمیانه در وزارت امور خارجه و مشترک المنافع انگلستان، و نیز محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تشکیل شد.
۴. اعضای برجام مجددا بر تعهد خود نسبت به اجرای کامل و موثر توافق هسته‌ای تاکید نمودند. آن‌ها خاطرنشان نمودند که برجام یک عنصر کلیدی در ساختار جهانی عدم اشاعه بوده و یک دستاورد بسیار مهم در حوزه دیپلماسی چندجانبه می‌باشد که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ با اتفاق آرا مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفته است. اعضای برجام از یازدهمین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در تاریخ ۲۴ ماه می‌که ایفای تعهدات هسته‌ای از سوی ایران را مورد تایید قرار داد ابراز خرسندی نمودند.
۵. همه اعضای برجام بر ضرورت تداوم اجرای کامل و موثر تمامی تعهدات هسته‌ای تاکید کردند. آن‌ها از پیشرفت‌های صورت گرفته در پروژه مدرنیزاسیون رآکتور تحقیقاتی اراک استقبال کرده و از اینکه انگلستان مسئولیت ریاست مشترک کارگروه اراک را عهده دار شده است ابراز خرسندی نمودند. اعضای برجام کماکان پروژه مدرن سازی رآکتور تحقیقاتی اراک به عنوان بخشی از برجام و طرح تبدیل تاسیسات فردو به یک مرکز هسته ای، فیزیک و فناوری را مورد حمایت قرار خواهند داد. اعضای برجام همچنین از پروژه‌های مهم در حوزه‌های همکاری هسته‌ای صلح آمیز که در چارچوب پیوست شماره سه برجام انجام می‌شود استقبال به عمل آوردند.
۶. اعضای برجام اذعان نمودند که در ازای اجرای تعهدات هسته‌ای از سوی ایران، رفع تحریم ها، از جمله برخورداری از منافع اقتصادی حاصله از آن، بخش حیاتی برجام است. آن‌ها همچنین به این نکته توجه نمودند که کنشگران اقتصادی که به دنبال کسب و کار مشروع با ایران بوده اند، با حسن نیت و بر مبنای تعهدات مندرج در برجام که در بالاترین سطح مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفته است عمل نموده اند.
۷. اعضای برجام تلاش‌های اخیر خود برای ارائه راه حل‌های عملی به منظور استمرار عادی سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران را مورد بحث قرار دادند. آن‌ها از فعالیت‌های گسترده‌ای که تا کنون صورت گرفته، تقویت گفتگو‌های فنی و بسیج منابع قابل توجه توسط همه استقبال نمودند.
۸. اعضای برجام بر تعهد خود در رابطه با موارد زیر، با حسن نیت و در یک فضای سازنده، تاکید کردند:
>> حفظ و ارتقاء روابط گسترده‌تر اقتصادی در حوزه‌های مختلف با ایران؛ حفظ و استمرار کانال‌های موثر مالی برای تعامل با ایران؛ تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی؛ تداوم روابط حمل و نقل دریایی (از جمله کشتیرانی و بیمه)، زمینی، هوایی و ریلی
>> تقویت پوشش‌های اعتبار صادراتی
>> حمایت روشن و موثر از کنشگران اقتصادی که با ایران تجارت می‌کنند، به‌ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط که شاکله اصلی بسیاری از اقتصاد‌ها محسوب می‌شوند؛ تشویق سرمایه‌گذاری‌های بیشتردر ایران؛ حمایت از کنشگران اقتصادی در سرمایه‌گذاری‌ها و دیگر فعالیت‌های تجاری و مالی که با، یا در رابطه با، ایران انجام می‌دهند؛ گرد هم آوردن کارشناسان بخش دولتی و خصوصی، از جمله از طریق تقویت شورا‌های تجاری؛ حمایت عملی از تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران؛ اعضای برجام خاطرنشان نمودند که این ابتکارات با هدف حفظ توافق هسته‌ای صورت می‌گیرد که منافع امنیتی همه را تامین خواهد ساخت.
>> اعضای برجام توافق کردند پیشرفت‌های حاصله را به دقت زیر نظر داشته باشند و مجددا جلسه کمیسیون مشترک را، از جمله در سطح وزیران، به نحو مقتضی برای پیشبرد تلاش‌های مشترک تشکیل دهند. اعضای برجام بر عزم خود برای طراحی و اجرای موثر راه‌حل‌های عملی در خصوص موضوعات فوق‌الذکر تاکید کردند.
>> حمایت از شرکت‌ها در برابر آثار فراسرزمینی تحریم‌های ایالات متحده؛
اعضای برجام مورد اقدامِ اتحادیه اروپا به منظور حمایت از شرکت‌های دول عضو اتحادیه، فرایند به روز رسانی قانون انسداد و به روز رسانی مجوز اعطای وام‌های خارجی توسط بانک سرمایه‌گذاری اروپا به ایران را مورد توجه قرار دادند. اعضای برجام مستقیم به صورت دوجانبه و از طریق همکاری با شرکای بین‌المللی بر روی موضوعات فوق‌الذکر کار خواهند کرد تا آن‌ها را تشویق به اتخاذ سیاست‌ها و ایجاد مکانیزم‌های مشابه در روابط اقتصادی با ایران نمایند.

طیبه خادم جعفری خبرنگار تحریریه سیاسی خبرگزاری صدا و سیما