مقاومت حداکثری؛ راهبرد مواجهه با آمریکا

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، آقای ظریف در کنفرانس بین المللی «اقتصاد جهانی و تحریم‌ها» که در دانشگاه الزهرا (س) با حضور اساتید و دانشجویان برگزار شد، با اشاره به اجرای برجام و شرایطی که برای کشور ایجاد کرد، گفت: با اجرای برجام و در نهایت با لغو تحریم‌های هسته‌ای توانستیم به سمت افزایش قدرت اقتصادی کشور حرکت کنیم، اما این روند به دلیل نقض عهد دولت ترامپ استمرار نیافت و دچار آسیب جدی شد.

وی با اشاره به خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های جدید افزود: این رفتار آمریکا فراتر از صرف تحریم و مصداق بارز تروریسم اقتصادی است و فعالیت‌های اقتصادی و تجاری کشور با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده و این فشار‌ها مستمر در حال افزایش است.

وزیر امور خارجه گفت: برای مواجهه با این فشار حداکثری، راهکار نخست و بنیادین مردم و نظام جمهوری اسلامی ایران مقاومت حداکثری است که مهم ترین جلوه آن اتکا به داخل و تکیه بر توانایی‌های خودی است.

آقای ظریف افزود: در بخش سیاست خارجی این مقاومت حداکثری در برابر تروریسم اقتصادی آمریکا دارای مواردی است که یکی از مهم ترین امور در این حوزه شناسایی نقاط قوت طرف مقابل در وارد آوردن فشار و تلاش برای خنثی کردن این نقاط قوت است.

وی با مثالی در حوزه مبادلات پولی و بانکی گفت: حوزه مبادلات پولی و بانکی از حوزه‌هایی است که آمریکا با تکیه بر نقش دلار و چیرگی خود بر نظام بانکی بین المللی، از توان بالایی هم برای رصد کردن تراکنش‌های مرتبط با ایران برخوردار است و هم می‌تواند با فشار وارد کردن بر موسسات پولی و مالی، و با اهرم‌هایی از قبیل محروم کردن آن‌ها از کار با نظام مالی آمریکا و دلار باعث قطع ارتباط آن‌ها با ایران شود.

وزیر امور خارجه افزود: بر همین اساس یکی از راهکار‌هایی که مورد توجه بخش‌های اقتصادی کشور قرار گرفته موضوع دیپلماسی اقتصادی ما در جهت تسهیل و تحکیم آن است و استفاده از روش‌هایی در تجارت خارجی که تا حد ممکن کمتر از سوی آمریکا قابل شناسایی و رصد باشد و آسیب پذیری کمتری نیز داشته باشد.

آقای ظریف گفت: استفاده از ارز‌های ملی در تعامل با کشور‌های طرف تجارت ایران و نیز بهره گیری از روش‌های مختلف از روش‌های ساده و قدیمی همچون تهاتر گرفته تا انواع و اقسام روش‌های پیچیده‌تر و مدرن همچون تجارت متقابل در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است.

وی روش‌های حمل و نقل را مورد دیگر در این زمینه برشمرد و افزود: یکی از این روش‌ها، بخش حمل و نقل است که آسیب پذیری کمتری در برابر تروریسم اقتصادی آمریکا دارد و در این مسیر استفاده حداکثری از ظرفیت‌های جغرافیایی راهبردی ایران و کار با همسایگان به نحوی که موجب وابستگی متقابل اقتصادی و تجاری با این کشور‌ها شود در اولویت قرار دارد.

وزیر امور خارجه تاکید کرد: روش‌هایی باید به کار گرفته شود که هم رصد و شناسایی فعالیت‌های اقتصادی و تجاری کشور را برای آمریکایی‌ها دشوارتر کند و هم از ایمنی بیشتری در برابر فشار‌های آن‌ها برخوردار باشد.

آقای ظریف گفت: در مسیر مقابله با تروریسم اقتصادی آمریکا، توفیق در مقاومت حداکثری یکی از موارد بسیار مهمی است که در سیاست خارجی کشور باید مورد توجه باشد و در به حداقل رساندن تنش‌های غیرضرور در روابط با سایر دولت‌ها نیز باید توجه خاص شود.

وی افزود: جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با دشمنی آمریکا که اصل نظام و فراتر از آن، تمامیت سرزمینی و بقای کشور تاریخی ایران را هدف گرفته است سیاست‌های خود را با توجه تام و تمام به اولویت‌ها باید برگزیند و تا جایی که امکان دارد با رعایت اصول حکمت، عزت و مصلحت، تنش‌ها در روابط دو جانبه خود با دیگر کشور‌ها را مدیریت کند.

آقای ظریف تاکید کرد: باید معتقد و ملتزم باشیم که توان ملی خود را روی هدف آنی که همان مقابله با تروریسم اقتصادی آمریکا و گذر از این شرایط است متمرکز کنیم.

وی افزود: مسئله مهم در مقابله با تروریسم اقتصادی، ضرورت هوشیاری و هضم کامل برای ممانعت از توفیق آمریکا در تغییر صورت مسئله و تبدیل تروریسم اقتصادی یک جانبه خود علیه ملت ایران به یک موضوع مشروع بین المللی است.

رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: این موضوع بسیار حائز اهمیت است و یک مسئله حیاتی دارد که اجازه ندهیم آمریکا بتواند مانند برخی دوره‌های گذشته، سیاست خصمانه خود علیه ایران را مبدل به موضوع و موضع جامعه بین المللی نماید.

آقای ظریف افزود: در وضع فعلی اگر چه آمریکا موفق شده است با استفاده از زور و قلدری عریان و با سوء استفاده از جایگاه چیره خود به لحاظ بانکی و اقتصادی، بسیاری از دولت‌ها و فعالان اقتصادی در کشور‌های دیگر را ناگزیر از تبعیت از تحریم‌های خود علیه ایران نماید، اما این وضعیت برای خود آمریکا نیز توام با هزینه‌های گزاف به ویژه هزینه‌های سیاسی و اجرایی است.

وزیر امورخارجه تاکید کرد: جدا از هزینه‌هایی از قبیل اختصاص منابع انسانی و مالی کم سابقه برای اعمال فشار بر ایران و سایر کشور‌ها، آمریکا به دلیل یکجانبه گرایی و عدم مقبولیت این رویه از سوی سایرین برای همراه کردن آن‌ها با تحریم‌های خود ناگزیر از صرف هزینه‌های گزاف سیاسی در روابط خود با آنهاست.

آقای ظریف افزود: اگر آمریکا بتواند با استفاده از برخی بی احتیاطی‌ها و سوء تدبیر‌ها مسئله خود با ایران را تبدیل به مسئله جامعه بین المللی کند و فشار بر ایران را مبدل به یک الزام بین المللی نماید، بلافاصله هزینه‌های سیاسی و غیرسیاسی این فشار‌ها برای آمریکا به حداقل رسیده و از آن پس فشار بر ایران به صورت خودکار در دستور کار کشور‌های مختلف قرار خواهد گرفت و این وضعیتی است که باید با نهایت دقت، تدبیر و دوراندیشی مانع از تحقق آن شویم.

 آمریکا جنگ اقتصادی را بر پایه نقض قوانین بین المللی استوار کرده است 

وی گفت: آمریکا جنگ اقتصادی را بر پایه نقض قوانین بین المللی استوار کرده و تحریم جدید بانک مرکزی به معنای تحریم غذایی و دارویی ایران است و جنایت جنگی محسوب می‌شود.

وزیر امور خارجه با بیان اینکه عصر حاضر عصر درهم تنیدگی اقتصاد و تجارت در عرصه جهانی است، افزود: پدیده‌هایی مانند جهانی شدن سرمایه و خدمات و اتصال زنجیره‌های تولید و تامین جهانی نشانه‌های مهمی از این پیوستگی میان اقتصاد‌های کشور‌های مختلف هستند.

وی گفت: توسعه تجارت جهانی و کمرنگ شدن مرز دو حوزه داخلی و خارجی در کنار پدیده اقتصاد‌های نوظهور که رتبه بندی سنتی اقتصاد‌های بزرگ را متحول ساخته اند، گسترش ارتباطات و حوزه فناوری اطلاعات، سرعت فوق العاده معاملات مالی و بانکی و جهانی شدن فرآیند توزیع و مبادله کالا و خدمات، تصویری ارائه می‌دهد که هم می‌تواند نویدبخش و هم مخاطره آفرین باشد.

آقای ظریف با اشاره به نویدبخش بودن این حوزه ادامه داد: نویدبخش از این جهت که بستر و ظرفیت‌هایی را برای رشد کشور‌های در حال توسعه ایجاد می‌نماید و مخاطره آفرین به آن جهت که آسیب پذیری جوامع مستقل در مقابل اراده سیاسی برخی قدرت‌های بزرگ را افزایش می‌دهد.

وی با اشاره عصر پیوستگی اقتصاد‌های جهانی، افزود: حوزه‌های اقتصادی، مالی،‏ علمی و فناوری وزن بیشتری در مؤلفه‌ها و شاخص‌های قدرت ملی دارند و امروزه یکی از شروط لازم برای رسیدن به امنیت ملی و حفظ نظام سیاسی از تهدیدات حیاتی و راهبردی مدنظر قرار دادن ملاحظات اقتصادی است.

وزیر امور خارجه گفت: تحول مفهوم امنیت از فقدان تهدید به امنیت پایدار سبب شده که بیش از گذشته مفاهیم اقتصادی و دوام رشد و توسعه اقتصادی به صورت جدی مدنظر دولت‌ها قرار گیرد.

آقای ظریف افزود: پیوستگی اقتصادی‌های جهانی همچنین تکالیف جدیدی برای دولت‌ها ایجاد کرده و به پر رنگ شدن هر چه بیشتر عناصر اقتصادی در سیاست خارجی و بین المللی کشور‌ها منجر شده است.

وی تأکید کرد: دیگر مانند گذشته دستور کار اصلی دستگاه دیپلماسی صرف موضوعات سیاسی و امنیتی نیست بلکه سیاست خارجی جدید با درون مایه موضوعات رفاهی، اقتصادی و اجتماعی دیده می‌شود و عرصه دیپلماسی هم با تنوع موضوعات در دستور کار مواجه است.

آقای ظریف با اشاره به روی کار آمدن دولت ترامپ گفت: حوزه دیپلماسی بیش از پیش به عرصه‌ای برای گفتگو جهت کاهش تراز منفی بازرگانی میان کشور‌ها و مناطق‏، افزایش یا کاهش تعرفه ها، تحریم‌ها و معافیت از تحریم ها، مقابله با جرایم مالی در سطح بین المللی و سیاست‌های انرژی برای رقابت‌های استراتژیک تبدیل شده است.

وی افزود: چالش‌های کلاسیک و خطرات ناشی از رقابت‌ها و تنازعات کنشگران دولتی و تهدیدات روز افزون ناشی از کنشگران غیردولتی کاهش نیافته است و آنچه شاهد آن هستیم بروز پیچیدگی‌هایی است که تصمیم گیری در عرصه بین المللی را بسیار مشکل‌تر از پیش ساخته است.

آقای ظریف تأکید کرد: ابزار‌های تحلیل حوزه سیاست خارجی در شرایط امروز هم پیچیده شده اند و دیگر نگاه‌های سنتی نمی‌توانند پاسخگوی شرایط جاری باشند.

وی گفت: برخی اختلاف نظرات بین نخبگان داخلی نیز شاید در موضوعاتی همچون مقابله با محدودیت‌های مالی ناشی از اقدامات مقابله‌ای برخی نهاد‌های بین المللی‏، ناشی از همین نوع نگرش به سیاست خارجی و رتبه بندی نادرست اولویت‌ها در سیاست خارجی باشد.

آقای ظریف افزود: پیوستگی اقتصاد‌ها در سطح جهانی‏، بستری فراهم کرده که دولت آمریکا به عنوان بزرگ ترین اقتصاد جهان با حدود یک چهارم ظرفیت اقتصاد جهانی و برخورداری از شرایط برتر در عرصه بازار‌های مالی و قدرت اثرگذاری بر رفتار سایر کشور‌ها از موقعیت برتر خود برای مقابله با دولت‌های مستقل همچون ایران سوء استفاده کند.

وزیر امور خارجه افزود: جنگ افزار‌های مالی یا اقتصادی‏، اصطلاحی رایج در ادبیات بین المللی عصر کنونی شده است، زمانی این جنگ افزار‌ها صرفا محدود کردن برخی فعالیت‌ها در کشور‌های هدف را مدنظر قرار می‌داد، ولی در رابطه با تحریم‌های جدید آمریکا این جنگ افزار‌ها معاش و سلامت مردم ایران را هدف قرار داده است.

آقای ظریف با انتقاد به سخن وزیر خارجه آمریکا که به صراحت اعلام می‌کند که اگر مردم ایران می‌خواهند غذا برای خوردن داشته باشند، باید از آنچه ما می‌گوییم تبعیت کنند، گفت: این دیگر تحریم در قالب شناخته شده قبلی نیست.

وی افزود: وقتی که بانک مرکزی به عنوان یک نهاد حاکمیتی به صورتی تحریم می‌شود که رسما مانع فعالیت آن حتی در حوزه‌های بشردوستانه مانند غذا و دارو می‌شوند این دیگر صرفا در مفهوم تحریم نمی‌گنجد.

وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه مفهوم تروریسم اقتصادی دقیقا توصیف مناسب رفتار دولت آمریکاست، گفت: هدف تحریم‏، در اینجا جنگ اقتصادی با آحاد ملت برای تحت تاثیر قرار دادن رفتار و نگرش آنهاست، فارغ از اینکه تبعات این جنگ چیست و چه نتایجی برای سلامت و کیفیت زندگی یک ملت دارد.

آقای ظریف افزود: در جنگ متعارف هدف حمله به اهداف نظامی است که بعضا با تلفات جانبی برای غیرنظامیان همراه می‌شود با اینگونه تلفات مطابق حقوق بین الملل بشردوستانه برخورد می‌شود و در صورتی که نقض اصول حاکم این حقوق محرز شود، موجب مسئولیت برای طرف خاطی است.

وی گفت: در فشار حداکثری تحریمی و تروریسم اقتصادی، دولت آمریکا از ابتدا و آگاهانه و عامدانه مردم غیر نظامی و به ویژه کودکان را مورد هدف قرار می‌دهد و این چیزی فراتر از نقض حقوق بشردوستانه و مصداق تروریسم است.

وزیر امور خارجه با طرح این پرسش که در مواجهه با این تروریسم اقتصادی افسار گسیخته، سوگیری سیاست خارجی کشور چگونه باید باشد؟ افزود: قبل از برجام، کشور به دلیل قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت و امنیتی شدن فضای اقتصادی و محدود شدن دسترسی آسان به سرمایه، تکنولوژی و بازار‌های جهانی به دلیل شرایط تحریم با مشکلاتی از قبیل عدم تمایل کشور‌ها و شرکت‌های مختلف به همکاری و تعامل اقتصادی با کشورها، کاهش سهم ایران از بازار جهانی انرژی و عدم دسترسی کافی به منابع ارزی حاصل از فروش نفت، افزایش قیمت کالا‌های وارداتی، افزایش هزینه مبادله و کاهش قدرت رقابت، تضعیف ارزش پول ملی و نوسانات نرخ ارز، موانع مختلف بر اثر راه توسعه صنعت گردشگری، و کاهش حضور شرکت‌های مطرح بین المللی و بروز مشکلاتی در تامین نیاز‌های صنعت نفت و دستیابی به مشتریان جدید نفتی مواجه شده بود.

 روایت طیبه خادم جعفری از کنفرانس بین‌المللی «اقتصاد جهانی و تحریم‌ها» 

 تلاش اقلیتی کوچک برای سوء استفاده از اعتراضات مردم عراق 

وزیر امور خارجه در حاشیه کنفرانس بین المللی اقتصاد جهانی و تحریم‌ها در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره تحولات اخیر عراق گفت: اقلیت کوچکی تلاش کردند از اعتراضات مردم عراق سوء استفاده کنند و این‌ها نماینده مردم عراق نیستند.

آقای ظریف افزود: احساس می‌کنم مردم عراق نگرانی‌های کاملا به حقی دارند و دولت عراق نیز اعلام کرده است که تمام توان خود را برای رفع این نگرانی‌ها و ناملایمات به کار خواهد بست.