توسعه کشور در گرو اقتصاد دانش بنیان

یکی از موضوعات  مهم در اقتصاد کشور که در اقتصاد مقاومتی نیز بر آن تاکید شده است و می‌تواند به رونق تولید و اشتغال در کشور کمک کند، دانش بنیان کردن اقتصاد بوده که از طریق توسعه شرکت‌های دانش بنیان در حال انجام است.
با گسترش روزافزون فناوری، اقتصاد جهانی نیز رویکرد خود را از اقتصاد سنتی به سمت اقتصاد دانش بنیان با پایه علم و فناوری سوق داده است.
سودآوری بالای شرکت‌های فعال در بخش دانش بنیان در کشور‌های پیشرو موجب شده است تا در کشور ما نیز حرکت به سمت  شرکت‌های دانش بنیان بیش از پیش پررنگتر شود.  
رئیس پارک علم و فناوری استان قزوین می گوید :   ۱۵۰ میلیارد تومان برای تجاری سازی شرکت‌های دانش بنیان استان در نظر گرفته شده است.
یوسف گرجی می‌ افزاید : در استان قزوین ۱۶۰ طرح در پارک علم و فناوری در قزوین به مرحله تجاری سازی رسیده است  که متاسفانه  به علت پاره‌ای از  مشکلات چرخ این شرکت‌ها به سختی می‌چرخد.

 

نبود بازار فروش
او اضافه می‌کند: مهمترین حلقه هر کسب و کاری، فروش محصولات تولیدی است که متاسفانه این موضوع  به درستی مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
گرجی معتقد است: بسیاری از شرکت‌های دانش بنیان فقط قادرند محصولات خود را در بازار استانی و منطقه‌ای به فروش برسانند و از نفوذ محصول به بازار‌های سایر استان‌ها و حتی بازار‌های بین المللی، عاجزند.
از سوی دیگر، به علت  اندازه کوچک سازمانی، این شرکت‌ها نمی‌توانند تشکیلات بازاریابی مستقلی را در داخل خود ایجاد کنند واین مسئله موجب می‌شود توان زیادی از این شرکت‌ها صرف فروش محصول شود و عملا از خلق نوآوری و ارتقای محصولات بازمی مانند.
رئیس پارک علم و فن آوری ضعف در قوانین و سازوکار‌های تجارت الکترونیک کشور از یک سو و عدم آشنایی با اصول تجارت الکترونیک از سوی دیگررا مشکل دیگر در بازاریابی محصولات دانش بنیان می‌داند ومی افزاید: به همین علت در بیشتر مواقع، شرکت‌های دانش بنیان به راه اندازی یک وبسایت و معرفی اجمالی محصول خود اکتفا می‌کنند و قادر به استفاده بیشتر از ظرفیت‌های فضای مجازی نیستند.

 

مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی قزوین هم می‌گوید: ۳۷ واحد تولیدی دانش بنیان با هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری در شهرک‌ها و نواحی صنعتی استان قزوین فعالیت دارند.
حمیدرضا خانپور می افزاید: استقرار این واحد‌های تولیدی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی استان زمینه اشتغال سه هزار و ۸۴۰ نفر را فراهم کرده اما مواردی، چون نداشتن اعتماد به تولیدات داخلی از سوی مردم و حتی مسئولان به خاطر پایین بودن کیفیت یا بدقولی شرکت‌ها و وجود رانت‌های داخلی برای فروش محصولات خارجی موجب شده تا حرکت شرکت‌های دانش بنیان کُند باشد.
چگینی مدیر عامل یک شرکت دانش بنیان در قزوین هم نبود بازاریابان تخصصی برای کالا‌های دانش بنیان، به عنوان تسهیل گران اتصال عرضه و تقاضا به هم را یک مانع اصلی در این مسیر بیان  می‌کند.
وی می‌گوید: با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از شرکت‌های دانش بنیان یا فناور در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد مستقرند، این شرکت‌ها انتظار دارند تا نهاد‌های تاثیرگذار در کمک به فروش محصولات شرکت‌های دانش بنیان، نقش ایفا کنند.
چگینی معتقد است: برای مثال، راه اندازی هدفمند شرکت‌های تخصصی بازاریابی در پارک‌های علم و فناوری با حمایت اولیه دولت و کاهش تدریجی یارانه‌های دولتی؛ رایزنی با سایر پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های مستقر در آن‌ها برای شبکه سازی و نیز تسهیل کردن حضور شرکت‌های دانش بنیان در نمایشگاه ها؛ از جمله انتظارات شرکت‌های دانش بنیان است.
تجربه سایر کشور‌ها نشان می‌دهد بهترین راهکار در تکمیل ساختار بازار دانش بنیان، شکل دهی و حمایت از تسهیل گران بازاریابی تخصصی است. وجود تسهیل گران، می‌تواند به تشکیل کانال‌های بازاریابی منجر شودو عرضه و تقاضای کالا‌های دانش بنیان بهتر از گذشته به یکدیگر متصل گردند.
اگرچه حمایت‌های هدفمند دولتی مانند حمایت از شرکت‌هایی که اقدام به تجاری سازی و فروش محصولات شرکت‌های دانش بنیان می‌کنند می‌تواند یک سیاست خوب تلقی شود، اما به نظر می‌رسد فقدان تخصص لازم در بین تسهیل گران برای بازاریابی تخصصی کالا‌های دانش بنیان یک مانع اصلی محسوب می‌شود و آموزش‌ها و حمایت‌های مالی به خصوص در اوایل مراحل کار، ضروری است.

 

واردات محصولات خارجی یکی از مشکلات شرکت‌های دانش بنیان
یکی دیگر از مشکلات  شرکت‌های دانش بنیان  واردات محصول خارجی است این را کارشناسان چند شرکت دانش بنیان می‌گویند.
آنان معتقدند: وقتی ما محصولی را تولید می‌کنیم، مدیران میانی و پائین دست، تمایلی برای استفاده از این محصولات و تجهیزات ندارند و استفاده از محصول خارجی را ترجیح می‌دهند و ریسک استفاده از محصول داخلی  را نمی‌پذیرند.
کارشناسان شرکت‌های دانش بنیان همچنین معتقدند: بسیاری از قطعات و تجهیزات مورد نیاز محصولات شرکت‌های دانش بنیان از کشور چین وارد می‌شود و همین مساله، کیفیت محصول نهایی را پایین آورده و در رقابت با سایرین ما را با مشکل مواجه می‌کند.
همچنین علاوه بر آن به خاطر منافعی که برای برخی افراد و واسطه‌ها از طریق واردات ایجاد می‌شود از جمله سفر‌های خارجی، استفاده از محصول خارجی ترجیح داده می‌شود.

لزوم معافیت شرکت‌های دانش بنیان از پرداخت مالیات
بهروز کمالی مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان دیگر در قزوین از کمبود منابع مالی برای فعالیت شرکت‌های دانش بنیان ابراز گلایه می‌کند و می‌گوید: شرکت‌های دانش بنیان از لحاظ سرمایه در گردش دچار مشکل اند و مساله نیروی انسانی آن‌ها نیز به معضلات می‌افزاید تا جایی که دخالت اداره کار در تعیین سهم نیروی کار، شرکت‌ها را با مشکل مواجه می‌کند.
کمالی اضافه می‌کند: ۲۵ درصد سود شرکت‌های دانش بنیان خارج از پارک‌های علم و فناوری مشمول مالیات می‌شود، در حالی که این گونه شرکت‌ها که در مسیر توسعه علمی و فناوری کشور حرکت می‌کنند باید از پرداخت مالیات معاف باشند.

 

مسیر دشوار تجاری سازی محصولات شرکت‌های دانش بنیان
بطور خلاصه نبود مشوق‌های لازم، کمبود نقدینگی و جذاب نبودن تسهیلات پیشنهادی، مالیات و هزینه‌های بالای فعالیت و پرداخت حقوق و دستمزد، ضعف در کار تیمی و بازاریابی و دسترسی نداشتن به بازار‌های جهانی همگی از موانع پیش روی فعالیت شرکت‌های دانش بنیان به شمار می‌روند که مسیر تجاری سازی محصولات آن‌ها را با مشکل روبرو کرده است.
تبدیل علم به محصول و ثروت و استفاده از پژوهش را جدی بگیریم
رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی می‌گوید:  تبدیل علم به ثروت و استفاده از تحقیقات و پژوهش برای رونق تولید و اقتصاد ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
داود محمدی می‌گوید: فلسفه تشکیل ستاد اقتصاد مقاومتی این بوده که کشور بتواند در برابر فشار‌ها مقاوم شده و انعطاف لازم را داشته باشد  تا بتوانیم مشکلات خود را حل  کنیم که تحقق این  هدف حمایت از  شرکت‌های دانش بنیان است.
نماینده  مردم قزوین، آبیک و البرز در مجلس شورای اسلامی می‌افزاید: متاسفانه در کسب و کار جایگاه خوبی نداریم و در میان ۱۷۰ کشور جهان در رده ۱۳۴ و در چشم انداز از میان ۲۵ کشور در رده ۱۸ هستیم که این وضعیت زیبنده ما نیست.
محمدی  یکی از راه‌های  برون رفت از این مشکلات را استفاده بهینه از ظرفیت  شرکت‌های دانش بنیان می‌داند.

حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در استان
معاون عمرانی استانداری قزوین می‌گوید: با حمایت از شرکت‌های دانش بنیان از ایده‌های خلاق و برتر در توسعه استان استفاده می‌کنیم.
علی فرخزاد می‌افزاید: شرکت‌های دانش بنیان با پشتوانه تحقیقات و پژوهش می‌توانند نقش مهمی در توسعه کشور ایفا کنند و باید با حمایت جدی از آن‌ها زمینه  لازم را برای فعالیت بیشتر این شرکت‌ها فراهم کنیم.
فرخزاد اضافه می‌کند: این شرکت‌ها در بخش کارآفرینی خدمات بسیاری ارائه می‌کنند لذا ما موظف هستیم موانع را در مسیر فعالیت نخبگان برداریم.

 

سخن پایانی
ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان در سال‌های اخیر به یکی از گفتمان‌های رایج در فضای علمی و فناوری کشور تبدیل شده است که می‌تواند نقش مهمی در پویایی اقتصادی کشور ایفا کند.
این شرکت‌ها ضمن ایجاد ارزش‌افزوده، درآمدزایی پایدار و گردش مالی بالا، نقش بسزایی در  ایجاد اشتغال دارند، لذا نیازمند حمایت مادی و معنوی اند.  

نگارنده: علی صفری الموتی