خواب شکوفه ها ؛ راه گذر از فصل مخاطره

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز سمنان ، استان سمنان سه هزار و 200 هکتار باغ گردو دارد ، اگر میانگین برداشت از هر هکتار را به طور میانگین 2 و نیم تن محاسبه کنیم ، امسال می بایست بیش از 6 هزار تن گردو برداشت و روانه بازار می شد، اما سرمازدگی بهار محصول گردوی این استان را امسال به هزار تن رسانده است یعنی بیشتر از پنج هزار تن کاهش !

اداره سنتی باغ های چند صد ساله گردو
کشت گردو در استان سمنان سابقه طولانی دارد ، قدیمی های این استان به گردو ، میخ طلا میگفتند و حتی مهریه بسیاری از دختران در زمان های گذشته ، چند اصله درخت گردو بود.

درخت گردو از 15 تا 25 سالگي بار می دهد و تا چند صد سالگي عمر مي كند و شاید همین ویژگی آن سبب شده است  امروز در استان سمنان باغ های قدیمی گردو همچنان با روش های سنتی و به دور از راهکارهای نوین علمی و پژوهشی اداره می شود و سرمازدگی بهاره امسال اینگونه کمر برداشت محصول امسال را شکسته است .
محمود نوروزی کارشناس کشاورزی می گوید : سرمازدگی بهاره به این شکل رخ می‌دهد که بعد از باز شدن گل‌ها و جوانه زدن درختان، ناگهان دما به زیر صفر می‌رسد و گیاهان که تحمل این سرما را ندارند و دچار ریزش و سرمازدگی می‌شوند
بهار امسال ، این نوع سرمازدگی خسارت هاي زيادي به باغ هاي گردو وارد کرد به طوری که کشاورزان آرزو می کردند که ای کاش درختانشان گل نداده بودند .
اینجا بود که با ورود علم و پژوهش به عرصه اقتصاد کشاورزی ، نام ارقام گردوی دیرگل بر سر زبان ها افتاد.
ارقامی از درختان گردو که در زمان اصلی شکوفه دادن ، گل هایشان در خواب بودند و با 20 روز تاخیر در شکوفه دهی ، فصل پر مخاطره سرماي بهاره را سپري می کنند.
 
گردوی دیرگل ؛ دوای درد باغدار
این روزها اگر به باغ های گردویی که زیر نظر پژوهشگران و کارشناسان جهاد کشاورزی اداره می شود سری بزنیم ، سرشاخه های بریده شده ای را می بینیم که با پلاستیک و حفاظ بسته شده است.

باغداران می گویند با حمایت جهاد کشاورزی ، پیوند و سرشاخه کاری ارقام بومی گردو به ارقام دیرگل شروع شده تا با تولید ارقام پیوندی ، آسیب سرمازدگی به گردو به حداقل برسد. 
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان هم می گوید : درخت پایه معمولا از گردوی بذری بومی انتخاب می شود ، این درختان امسال آثار سرمازدگی داشتند و سرشاخه های سرمازده آنها بریده شده است چون اگر هم باقی می ماند باری نمی داد .
مهدی قرائیان افزود: پس از خروج شیرابه ، در اردیبهشت ماه ، پیوند و سرشاخه کاری انجام شده و حالا پس از پنج ماه ، بخش پیوندی رشدی 2 متری داشته است .
وی اظهار امیدواری می کند این بخش پیوندی سال آینده بار بدهد با این تفاوت که ، این بخش ، دیرگل است و تحت تاثیر سرمازدگی بهار سال آینده قرار نمی گیرد.
قرائیان این را هم می گوید که بخش پیوندی در 2 سال آینده تاج درختی را تشکیل می دهد که اگر درخت اصلی هرس نمی شد ، می داشت .
 
تحقق توسعه باغ های دیرگل در بزرگترین باغ گردوی جهان
در استان سمنان شهرستان های مهدیشهر ، شاهرود و دامغان ، بیشترین سطح زیر کشت گردو را دارند ، در شهرستان مهدیشهر ، بخش شهمیرزاد ، بزرگترین باغ گردوی جهان با وسعتی حدود 700 هکتار وجود دارد که مجری توسعه باغ های دیرگل گردو شده است 
فهیمی مدیر شرکت کشت و صنعت شهمیرزاد می گوید : از آنجا که سرمای بهار امسال به محصول سردرختی امسال آسیب زد ، با همکاری کارشناسان جهاد کشاورزی ، از بهترین ارقام گردوی شهمیرزاد شامل شاه میر ، اودا، کارون و قوام و نیز ارقام مرغوب دیر گل کشور نظیر چندلر ، برانکت ، Z30  و Z63  ، باغ مادری و الگویی ایجاد کردیم .
وی افزود: با پیوند این ارقام بومی مرغوب و ارقام دیرگل ، نهالستانی ایجاد شده که برای پیوند به سایر درختان از آن استفاده می شود .
وی گفت :  هم اکنون 20 رقم بومی و مرغوب در این نهالستان تولید شده است تا برای توسعه ارقام پيوندي ، اصلاح ارقام موجود و سرشاخه كاري از آنها بهره گیری شود.
 
تلاش برای بهبود مزه گردوهای دیرگل
سمنان در ايجاد باغ هاي پيوندي از استان هاي پيشرو در كشور است و با در نظر گرفتن مشوق هاي صادراتي مي توان با توليد اين محصول به صورت تجاري سود آوري ايجاد كرد.
با این حال دبير اجرايي نظام صنفي كشاورزي مهديشهر ، پیشروی کویر ، تنش های آبی و وجود چاه های غیر مجاز آب ، خرده مالکی باغ های گردو ، شيب دار بودن و محدوديت اراضي را از موانع توسعه باغ های دیرگل گردو در استان سمنان می داند .
پروانه می گوید : برای توسعه باغ های گردوی دیرگل ، باغداران باید آموزش ببینند زیرا سرشاخه كاري نيازمند تكنيك خاص در پيوند زدن است و از طرفی تعداد پيوند زننده ماهر در كشور محدود است.
پروانه در نظر گرفتن نهال يارانه دار، آبياري تحت فشار و تخصيص يارانه ويژه به اين بخش را از راهكار هاي توسعه باغ هاي گردو عنوان كرد.
از طرفی کارشناسان جهاد کشاورزی معتقدند با اینکه مزه ارقام دیرگل به گردوی ارقام بومی نمی رسد ولی کیفیت مغز و سفیدی مزه آن به حد ارقام بومی است .
با توجه به اینکه یکی از مولفه های صادراتی و بازار پسند بودن گردوی شهمیرزاد ، مزه و چربی عالی آن است ، پیدا کردن راهکاری برای اینکه مزه دیرگل ها به اندازه بومی ها باب طبع خورنده شود در دستور کار محققان قرار گرفته است .
 
گذر از فصل مخاطره
توسعه باغ های گردوی ارقام بومی در استان سمنان متوقف شده و هر چه هست تلاش برای ایجاد باغ های دیرگل ، کشت نهال، تولید ارقام و ژنوتيپ هاي برتر ، مناسب و مقاوم به سرماست.
رقم های مقاومی که با پیوند به ارقام آسیب پذیر در برابر سرمازدگی بتواند با ایجاد تاخیر در جوانه زنی درختان و توانایی در پشت سرگذاشتن فصل مخاطره ، از سرمازدگی و خسارات تگرگ جلوگیری کند.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان اظهار امیدواری می کند : نتیجه این باغ ها ، افزایش محصول تا 10برابر زمان سرمازدگی درختان باشد.
نتیجه ای که برای دیدن تحقق آن باید از سرمای بهار سال آینده گذر و تا فصل برداشت گردوهای دیرگل صبر کرد ...