فراز و فرودهای روابط ایران و کره جنوبی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، حجم تجارت ایران و کره جنوبی درسال ۲۰۱۴ به هفده میلیارد دلار رسید. همان زمان که تقریبا بخش مهمی از بازار ایران در اختیار کالا‌های کره‌ای بود.
به گفته کیم شئونگ هو سفیر سابق کره جنوبی در تهران، دراین سال‌ها که اوج مبادلات تجاری دو کشور محسوب می‌شد، ایران نفت، میعانات گازی، محصولات پتروشیمی و خاویار به کره صادر و در مقابل کالا‌هایی نظیر خودرو، لوازم خانگی، محصولات فولادی، گوشی تلفن همراه و محصولاتی از این دست را از کره جنوبی وارد کرده است. با این حال در تمام این سال‌ها روابط کره ای‌ها با ایران از حد مبادلات تجاری و فروش کالا‌های مصرفی فراتر نرفته است.

با آغاز تحریم‌های آمریکا همه چیز تغییر کرد. شرکت‌های کره‌ای یک به یک از ایران رفتند و حجم تبادلات تجاری دو کشور به کمتر از دو میلیارد دلار رسید. کره ای‌ها اولین کشوری بودند که پا به پای اقدام‌های امریکا، مبادلات تجاری خود را با تهران کاهش دادند.
اگرچه مصرف‌کنندگان بزرگ شامل چین و هند خرید از ایران را محدود کرده‌اند، اما کره جنوبی یک گام جلوتر رفته و پیش از اینکه تحریم‌های آمریکا علیه ایران در چهارم نوامبر ۲۰۱۸ اجرایی شود، خرید نفت از ایران را متوقف کرد تا آنجا که این مسئله انتقاد شدید وزیر نفت ایران را درپی داشت.
زنگنه در جمع خبرنگاران با اذعان به اینکه کره‌ای‌ها سه ماه زودتر از پایان مهلت آمریکا به خریدران نفت ایران، واردات نفت از ایران را متوقف کرده است گفته: کره جنوبی یکی از هشت مشتری عمده نفت ایران است که معافیتی موقت از آمریکا دریافت کرده، اما با وجود این معافیت کره جنوبی از ماه مه سال ۲۰۱۸ نفت جدیدی از ایران خریداری نکرده است.
درهمین زمان، بانک‌های کره‌ای هم دیگر حاضر نشدند با ایرانی‌ها همکاری کنند.
حسین تنهایی رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و کره دراین باره می‌گوید: بانک‌های بزرگ کره به دلیل ترس از تحریم‌های آمریکا با ما همکاری نمی‌کنند و این مسئله تجارت با کره را تقریبا متوقف کرده است.
حرف شنوی مقامات کره جنوبی از آمریکا تا بدان جا پیش رفت که حتی سفر رئیس کل بانک مرکزی به سئول نیز گره‌ای از روابط بانکی دو کشور باز نکرد.
عبدالناصر همتی در دیدار با همتای کره‌ای خود با انتقاد از کاهش حجم مبادلات اقتصادی دو کشور که عمدتا تحت تاثیر تحریم‌های امریکا بود، خواستار اقدام جدی مسئولین کره در حل هرچه سریعتر مشکلات شد.
با این حال آقای لی رئیس بانک مرکزی کره جنوبی ضمن پذیرش عدم همکاری بانک‌های کره‌ای با ایران به دلیل نگرانی از اعمال جریمه امریکا، با ابراز تاسف گفت: نمی‌توانند با بانک‌های ایرانی مبادلات پولی و مالی انجام دهند.
ادامه این روند باعث شد تا کره ای‌ها خیلی راحت چشمشان را روی سفر پر سر و صدای رئیس جمهورشان به تهران ببندند و وقتی سر میز شام با ترامپ نشستند به او قول دادند، از تحریم‌های آمریکا درخصوص ایران تبعیت کامل خواهند کرد. تا آنجا که دونالد ترامپ در کنفرانس خبری مشترک با همتای کره جنوبی اش گفت: در اینجا رئیس جمهور کره جنوبی به ما قول داده که به تحریم‌های آمریکا علیه ایران احترام بگذارد. ما از آن‌ها تشکر می‌کنیم. آن‌ها دراین‌باره اقدام‌های خوبی انجام داده‌اند.
کره ای‌ها حتی برای راضی نگه داشتن سران کاخ سفید، پس از دیدار با جان بولتون فرستاده آمریکا به سئول اعلام کردند به ائتلاف نظامی آمریکا در خلیج فارس خواهند پیوست.
در بحبوحه گمانه زنی‌ها درباره حضور کره جنوبی در ائتلاف دریایی آمریکا در خلیج فارس، خبرگزاری یونهاپ گزارش داد؛ کره جنوبی قصد دارد ۳۰۰ نیروی نظامی دیگر به خلیج عدن و سواحل سومالی اعزام کند.
درحالیکه آمریکا اعلام کرده بود از ۶۰ کشور برای حضور در ائتلاف نظامی در خلیج فارس دعوت کرده است، اما فقط انگلیس و استرالیا رسما اعلام کرده‌اند که به این ائتلاف ملحق خواهند شد. یک مقام دولتی در کره جنوبی اعلام کرد: ​سئول به درخواست آمریکا پاسخ مثبت داده و به زودی ناو جنگی "چئونگ هائه" را به تنگه هرمز اعزام می‌کند و احتمال دارد تعدادی هلیکوپتر نیز به منطقه خلیج فارس اعزام شود.
اما چرا کره ای‌ها تا این حد با سیاست‌های آمریکا همراهی می‌کنند؟ و چرا تا به این حد از مقامات کاخ سفید حرف شنوی دارند؟ شاید دلیل اصلی این مسئله به روابط نظامی سئول و واشنگتون بازگردد.
کره جنوبی با همه پیشرفت‌های صنعتی و علمی که در سال‌های اخیر به آن دست یافته، همچنان در تجهیزات نظامی کاملا به آمریکایی‌ها وابسته است. قرارداد نظامی کره با آمریکا تا سال ۲۰۲۴ به ۲۴۰ میلیارد دلار می‌رسد و ۳۰ هزار سرباز آمریکایی همچنان برای دفاع ازاین کشور در کره مستقرند. موضوعی که حتی با مخالفت مردم کره نیز مواجه شده است. بااین حال وابستگی سئول به واشنگتن برای دفاع از خود دربرابر دشمنان بالقوه‌ای همچون کره شمالی و حتی چین تا بدان حد است که کره‌ای‌ها لحظه‌ای خود را بی نیاز از حمایت‌های همه جانبه آمریکا نمی‌بینند..
دولت کره جنوبی که در یک جنگ چند دهه‌ای در شبه جزیره کره گرفتار شده بود، برای تحت فشار قرار دادن کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، برای رها کردن برنامه هسته‌ای خود به آمریکا متکی است. روابط سیاسی با آمریکا به معنای آن است که کره جنوبی نمی‌تواند درخواست ترامپ از متحدانش برای اتخاذ یک سیاست سخت گیرانه علیه ایران را نادیده بگیرد.
کیم جائه کیونگ، محقق موسسه اقتصاد انرژی کره، دراین‌باره اظهار کرد: حفظ روابط با آمریکا برای کره جنوبی حائز اهمیت است. امنیت ملی کره جنوبی به اتحاد نظامی با آمریکا بستگی دارد که باعث شده این کشور سریعا به کاهش واردات از ایران بیش از این‌که مذاکرات میان دو دولت کامل شود، مبادرت کند.
درهمه این ماه‌ها که از آغاز تحریم‌های امریکا علیه ایران می‌گذرد، موضع رسمی دولت کره جنوبی در خصوص تحریم‌های ایران این بوده است که این کشور به مذاکره با آمریکا به منظور دریافت معافیت ادامه می‌دهد، اما در نهایت حرف آخر را در این زمینه آمریکایی‌ها خواهند زد و این برای نخستین بار نیست که کره جنوبی تحت فشار آمریکا از خواست خود چشم پوشی می‌کند.
سال ۲۰۱۷ ترامپ این کشور آسیایی را برای مازاد تجاری اش با آمریکا هدف انتقاد قرار داد و این کشور را در سال پیش از آن در فهرست کنترل ارزی قرار داد. یک مقام دولتی کره جنوبی در واکنش به این فشارها، اعلام کرد که این کشور امکان افزایش خرید انرژی از آمریکا را بررسی خواهد کرد.
به هرحال دلیل وابستگی کره جنوبی به آمریکا هر چه باشد آن‌ها ثابت کرده‌اند شریک روز‌های سخت برای ایرانی‌ها نیستند؛ بنابراین منطقی نیست، ایران که در بسیاری مسائل با آمریکایی‌ها اختلاف نظر و تضاد منافع دارد، تا به این حد بازار‌های خود را به روی این متحد پر و پا قرص آمریکا باز بگذارد و یا چشم امید به کمک‌های آن داشته باشد.

گزارش از امیر شایان‌مهر 
خبرنگار سرویس اقتصادی