انهار شمال سیستان و بلوچستان نیازمند لایروبی + گزارش

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز سیستان و بلوچستان، یکی از مشکلات اصلی در شمال سیستان و بلوچستان( منطقه سیستان)، انباشت گل و لای در بستر رودخانه ها بر اثر ادامه خشکسالی و وزش طوفان های شن است.

مشکل انباشت گل و لای در این منطقه زمانی بیشتر احساس می شود که پس از مدت ها خشکسالی، آب به منطقه وارد می شود اما، به درستی در بستر رودخانه جاری نمی شود و به صورت سیلاب به مناطق اطراف نفوذ می کند و گاهی خسارت به بار می آورد.

اکنون نیز فصل کشت پاییزه در شمال سیستان و بلوچستان آغاز شده و جاری کردن آب از منابع آبی در انهار برای دسترسی کشاورزان الزامی است؛ که البته کشاورزان از این که انهار، لایروبی نشده است، گله مند هستند.

از طرفی برخی دیگر از کشاورزان و مردم منطقه می گویند، هرچند لایروبی برخی از انهار اصلی با استفاده از تجهیزات مکانیکی به تازگی آغاز شده، اما خیلی دیر شده است چراکه لایروبی تا چند ماه دیگر طول می کشد و در صورت بارندگی ، بستر رودخانه ها برای جاری شدن آب، مناسب نیست.

حشر، سنت همبستگی در لایروبی انهار

در گذشته های دور لایروبی انهار منطقه سیستان به صورت سنتی و با همکاری همگانی مردم منطقه انجام می شد که از این همکاری به عنوان حَشَر نام می برند.

حشر، هر سال تا اواخر شهریور ماه به پایان می رسید و کشاورزان را به ورود مناسب و بی خطر آب به منطقه، امیدوار می کرد.

حشر در اصطلاح فارسی به معنی گرد آوری مردم است و در میان ساكنان منطقه سیستان به معنای اتحاد و همدلی و انسجام برای انجام كار دسته جمعی و عام المنفعه چون لایروبی انهار اطلاق می شود.

كارشناس میراث فرهنگی سیستان می گوید: سیستان به دیده بسیاری از پژوهندگان تاریخ و بنیادهای تمدنی، سرزمین رازهای سربه مهر هویت ملی ایرانیان است.

علیرضا خسروی افزود :سنت هایی درمیراث فرهنگی سیستان به چشم می خورد كه ریشه درهزاره های كهن خرد ودانایی ایران زمین فرو برده اند، سنت اجتماعی اشر(ashar) (حشر) بازخوانی همایش بزرگ مردم سرزمین هیرمند فرمند درهمدلی وهمكاری برای لای روبی بستر هیرمند است.

وی گفت : شیوه كار به اینگونه بود  كه هر ساله همسو با یك سنت كهن مردم بخشهای چند گانه سیستان با رهبری سرداران وبزرگان همایش بزرگ چند هزار نفری را برای لای روبی هیرمند انجام می دادند كه گاهی تا سه ماه طول  می كشید.

كارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان می گوید: سنت اشر كشی از جایی كه ریشه از روان خردمند، همبسته و سخت كوش مردم برگرفته است، نمادهای سه گوهر بنیادین توسعه را با خود به همراه دارد.

كشاورزی و آبیاری در سیستان از قرن ها پیش به روش سنتی و غرق آبی انجام می شود و كشاورزان برای انتقال آب از طریق انهار سنتی هر ساله به صورت دسته جمعی اقدام به لایروبی انهار می کردند اما فرایند ماشینی شدن زندگی باعث کم رنگ شدن این سنت کهن شده است

 باید توجه داشت ، زنده نگه داری این سنت های ریشه دار، زنده نگهداشتن سرشت و تازه سازی خمیر مایه ی مردم است.

امید مردم شمال سیستان و بلوچستان به حق آبه هیرمند

امید مردم  شمال سیستان و بلوچستان به حق آبه هیرمند از افغانستان است.

حتی خشك شدن رودخانه هیرمند و تالاب بین المللی هامون و توفان های سهمگین شن و ماسه نتوانست مردم سخت كوش دیار سیستان را مجبور به دست كشیدن از تلاش كند، کشاورزان شمال سیستان و بلوچستان سالهاست در انتظار توافق دولت ایران و افغانستان چشم به راه رهاسازی آب رودخانه هیرمند هستند تا شاهد احیاء کامل هامون باشند

ریگی مدیر عامل آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان با تاکید بر اینکه باید دیپلماسی کمک کند تا میزان ورودی آب بهبود یابد می گوید: طبق تفاهم نامه میان دولت جمهوری اسلامی ایران و افغانستان بالغ بر 825 میلیارد مترمکعب در سال آب باید وارد سیستان شود.

بارقه های امید به زندگی ، در منطقه سیستان 

اسفند ماه سال گذشته، جاری شدن سیلاب های ناشی از بارندگی در غرب افغانستان و طغیان رودخانه های منتهی به تالاب هامون ، پس از سالی سخت و خشکسالی شدید درشمال سیستان و بلوچستان ، بخش هایی از این تالاب خشکیده آبگیری شد و  نور امید در دل مردم ستمدیده سیستان منور شد.

این سیلاب به این تالاب بین المللی ، بعد از حدود 20 سال خشکسالی ، حیاتی دوباره بخشید.

با جاری شدن این سیلاب شماری از اهالی منطقه سیستان که پیش از این نماز باران برپا کرده بودند به شکرانه این نعمت الهی ، سجده شکر به جای آوردند و در اطراف تالاب تجمع و خوشحالی کردند

به گفته پورمردان مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان :  با وارد شدن آب به بستر هامون ، زندگی و حیات به منطقه سیستان برگشته است.

ماهیگیری و صیادی یکی از مشاغل مهم ساکنان اطراف تالاب هامون بود که با خشک شدن دریاچه، قایق ها به گل و خاک نشست و صیادان، دامداران و شکارچیان خانه نشین شدند.

مدیر کل شیلات ابهای داخلی سیستان و بلوچستان می گوید: صید و صیادی یکی از شغل های اساسی بیش از سه هزار خانوار سیستانی بود و ارتباط مستقیمی با دریاچه هامون داشته که با خشک شدن دریاچه ، صیادان زیادی بیکار شدند اما امسال صیادان این منطقه ، سالی متفاوت از سالهای قبل را تجربه کردند.

به گفته سیستانی در دوران پرآبی تالاب بین المللی هامون سالیانه 12 تا 14 هزار تن ماهی از این دریاچه صید و به بازارهای داخل استان و سایر استانهای کشور ارسال می شد.

وی گفت: برای اینکه بتوانیم خسارات ناشی از خشکسالی را برای صیادان جبران کنیم ، در این سالها به پرورش ماهی از طریق استخرهای خاکی و بتنی و صید ماهی از چاه نیمه چهارم ، آب بندها و دریاچه های استان  روی آوردیم

همچنین به گفته جهادکشاورزی سیستان و بلوچستان از 120 تا 180 هزار هکتار اراضی قابل کشت در شمال استان، باید سالیانه 120 تا 130 هزار هکتار آن کشت شود که خشکسالیها ، به ویژه  درتابستان سال گذشته ، باعث شد که این سطح به کمتر از  15 هزار هکتار برسد

دهمرده  معاون بهبود و تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان می گوید: با بارندگی های سال گذشته و آورد رودخانه هیرمند به شمال سیستان وبلوچستان ، از اوایل اسفند سال گذشته ، کشت ها در این منطقه اوج گرفته و انواع محصولات از جمله گندم ، جو ، هندوانه ، خربزه ، بامیه ، بادمجان ، فلفل ، گوجه فرنگی ، سورگوم ، ارزن ، ماش ، کنجد  و افتابگردان کشت شد .

خشکسالی در شمال سیستان و بلوچستان و شن های روان باعث شده  که به طور کلی مردم منطقه سیستان ، هر ساله  بیش از 170 روز را همراه با پدیده های خاکدار سپری کنند که امسال ورود این اب ناشی از بارندگی در غرب افغانستان و طغیان رودخانه های منتهی به تالاب هامون ، در کاهش تعداد روزهای آلوده در منطقه سیستان موثر بود

اسفندماه سال گذشته  ورود  این آب از سرچشمه های افغانستان پس از بارندگی های زمستانه ، به  منطقه موجب نفوذ سیلاب به 11 روستای شهرستان هیرمند و خسارت به این روستاها شد.

بر اساس گزارش های رسیده، هنوز نقاط آسیب پذیری در این مناطق سیل زده اصلاح نشده است.

تلاش گزارشگر ما هم برای ارتباط با مسئولان مربوطه در خصوص مشکل کندی عملیات لایروبی که بی نتیجه و بی پاسخ ماند. 

منطقه سیستان بیش از دو دهه از خشکسالی های پیاپی رنج می برد .

منطقه سیستان با پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز در شمال سیستان و بلوچستان واقع شده و با ولایت نیمروز افغانستان هم مرز است .