مشروح سخنان دبیرکل حزب الله درباره تحولات اوضاع لبنان

سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان در ادامه سخنان خود به موضوع تشکیل دولت پرداخت و گفت: در خصوص تشکیل دولت به وضوح گفتم با استعفای دولت موافق نیستیم و علت آن را هم گفتم. یکی از علل این بود که اگر دولت استعفا کند تشکیل مجدد دولت در لبنان کار دشواری خواهد بود و به زمان زیادی نیاز دارد و این به نفع کشور نیست. اوضاع مالی و اقتصادی کشور تاب تحمل ایجاد خلأ را ندارد. وضع زندگی مردم تحمل ایجاد خلأ را ندارد. تظاهرات روز هفدهم آغاز شد و من روز نوزدهم یعنی (اولین) شنبه این را گفتم. چند روز بعد نخست وزیر استعفا کرد و به تبع آن دولت نیز استعفا کرد و تا امروز که حدود دو ماه از آن زمان گذشته است و مشکل ادامه دارد. واقعیت اوضاع همین است. امیدواریم شخصی که بیشترین مقبولیت را دارد مامور تشکیل کابینه شود، ولی موضوع تشکيل دولت نیز کار ساده‌ای نخواهد بود.

به نظر ما و همانگونه که قبلا هم بار‌ها گفتیم بهتر آن بود که دولت همچنان به کار خود ادامه دهد و اعتراضات و تظاهرات در میادین هم ادامه پیدا کند. من از همان روز‌های اول گفتم به شما (تظاهرکنندگان) ملحق نمی‌شویم، ولی گفتم در میادین بمانید و روز جمعه از طرفداران مقاومت خواستم میادین را ترک کنند و علت آن را هم گفتم. بهتر بود دولت به کار خود ادامه می‌داد و تظاهرات هم ادامه پیدا می‌کرد، زیرا این شرایط باعث اعمال فشار بر دولت می‌شد تا اصلاحاتی انجام دهد و اقدامات فوری چه در دولت یا پارلمان انجام شود و اقدامات زیادی به نفع مردم لبنان چه در موضوع اصلاحات یا موضوعات اقتصادی و مالی صورت گیرد.

در همان زمان دیدیم یکی از سریع‌ترین دستاورد‌هایی که حاصل شد تصویب بودجه بدون مالیات و عوارض بود. اگر دولت به کار خود ادامه داده بود و همین مسیر ادامه پیدا می‌کرد و مردم با حضور در خیابان‌ها به اعتراضات و اصرار بر خواسته‌های خود ادامه می‌دادند، دولت هم آماده بود با جدیت کار کند و اصلاحات را اجرا کند؛ اما با استعفای دولت دیگر کسی نیست که به خواسته‌های مردم پاسخ دهد و دیگر کسی نیست اصلاحات را اجرا کند. دیگر کسی نیست تدابیری اتخاذ کند. وقتی نخست وزیر استعفا کرد، برخی از شرکت کنندگان در اعتراضات آن را نوعی پیروزی برای تحرکات خود دانستند، اما در واقع استعفای نخست وزیر و به تبع آن دولت باعث شد در درجه اول فرصت از دست برود و مسیر گم شود و پس از آن جلوی فعالیت پارلمان هم گرفته شود و نهاد‌هایی هم که باید اصلاحات را اجرا کنند و به حرف مردم و مشکلات آنها گوش کنند، تعطیل شوند.

به نظر من اوضاع بدتر هم شد. ببینیم از آن زمان تا کنون چه اتفاقاتی برای ما افتاده است؛ قیمت‌ها افزایش پیدا کرد، بسیاری از کالا‌ها در بازار کمیاب شد، مردم در موضوع بنزین با تهدید روبرو شدند، در خصوص نان و دارو و بیمارستان‌ها هم مشکلاتی به وجود آمد. اعتصاب‌ها آغاز شد، کارگران اخراج شدند، شرکت‌ها ورشکسته شدند، بیکاری افزایش یافت، با بحران بانک‌ها و سپرده‌ها و سپرده گذاران روبرو شدیم و اوضاع امنیتی هم دچار مشکل شد. سرقت‌ها و بستن راه‌ها و برخورد‌های خیابانی افزایش یافت. اما اگر دولت به کار خود ادامه می‌داد و مردم هم در خیابان می‌ماندند و دولت را به شکل مسالمت آمیز و بدون اقدامات نامناسب و ناشایست تحت فشار قرار می‌دادند کار ما به اینجا که اکنون هست نمی‌کشید.

ما یک طرف مشخص را مسئول این اوضاع نمی‌دانیم بلکه همه آنچه اوضاع کشور را به اینجا رسانده است مسئول است. همچنین وقتی دولت استعفا کرد دیگر موضوع اصلی کشور دارو و گرسنگی و فرصت‌های شغلی و اوضاع مالی و اقتصادی نبود بلکه موضوع اصلی این شد که چه کسی رئیس کابینه شود، دولت تکنوکرات باشد یا سیاسی یا متشکل از فن سالار‌ها و سیاستمداران، آمریکا چه می‌خواهد، اروپا چه می‌خواهد، شروط فلانی چیست و فلانی قبول می‌کند و فلانی قبول نمی‌کند. به طور کلی مسیر تغییر کرد و به کلی از آنچه مردم به سبب آن تظاهرات کرده بودند منحرف شد. نظر و ارزیابی ما از اوضاع این است، شاید برخی این را نپذیرند و قبول نداشته باشند، اما به هر حال نظر ما این است.
به هر حال پس از استعفای نخست وزیر با شرایط جدیدی روبرو شدیم. با کشوری که نیاز به دولت دارد. نیاز کشور به دولت به این معناست که گروه‌های سیاسی و به طور خاص نمایندگان اکثریت وظیفه جدیدی به نام تشکیل دولت پیش رو دارند. چرا می‌گویم نمایندگان اکثریت که اکنون ما هم جزء آن هستیم؟ به این علت که نمایندگان اکثریت مسئولیت تشکیل دولت را بر عهده دارند، زیرا هر دولتی به رای اعتماد نمایندگان اکثریت در پارلمان نیاز دارد و این عده احساس مسئولیت خاصی دارند و از این گذشته ریاست جمهوری نیز نقش مهمی در این اکثریت دارد. می‌خواهم در این باره با لبنانی‌ها شفاف صحبت کنم، زیرا این موضوع به سرنوشت و حال و آینده شما مربوط می‌شود.
چند راهکار داریم، راهکار اول تشکیل دولتی است که در لبنان به آن دولت تک حزبی می‌گویند. یعنی جریان آزاد ملی، حزب الله، جنبش امل، مجمع مشورتی، جریان المرده و... بیایند و دولتی تک حزبی تشکیل دهند. بگویند شما در پارلمان اکثریت را در اختیار دارید، رئیس کابینه را با اکثریت آراء انتخاب کنید تا دولت را تشکیل دهد و مسئولیت به آن واگذار شود. در جناح سیاسی ما دو نظر وجود دارد؛ یک نظر این است که می‌گوید این کار را انجام دهید و نظر دیگر با این کار مخالف است. تردیدی نیست که انجام چنین کاری به شجاعت زیادی نیاز دارد و در جناح سیاسی ما نیز افراد شجاع زیاد است. همه شجاع هستند. وقتی برخی از ما با تشکیل دولت تک حزبی مخالفت می‌کنند به این علت نیست که ترسو هستند. مسئله به تشخیص خطرات و مصلحت کشور بخصوص در این دوره حساس مربوط است.

وقتی این مسئله را بررسی می‌کنیم، حزب الله با تشکیل دولت تک حزبی مخالف است. جنبش امل نیز موضع مشابهی دارد. برخی می‌گویند براساس پیمان همزیستی نباید دولت تک حزبی تشکیل شود و همچنین گفته می‌شود از برخی مواد قانون اساسی برمی آید که نباید چنین دولتی تشکیل داد که طوایف اصلی یا گروه‌های اصلی این طوایف در آن حضور نداشته باشند. اینجا نمی‌خواهم درباره پیمان همزیستی یا برداشت‌های موجود از مواد قانون اساسی بحث کنم. این‌ها را کنار بگذاریم؛ بلکه می‌خواهم درباره منافع ملی و منافع کشور و خطراتی که آن را تهدید می‌کنم سخن بگویم. قبل از هر چیز باید یادآوری کنم در پارلمان قبلی اکثریت در اختیار گروه مقابل بود، ولی ما و جناح سیاسی ما از گروه مقابل می‌خواستیم دولت وحدت ملی تشکیل دهد، زیرا منافع ملی و عالی لبنان ایجاب می‌کند دولت نماینده همه گروه‌ها و طوایف و گروه‌های اصلی در کشور باشد. وقتی اکثریت در اختیار آن‌ها بود نمی‌پذیرفتیم دولت تک حزبی تشکیل دهند و از آن‌ها می‌خواستیم دولت وحدت ملی تشکیل دهند و زمانی که اکثریت در اختیار ماست باید سر موضع سابق خودمان باشیم و نباید دولت تک حزبی تشکیل دهیم و به آنچه از گروه مقابل در خصوص تشکیل دولت وحدت ملی درخواست کردیم پایبند باشیم.

نکته دیگر این که کشور اکنون در شدیدترین بحران اقتصادی و مالی تاریخ خود قرار دارد. هر دولتی که بخواهد این بحران مالی و اقتصادی را حل کند به ثبات و آرامش داخلی نیاز دارد، اما اگر دولت تک حزبی تشکیل شود با توجه به تنش‌های موجود که شدت هم پیدا خواهد کرد، دولت تک حزبی چگونه می‌خواهد مشکلات کشور را حل کند؟ همچنین حل بحران به همکاری و هماهنگی همه نیاز دارد. هیچ کس نباید از مسئولیت اوضاعی که در لبنان به وجود آمده است فرار کند. این مسئله هم با تشکیل دولت تک حزبی تناسبی ندارد، زیرا هر دولت نجات (ملی) که تشکیل شود ناچار به اتخاذ تصمیماتی خواهد بود که به مذاق مردم خوش نمی‌آید. اگر دولت تک حزبی تشکیل شود و کسانی که در خارج دولت هستند در کمین آن نشسته باشند، در آن شرایط دچار تنش خواهیم شد.

علاوه بر این تشکیل دولت تک حزبی خطرات خارجی را به دنبال خواهد داشت. وقتی حضور اندکی در دولت داشتیم می‌گفتند این دولت، دولت حزب الله است حال آن که اینگونه نبود، حالا اگر دولت تک حزبی تشکیل شود بیش از هر زمان دیگری می‌گویند دولت، دولت حزب الله است. آیا در این شرایط چنین چیزی به نفع لبنان است؟ بدون شک نیست. اگر بخواهیم مسائل حزبی و طایفه‌ای را در نظر بگیریم قوی‌ترین و موثرترین حضور را در آن خواهیم داشت، اما این به نفع کشور و ملت لبنان نیست. حالا دولتی تک حزبی را در نظر بگیریم که طرف مقابل آن را تشکیل دهد. یعنی حزب الله، جنبش امل، جریان آزاد ملی و بقیه متحدان آن‌ها اعلام کنند نمی‌خواهیم در دولت مشارکت داشته باشیم و به جریان المستقبل و بقیه گروه‌های متحد آن بگویند شما دولت تشکیل دهید و مسئولیت آن را بر عهده بگیرید. چنین دیدگاهی هم وجود دارد و مطرح است که می‌گوید بگذارید مسئولیت به گردن آن‌ها بیفتد. ما به خاطر منافع و مصلحت کشور با چنین طرحی هم موافق نیستیم. آیا وضع کشور تحمل چنین چیزی را دارد؟ الآن مهم نجات کشور است یا این که می‌خواهیم بدانیم اگر کشور سقوط کرد چه کسی مسئول آن است؟ آیا مسئولیت پذیری ملی چنین چیزی را ایجاب می‌کند یا اینکه ایجاب می‌کند همه مسئولیت پذیر باشند و همه مشارکت کنند و همه به خاطر همکاری برای نجات کشور امتیاز بدهند و کوتاه بیایند؟ نکته دیگر این که اگر به گروه مقابل بگوییم دولت تک حزبی تشکیل دهد چگونه می‌خواهند در پارلمان رای اعتماد بگیرند، زیرا اکثریت در پارلمان در دست ماست. اگر به آن‌ها رای اعتماد بدهیم یعنی ما هم مسئول هستیم و اگر به آن‌ها رای اعتماد ندهیم یعنی خلأ همچنان ادامه دارد. چنین چیزی منطقی نیست به همین سبب نظر ما این است که تشکیل دولت تک حزبی راهکار مناسبی نیست چه ما آن را تشکیل دهیم و چه گروه مقابل این کار را انجام دهد. این کار به نفع کشور نیست.
راهکار‌های سوم و چهارم مبتنی بر تشکیل دولت مشارکتی است که تا حد امکان نماینده طیف وسیع تری باشد. نمی‌خواهم از واژه ”دولت وحدت ملی“ استفاده کنم، زیرا حتی دولت قبلی که استعفا کرد نیز دولت وحدت ملی نبود، زیرا برخی گروه‌های سیاسی کشور که قابل احترام هم هستند در دولت حضور نداشتند. بهتر است از واژه دولت مشارکت ملی و دولتی با مشارکت وسیع‌ترین طیف ممکن استفاده کنیم. برخی گفتند جنبش مردمی هم در دولت شرکت کند ما هم گفتیم مشکلی با این مسئله نداریم، ولی مشکل این است که جنبش مردمی می‌گوید ما ”رهبری“ نداریم و هیئتی برای گفتگو با رئیس جمهور تشکیل نداد و نتوانسته است سخنگو‌هایی رسمی برای خود انتخاب کند بنابراین فردا چگونه می‌خواهد وزرایی معرفی کند که نمایندگان جنبش مردمی لبنان باشند.
به هر حال ما طرفدار تشکیل دولت مشارکت ملی هستیم که نه با پیمان همزیستی تعارض دارد و نه با برداشت‌های مربوط به پیمان طائف، بلکه مبتنی بر انسجام همگانی و مسئولیت پذیری جمعی و تامین ثبات داخلی و آرام کردن مردم و انجام فعالیت‌های مسئولانه است. تفاوت راهکار سوم و چهارم در رئیس کابینه است. راهکار سوم این است که ریاست آن را سعد الحریری بر عهده داشته باشد و از روز اول هم گفتیم مشکلی با این راهکار نداریم، اما این که در رسانه‌ها گفته می‌شود ما بر این راهکار اصرار می‌کنیم و راهکار‌های دیگر را نمی‌پذیریم درست نیست و نشانه آن هم راهکار چهارم است. راهکار سوم تحقق نیافت، زیرا سعد الحریری شروطی را مطرح کرد که بیشتر یا همه جناح سیاسی ما آن‌ها یا برخی از آن‌ها را نامناسب یا نادرست دانستند و همین مسئله باعث شد به سراغ راهکار چهارم برویم.

راهکار چهارم این است که سعد الحریری و جریان المستقبل کسی را که نماینده طایفه محترم سنی باشد برای ریاست کابینه پیشنهاد یا با آن موافقت کنند و اکثریت پارلمان نیز با آن موافقت کند، زیرا اکثریت است که می‌خواهد به آن رای اعتماد بدهد در نتیجه طبیعی است که با فرد پیشنهاد شده موافقت کند. این راهکار را پذیرفتیم و اسامی برخی افراد هم مطرح شد. نفر اول صفدی بود که به ما پیشنهاد شد و آن را پذیرفتیم و گفتیم مشکلی با آن نداریم. پس از آن ابهاماتی پیش آمد و این گزینه منتفی شد. پس از آن نام بهیج طباره مطرح شد و گفتیم مشکلی نداریم، ولی این گزینه هم بعدا منتفی شد سپس سمیر الخطیب سومین نفری بود که برای ریاست کابینه مطرح شد. هیچ یک از این سه نفر را ما معرفی نکردیم، ولی وقتی به ما پیشنهاد شدند گفتیم با آن‌ها مشکلی نداریم. گفتیم اگر سعد الحریری و جریان المستقبل این افراد را قبول دارند این مسئله کمک می‌کند که مشارکت و پیمان همزیستی تحقق پیدا کند. گفتیم آن‌ها (الحریری و المستقبل) باید موافق باشند و در دولت هم مشارکت داشته باشند. در خصوص استاد سمیر الخطیب درباره شخص وی و اصول اساسی کابینه و کرسی‌ها و... توافق حاصل شد، اما در لحظات پایانی قبل از آغاز رایزنی‌ها مسئله منتفی شد و نمی‌خواهم وارد جزئیات مسئله شوم.
رئیس جمهور هم رایزنی‌ها را به درخواست بیشتر فراکسیون‌های اصلی پارلمانی به تعویق انداخت؛ بنابراین راهکار سوم مطرح بوده و همچنان هم مطرح است، ولی سعد الحریری شرط و شروطی دارد. راهکار چهارم هم هنوز مطرح است و هر زمان درباره شخصی حتی برای مرحله انتقالی به توافق برسند ما هم استقبال می‌کنیم و مشکلی نداریم. نظر ما این است که راهکار سوم و چهارم می‌توان اوضاع کنونی را حل و فصل کرد. گروه حمایت بین المللی یا هر اسم دیگری که دارد می‌گوید دولت اصلاحات می‌خواهیم، در این خصوص هم مشکلی نیست. دولت اصلاحات لزوما به معنای دولت فن سالار یا دولت سیاسی یا دولت متشکل از افراد فن سالار و سیاستمداران نیست. دولت اصلاحات به این معناست که بتواند اصلاحات لازم و مناسب را اجرا کند و دولت نجات از وضع کنونی باشد.

دولت اصلاحات یا دولت نجات به مشارکت همه نیاز دارد. همانگونه که دولت تک حزبی را رد کردیم و گفتیم جریان المستقبل باید در دولت شرکت کنید بر مشارکت جریان ملی آزاد در دولت اصرار می‌کنیم. هیچ یک از طرف‌های سیاسی مهم که می‌تواند به نجات کشور کمک کند نباید کنار گذاشته شود.
قرار است رایزنی‌ها روز دوشنبه آغاز شود. هنوز درباره شخصی توافق نشده است. ممکن است روز دوشنبه گروه‌ها و فراکسیون‌های مختلف اسامی مورد نظر خود را بدون توافق‌های قبلی مطرح کنند. فراکسیون وفاداری به مقاومت نیز روز دوشنبه مواضع خود را اعلام می‌کند. امیدواریم روز دوشنبه کسی که آراء لازم را کسب می‌کند معرفی شود و پس از آن درباره دولت و تشکیل کابینه حرف می‌زنیم و با کسی که مامور تشکیل کابینه می‌شود گفتگو می‌کنیم و می‌کوشیم برای تشکیل کابینه در سریع‌ترین زمان ممکن همکاری کنیم. مسئله‌ای که فعلا مطرح است همین است مگر این که تا دوشنبه اتفاق دیگری بیفتد.