معمای بیکاری در دیار نخبگان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، یزد؛ استانی که در بسیاری از زمینه‌های علمی، پژوهشی، صنعتی، کشاورزی و خدماتی رتبه‌های برتر کشور را از آن خود کرده است.

استان یزد سالهاست در کنکور سراسری به لحاظ تعداد پذیرفته شدگان دانشگاهی پیشتازی می‌کند. نخبگان یزدی در بسیاری از زمینه‌ها گوی سبقت را از دیگر استان‌های کشور ربوده اند. در زمینه صنعت، پنجمین استان کشور و به لحاظ ذخایر معدنی نیز رتبه دوم را کسب کرده است.

مهمترین صنعت استان یزد کاشی و سرامیک است که با تولید ۵۴ درصد، قطب تولید این محصول در کشور است. پس از آن صنعت نساجی با تولید ۲۵ درصد در جایگاه دوم و در صنعت فولاد هم استان یزد در جایگاه سوم قرار گفته است.

گرچه مردمان این دیار طعم خشکسالی را سالهاست که چشیده، اما دست روی دست نگذاشته اند و در بسیاری از موارد به لحاظ تولیدات کشاورزی و دامی نیز در کشور حرفی برای گفتن دارند. از جمله این توانمندی‌ها می‌توان به رتبه‌های تک رقمی در تولید محصولات گلخانه ای، زعفران پسته، انار و روناس اشاره کرد.

همه این توانمندی‌ها در حالی است که گفته می‌شود استان یزد، رکوردار نرخ بیکاری در کشور است.

طبق آخرین آماری که مرکز آمار ایران استخراج کرده، یزد بعد از سیستان وبلوچستان دومین استان در کشور از نظر نرخ بیکاری به شمار می‌رود. 

بر اساس آماری که در سال گذشته منتشر شد، متاسفانه ۵۴ هزار نفر در استان یزد بیکار هستند که نیمی از این افراد یعنی ۲۸ هزار نفر، تحصیلات دانشگاهی دارند.

 

بر اساس توانمندی‌ها و هر آنچه گفته شد، دور از انتظار است که نرخ بیکاری در استانی همچون یزد بالا باشد. به میان مردم می‌روم تا نظر آن‌ها را جویا شوم. در هنگام ورود به یکی از مراکز کارآفرینی، جوانی را می‌بینم که در حال پُر کردن فرم است، دقایقی با او همصحبت می‌شود. افشین که ۲۷ سال دارد می‌گوید: در رشته مکانیک از دانشگاه یزد فارغ التحصیل شدم، یک سالی را در یکی از کارخانه‌های نساجی مشغول به کار بودم که متاسفانه با پایان یافتن قرارداد، از کار بیکار شدم.

او می‌افزاید: به دلیل نوسانات بازار و بالارفتن قیمت ارز، کارخانه مجبور به تعدیل نیرو شد و برای سال جدید با ده نفر از کارگران خود قرارداد نبست.

افشین می‌گوید: در چند ماهی که بیکارم، به بسیاری از کارخانه‌های صنعتی استان رفته ام، اما نتوانستم مشغول به کار شوم.

در همین حین پدر و پسری در حال گفتگو هستند که بحث آن‌ها نظر مرا به خود جلب می‌کند. آقای زارع می‌گوید: متاسفانه بیشتر کارخانه‌های یزد، از نیروی غیربومی استفاده می‌کنند. تاکنون چندین بار به شهرک صنعتی یزد رفته ام، اما کارخانه داران ترجیح می‌دهند با کارگرانی قرارداد ببندند که یزدی نیستند.

وقتی علت را از او جویا می‌شوم، می‌گوید: به عقیده کارخانه داران، نیرو‌های غیربومی بهتر کار می‌کنند و به قول خودشان ناز ندارند.

اما همه چیز به این موارد برنمی گردد وقتی به سطح شهر می‌روم و با شهروندان گفتگو می‌کنم، چیز‌های تازه‌ای می‌شنوم. بیشتر آن‌ها از نبود کار گلایه مندند.

عده‌ای از والدین می‌گویند: چند سال هزینه و وقت گذاشتیم تا شاید بعد از فارغ التحصیل شدن فرزندانمان نتیجه تلاش هایمان را ببینیم، اما متاسفانه شغلی که متناسب با رشته تحصیلی و شأن فرزند ما با توجه تحصیلاتش باشد در استان یزد نیست.

برخی نیز معتقدند نبود نظارت کافی دستگاه‌های نظارتی و اجرایی استان یزد، از مهمترین دلایل افزایش نرخ بیکاری است.

 

از سال ۱۳۹۲ تاکنون به طورمتناوب نرخ بیکاری استان افزایش پیداکرده است. نرخ بیکاری سال ۱۳۹۷ در استان یزد ۱۳ و یک دهم درصد بوده است، که این رقم در سال ۱۳۹۸ به ۱۵ ویک دهم درصد رسیده است.

کارشناس اقتصادی استان یزد می‌گوید: این رقم بالای نرخ بیکاری در استان یزد که اکثریت آن‌ها را نیز فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند به روشنی نشان دهنده این است که استان یزد نتوانسته با تغییرات بافت هرم متقاضیان همراه شود و به این تغییرت توجهی نداشته و همان مسیر دهه ۸۰ را ادامه داده است.

عباس علوی راد می‌افزاید: زمانیکه به هرم فارغ اتحصیلان استان یزد نگاه می‌کنیم نشان میدهد معضل دیگر در استان یزد بیکاری زنان است که ۴۹ درصد از فارغ التحصیلان دراستان یزد را بانوان تشکیل می‌دهند، استان یزد با این تعداد نرخ بیکاری زنان با ۳۷ درصد در کشور رتبه دوم را به خود اختصاص داده است.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه عمده شغل‌هایی که در استان یزد ایجاده شده نیز متناسب با فارغ اتحصیلان دانشگاهی نبوده است، می‌افزاید: یعنی اگر شغلی هم در استان یزد ایجاد شده تقاضای شغلی مورد نیاز استان دیده نشده و این دیده نشدن منجر به بیکاری ۲۸ هزار فارغ التحصیل دانشگاهی شده است.

 

نتایج طرح آمارگیری نیروی کار مرکز آمار ایران در سال ۹۷ نشان می‌دهد جمعیت فعال (شاغل + بیکار) استان یزد نسبت به سال ۹۶ معادل ۱۰۱۲۲ نفر افزایش یافته است.

در واقع از مجموع ده هزار و ۱۲۲ نفری که در سال ۹۷ وارد بازار کار در استان شدند، چهار هزار و ۷۱۹ نفر شغل پیدا کردند و بقیه یعنی پنج هزار و ۴۰۳ نفر به بیکاران اضافه شده اند.

مدیر کل کار و رفاه اجتماعی استان یزد می‌گوید: استان یزد باید براساس این آمار ارائه شده در خصوص نرخ بیکاری و متناسب با جنس بیکاران در استان برنامه ریزی و سیاست گذاری‌های لازم را انجام دهد.

ریاحی معتقد است با وجود اینکه بافت هرم متقاضیان کار در استان یزد عوض شده، اما هنوز اشتغال سنتی را در استان یزد رقم می‌زنیم در صورتیکه ما باید برمبنای فارغ التحصیلان دانشگاهی، شغل ایجاد کنیم. 

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان یزد با اشاره به اینکه اکثریت جامعه بیکار در یزد را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند، می‌گوید: باید مجوز‌های سنتی و فعالیت‌های یدی را به سمت کار‌های دانش بنیان و متناسب با نیاز استان یزد سوق دهیم.

 

مدیر کل سیاست‌های اشتغال وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی با اشاره به اینکه نرخ بیکاری استان یزد حاد شده است، می‌گوید: استان یزد از لحاظ در آمد سرانه در بین استان‌های دیگر سرآمد است و وضعیت درآمدی بالا در استان یزد موجب می‌شود تا متقاضیان کار با سطح دستمزد پایین وارد بازار کار نشوند. همچنین استان یزد از لحاظ میزان دانش آموختگان با ۳۵ درصد دانش آموخته عالی، استان باسوادی است که این ویژگی‌ها موجب می‌شود تا سطح توقعات در زمینه اشتغال بالا رود.

علاء الدین ازوجی با اشاره به اینکه دولت درچند سال اخیر اقداماتی را درراستای حمایت از کسب وکارانجام داده است، می‌گوید: یکی از این اقدامات حمایت از کسب وکار‌های روستایی است، اما نود درصد بیکاران در استان یزد در مناطق شهری هستند و حمایت از اشتغال روستایی نتوانسته است گره‌ای ازمشکل بیکاران در استان یزد باز کند.

وی با بیان اینکه سیاست‌های اشتغال در سطح ملی کمک حال استان یزد نمی‌تواند باشد، می‌افزاید: با توجه به اینکه استان یزد از لحاظ بعد بازار کار، آموزش عالی و درآمد سرانه در سطح کشورپیشرو است، بنابراین هر نوع سیاست گذاری اشتغال وهر نوع اعطای تسهیلات نمی‌تواند برای نیروی کار دراستان یزد زمینه ساز اشتغال باشد.

 

آنچه مسلم است، بیکاری نه تنها بر فرد بلکه بر جامعه تاثیر می‌گذارد. بیکاری، آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد، بزهکاری، طلاق و سرخوردگی را به دنبال دارد. آسیب‌هایی که باعث طرد شدن فرد از جامعه می‌شود. مسئله‌ای که اگر برای آن چاره‌ای اندیشیده نشود، عواقب جبران ناپذیری به دنبال دارد.

عباس علوی راد کارشناس اقتصادی استان یزد می‌گوید: دولت در سال گذشته، ماموریت‌هایی برای سامان دادن به وضعیت اشتغال داده بود، یکی از این ماموریت‌ها ایجاد ۲۶ هزار شغل در استان یزد بود که متاسفانه استان یزد اصلا به این رقم نتوانسته نزدیک شود و این افزایش نرخ بیکاری از سال ۹۷ تا ۹۸ نیز نشان می‌دهد که استان یزد از ظرفیت‌های موجود و تسهیلات بودجه عمومی کشور و صندوق توسعه ملی به درستی استفاده نکرده است.

مسئله‌ای که مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان یزد را به تامل وامی دارد و می‌گوید: راهکار پشت سر گذاشتن بحران بیکاری استان یزد، بومی سازی سیاست‌های است، همه دستگاه‌های اجرایی با ظرفیت‌هایی که دارند و همچنین با برنامه ریزی باید در راستای بهبود بخشیدن به وضعیت اشتغال فعالیت کنند. 

محمدحسین ریاحی می‌افزاید: راه اندازی مشاغل خرد بهترین پیشنهادی است که با اجرایی شدن آن در سال آینده می‌توان از افزایش نرخ بیکاری جلوگیری کرد. 

مدیرکل سیاست‌های اشتغال وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی هم معتقد است برای بهبود وضعیت بازار کار در استان یزد باید سیاست گذاری منطقه‌ای آن هم با توجه به نیاز استان اعمال شود.

علاء الدین ازوجی با بیان اینکه سیاست‌های اشتغال در استان باید بومی شود، می‌افزاید: ساختار اشتغال استان یزد ۴۸ درصد بخش خدمات و ۵۲ درصد بخش صنعت است در حالیکه برای فارغ التحسیلان دانشگاهی باید بخش خدمات نوین گسترش یابد.

اکنون یکی از مسائلی که گریبانگیر جامعه یزد، بویژه جوانان است، مسئله بیکاری است. مسئله‌ای که در سفر اخیر رئیس جمهور به استان یزد هم به آن تاکید شد و آقای روحانی با بیان اینکه بیکاری تحصیلکرده‌ها، امروز یک مشکل مهم و اساسی در کشور است، گفت: دولت هر چه در توان دارد برای بهبود وضعیت استان یزد بکار خواهد گرفت و در خصوص بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند و این ظرفیت را دارند که فارغ‌التحصیلان و جوانان تحصیلکرده را جذب و مشغول بکار کند.

او به مردم یزد قول داد با اختصاص اعتبار برای اجرای طرح‌های نیمه تمام، رونق صنعت گردشگری و توسعه فناوری اطلاعات تا حدودی مشکل بیکاری در استان یزد مرتفع شود.

با همه آنچه گفته شد و دغدغه‌ای که بسیاری از مسئولان از مدیر ارشد استان یزد تا صاحبان واحد‌های تولیدی از افزایش نرخ بیکاری دارند، اما رسیدن به وضعیت متعادل در بخش اشتغال بویژه در بین فارغ التحصیلان دانشگاهی موضوعی است که همتی مضاعف و سیاستی مدون را می‌طلبد.