پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب؛
آلودگی آب ایلام از کجا آب می‌خورد؟
با توجه به شیوع بیماری کرونا و ضرورت رعایت مسائل بهداشتی، ناسالم بودن آب برای مردم نگران کننده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز ایلام؛ فرقی نمی‌کند وانت یا سواری؛ هر کس با هر وسیله‌ای که دارد آب یک هفته اش را از
سرِ چشمه‌ها می‌آورد؛ اما چرا؟!
به راستی آلودگی آبِ ایلام از کجا آب می‌خورد، شبکه های فرسوده یا نبود تصفیه خانه‌ی مجهز و اصلاً چرا با کوچکترین بارندگی، آب آشامیدنی مردم، غیر قابل شرب می‌شود؟
این‌ها سوال‌هایی ست که ذهن مردم را به خود مشغول کرده؛ موضوعی که حتی آمار بیماران مطب‌های شهر ایلام را افزایش داده است.
سرِ چشمه‌ها می‌آورد؛ اما چرا؟!به راستی آلودگی آبِ ایلام از کجا آب می‌خورد، شبکه های فرسوده یا نبود تصفیه خانه‌ی مجهز و اصلاً چرا با کوچکترین بارندگی، آب آشامیدنی مردم، غیر قابل شرب می‌شود؟
این‌ها سوال‌هایی ست که ذهن مردم را به خود مشغول کرده؛ موضوعی که حتی آمار بیماران مطب‌های شهر ایلام را افزایش داده است.
آبِ ناگواری که مطب پزشکان را شلوغ کرده است
به یکی از مطب‌های سطح شهر سری زدم؛ ازهمه سنی داخل مطب نشسته بود، بیمارانی که اولش نمی‌دانستم مراجعه‌ی بیشتر آن‌ها علت مشترکی دارد.
" حمید- ف" در حالی که سعی می‌کند بچه‌ی ۵ ساله اش را که از درد معده می‌نالید، آرام کند با ناراحتی و کلافه گی می‌گوید: این روز‌ها بیشترمردم، حتی بچه‌های کوچک هم مشکل گوارشی پیدا کرده اند و سن و سال خاصی هم ندارد.
یک متخصص بیماری‌های داخلی که نخواست اسمش فاش شود گفت: یکی از شایع‌ترین دلایل مراجعه بیماران گوارشی، نوعی میکروب موجود در آب است که البته مشخص نیست ناشی از آب لوله کشی شهری است یا آبی که مردم از سرِ چشمه‌ها می‌آورند.
سالم یا ناسالم بودن آب، چالش مردم و مسئولان
موضوع را با مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان مطرح کردم؛ مظاهری گفت: آب شهر ایلام و دیگر شهرستان‌های استان به صورت دائمی و بر اساس استاندارد‌های ملی و سازمان بهداشت جهانی پایش و کنترل و به طور مستمر آزمون‌های کنترل کیفی بر روی آن انجام می‌شود.
معاون شبکه بهداشت و درمان استان ایلام نیز در خصوص وضعیت آب شرب شهر ایلام گفت: با توجه به آزمایش‌های میکروبی و کلرسنجی‌های انجام شده، آب آشامیدنی ایلام کاملا بهداشتی و سالم است؛ و این در حالی ست که بیشتر شهروندان ایلامی از کیفیت آب آشامیدنی شان گلایه‌مند هستند.
" زیبا- الف" می‌گوید: با هر بار بارندگی، کدورت آب به حدی بالا می‌رود که گل آلودگیش داخل لیوان کاملا مشخص است.
" علی- ر" هم می‌گوید: با توجه به شیوع بیماری کرونا و ضرورت رعایت مسائل بهداشتی، ناسالم بودن آب، برای مردم نگران کننده است.
گذرت که به محدوده‌ی بلوار امام خمینی شهر ایلام به طرف صالح آباد می‌افتد خودرو‌هایی را می‌بینی که برای آوردن آب از چشمه‌ها در حال ترددند، عده‌ای هم با استفاده از این شرایط، کنار خیابان و داخل مغازه هایشان مشغول فروشِ دبه‌های ریز و درشت هستند.
"رحمان ۶۰ ساله" با محاسنی سفید و کمری تقریبا خمیده از وانتش پایین آمده و مشغول خریدِ دبه است، او می‌گوید: حدود ۲۰ سال است که هر هفته آب مورد نیازم را از سرِ چشمه‌ها می‌آورم، الانم که دیگر جانی برایم نمانده، باز مجبورم که این کار را ادامه بدهم؛ نمی‌دانم چرا مسئولان فکری برای کیفیت آب ایلام نمی‌کنند.
آب از سرچشمه گل آلود است
تناقضی که بین اظهارات مردم و مشاهدات موجود با ادعای مسئولان وجود داشت، باعث شد تا برای تحقیقات بیشتر به منبع اصلی تامین کننده آب آشامیدنی شهر ۲۰۰ هزار نفری ایلام یعنی سد چم گردلان هم سری بزنم.
با وجودآئین نامه جلوگیری از آلودگی آب، مبنی بر ممنوعیت وجود هر گونه ماده جامدی که عرفاً زائد محسوب می‌شود مانند: زباله، خاکروبه، خاکستر، جسد حیوانات، ضایعات مراکز شهری و صنعتی و زواید حاصل از تصفیه، اعم از شیمیائی و بیولوژیک و همچنین فضولات انسانی و حیوانی و مواد زاید بیمارستان‌ها و ... با صحنه‌هایی مانند دپوی زباله در محدوده حوزه آبریز سد ایلام شدم.
یک کارشناس حوزه سلامت می‌گوید: نفوذ شیرابه‌ی زباله‌های تلنبار شده در بالادست چشمه‌ها و شکل گیری یک پدیده مخرب زیست محیطی والبته تهدید کننده سلامت مردم که در تغییر رنگ آب این چشمه‌ها مشهود است، بسیار نگران کننده است.
جمالوندی افزود: در هر میلی گرم شیرابه‌ی زباله بیش از ۱۰۰ میلیون باکتری مضر وجود دارد که عامل انتقال بیش از ۱۱۸ نوع بیماری حاد است.
گریز از قوانین حفاظت از منابع آبی
اما در پاسخ به نگرانی‌های مردم و الزامات قانونی برخورد با چنین تخلفاتی، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان، دربازدید از مناطق بالادست حوزه آبریز سد ایلام و متعاقب آن جلسه‌ای که با حضور دستگاه‌های عضو کارگروه صیانت از منابع آب و به میزبانی شرکت آب منطقه‌ای ایلام برگزارشد بر ضرورت صیانت از منابع آب تاکید شد.
عبدالوهاب بخشنده در جریان بازدید از حوزه آب ریز بخش سیوان در بالا دست سد ایلام، گفت: منابع اصلی آلوده کننده آب که شامل دفع فضولات حیوانی، فاضلاب خانگی و سم‌های شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی بود، شناسایی شد و در مورد چگونگی سامان دهی منابع آلوده کننده، بحث و تبادل نظر صورت گرفت.
جوان‌هایی که بی گدار به آب می‌زنند و....
اما جدی‌ترین دغدغه مردم در این خصوص معضلی ست به نام افزایش آمار غرق شدگان در آب آشامیدنی‌ای که از طریق سد‌ها تامین می‌شود.
"پریا- ل" در حالی که اشک در چشمانش حلقه زده می‌گوید: یک سال پیش برای تفریح و گردش به طبیعت اطراف سد چم گردلان ایلام رفتیم که پسر ۹ ساله ام به خیالِ آرام و کم عمق بودن آب برای شنا به قسمت آب پشت سد رفته بود و غرق شد.
"الیاس- گ" هم می‌گوید: علاوه بر کسانی که به قصد شنا در سد‌ها غرق می‌شوند بسیاری از افرادی که قصد خودکشی هم دارند، خود را داخل سد‌ها می‌اندازند و همین امر باعث شده که مردم رغبتی به استفاده از آب لوله کشی شهری نداشته باشند و آبشان را از چشمه‌های طبیعی تامین کنند.
معاون اجتماعی انتظامی استان ایلام در این باره گفت: کمبود استخر‌های سرپوشیده در سطح استان به ویژه در شهر‌ها و روستا‌ها در چند سال اخیر باعث افزایش آمارغرق شدگی در آب‌های آزاد و سد‌ها شده است.
سرهنگ فرزاد یاسمی افزود: بیشتر غرق شدگی‌ها در استان ایلام در سد‌های چم گردلان، سد سیمره، و سد دویرج دهلران گزارش شده است، اما سد چم گردلان که منبع آب آشامیدنی ایلام به شمار می‌رود، بیشترین آمار را به خود اختصاص داده است؛ موضوعی که علاوه بر تلفات جانی موجب بی رغبتی مردم برای استفاده از آب لوله کشی شهری می‌شود.
با این وجود آیا آب از آب تکان خواهد خورد؟
به زعم بهرامی، یکی از غواصان بومی، ایجاد مراکز امداد و نجات با چند غریق نجات در مناطق گردشگری استان ایلام به خصوص در فصل تابستان، احداث استخر سرپوشیده یا روباز در تمام شهرستان‌های استان به ویژه روستا‌ها و نصب تابلو‌های هشدار دهنده و خطر از جمله عواملی ست که موجب پیشگیری از بروز این معضل می‌شود.
اما این‌ها تنها عوامل آلودگی آب ایلام نیست
یک کارشناس بهداشت و سلامت بر این باور است که ترکیبات نیترات و نیتریت از عوامل آلاینده آب‌های زیرزمینی محسوب می‌شوند که در سال‌های اخیر به علت گسترش فاضلاب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی میزان متوسط آن‌ها در این منابع رو به افزایش می‌باشد.
مریم ناظری افزود: تعداد ۶۰ نمونه آب (از ۶۰ حلقه چاه)
در نقاط مختلف شهر ایلام که برای تأمین آب آشامیدنی استفاده می‌شود تهیه شد که نتایج نشان داد غلظت یون‌های نیترات و نیتریت در ۳۳/۹۸ درصد نمونه‌ها پایین‌تر از مقدار استاندارد و در ۶۷/۱ درصد نمونه‌ها بالاتر از مقدار استاندارد بوده است. بالاترین غلظت ثبت شده برای یون نیترات معادل ۵/۱۰ میلی گرم در لیتر مربوط به یکی از چاه‌های مورد مطالعه در منطقه کشاورزی واقع در روستای هفت چشمه بود.
ناله‌ی آب از ناهمواری زمین است
اما کیفیت پایین آب ایلام پژوهشگران را نیز به فکر ارائه‌ی راهکار برای رفع مشکلات موجود در این زمینه واداشته است.
" زیبا- الف" می‌گوید: با هر بار بارندگی، کدورت آب به حدی بالا می‌رود که گل آلودگیش داخل لیوان کاملا مشخص است.
" علی- ر" هم می‌گوید: با توجه به شیوع بیماری کرونا و ضرورت رعایت مسائل بهداشتی، ناسالم بودن آب، برای مردم نگران کننده است.
گذرت که به محدوده‌ی بلوار امام خمینی شهر ایلام به طرف صالح آباد می‌افتد خودرو‌هایی را می‌بینی که برای آوردن آب از چشمه‌ها در حال ترددند، عده‌ای هم با استفاده از این شرایط، کنار خیابان و داخل مغازه هایشان مشغول فروشِ دبه‌های ریز و درشت هستند.
"رحمان ۶۰ ساله" با محاسنی سفید و کمری تقریبا خمیده از وانتش پایین آمده و مشغول خریدِ دبه است، او می‌گوید: حدود ۲۰ سال است که هر هفته آب مورد نیازم را از سرِ چشمه‌ها می‌آورم، الانم که دیگر جانی برایم نمانده، باز مجبورم که این کار را ادامه بدهم؛ نمی‌دانم چرا مسئولان فکری برای کیفیت آب ایلام نمی‌کنند.
آب از سرچشمه گل آلود است
تناقضی که بین اظهارات مردم و مشاهدات موجود با ادعای مسئولان وجود داشت، باعث شد تا برای تحقیقات بیشتر به منبع اصلی تامین کننده آب آشامیدنی شهر ۲۰۰ هزار نفری ایلام یعنی سد چم گردلان هم سری بزنم.
با وجودآئین نامه جلوگیری از آلودگی آب، مبنی بر ممنوعیت وجود هر گونه ماده جامدی که عرفاً زائد محسوب می‌شود مانند: زباله، خاکروبه، خاکستر، جسد حیوانات، ضایعات مراکز شهری و صنعتی و زواید حاصل از تصفیه، اعم از شیمیائی و بیولوژیک و همچنین فضولات انسانی و حیوانی و مواد زاید بیمارستان‌ها و ... با صحنه‌هایی مانند دپوی زباله در محدوده حوزه آبریز سد ایلام شدم.
یک کارشناس حوزه سلامت می‌گوید: نفوذ شیرابه‌ی زباله‌های تلنبار شده در بالادست چشمه‌ها و شکل گیری یک پدیده مخرب زیست محیطی والبته تهدید کننده سلامت مردم که در تغییر رنگ آب این چشمه‌ها مشهود است، بسیار نگران کننده است.
جمالوندی افزود: در هر میلی گرم شیرابه‌ی زباله بیش از ۱۰۰ میلیون باکتری مضر وجود دارد که عامل انتقال بیش از ۱۱۸ نوع بیماری حاد است.
گریز از قوانین حفاظت از منابع آبی
اما در پاسخ به نگرانی‌های مردم و الزامات قانونی برخورد با چنین تخلفاتی، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان، دربازدید از مناطق بالادست حوزه آبریز سد ایلام و متعاقب آن جلسه‌ای که با حضور دستگاه‌های عضو کارگروه صیانت از منابع آب و به میزبانی شرکت آب منطقه‌ای ایلام برگزارشد بر ضرورت صیانت از منابع آب تاکید شد.
عبدالوهاب بخشنده در جریان بازدید از حوزه آب ریز بخش سیوان در بالا دست سد ایلام، گفت: منابع اصلی آلوده کننده آب که شامل دفع فضولات حیوانی، فاضلاب خانگی و سم‌های شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی بود، شناسایی شد و در مورد چگونگی سامان دهی منابع آلوده کننده، بحث و تبادل نظر صورت گرفت.
جوان‌هایی که بی گدار به آب می‌زنند و....
اما جدی‌ترین دغدغه مردم در این خصوص معضلی ست به نام افزایش آمار غرق شدگان در آب آشامیدنی‌ای که از طریق سد‌ها تامین می‌شود.
"پریا- ل" در حالی که اشک در چشمانش حلقه زده می‌گوید: یک سال پیش برای تفریح و گردش به طبیعت اطراف سد چم گردلان ایلام رفتیم که پسر ۹ ساله ام به خیالِ آرام و کم عمق بودن آب برای شنا به قسمت آب پشت سد رفته بود و غرق شد.
"الیاس- گ" هم می‌گوید: علاوه بر کسانی که به قصد شنا در سد‌ها غرق می‌شوند بسیاری از افرادی که قصد خودکشی هم دارند، خود را داخل سد‌ها می‌اندازند و همین امر باعث شده که مردم رغبتی به استفاده از آب لوله کشی شهری نداشته باشند و آبشان را از چشمه‌های طبیعی تامین کنند.
معاون اجتماعی انتظامی استان ایلام در این باره گفت: کمبود استخر‌های سرپوشیده در سطح استان به ویژه در شهر‌ها و روستا‌ها در چند سال اخیر باعث افزایش آمارغرق شدگی در آب‌های آزاد و سد‌ها شده است.
سرهنگ فرزاد یاسمی افزود: بیشتر غرق شدگی‌ها در استان ایلام در سد‌های چم گردلان، سد سیمره، و سد دویرج دهلران گزارش شده است، اما سد چم گردلان که منبع آب آشامیدنی ایلام به شمار می‌رود، بیشترین آمار را به خود اختصاص داده است؛ موضوعی که علاوه بر تلفات جانی موجب بی رغبتی مردم برای استفاده از آب لوله کشی شهری می‌شود.
با این وجود آیا آب از آب تکان خواهد خورد؟
به زعم بهرامی، یکی از غواصان بومی، ایجاد مراکز امداد و نجات با چند غریق نجات در مناطق گردشگری استان ایلام به خصوص در فصل تابستان، احداث استخر سرپوشیده یا روباز در تمام شهرستان‌های استان به ویژه روستا‌ها و نصب تابلو‌های هشدار دهنده و خطر از جمله عواملی ست که موجب پیشگیری از بروز این معضل می‌شود.
اما این‌ها تنها عوامل آلودگی آب ایلام نیست
یک کارشناس بهداشت و سلامت بر این باور است که ترکیبات نیترات و نیتریت از عوامل آلاینده آب‌های زیرزمینی محسوب می‌شوند که در سال‌های اخیر به علت گسترش فاضلاب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی میزان متوسط آن‌ها در این منابع رو به افزایش می‌باشد.
مریم ناظری افزود: تعداد ۶۰ نمونه آب (از ۶۰ حلقه چاه)
در نقاط مختلف شهر ایلام که برای تأمین آب آشامیدنی استفاده می‌شود تهیه شد که نتایج نشان داد غلظت یون‌های نیترات و نیتریت در ۳۳/۹۸ درصد نمونه‌ها پایین‌تر از مقدار استاندارد و در ۶۷/۱ درصد نمونه‌ها بالاتر از مقدار استاندارد بوده است. بالاترین غلظت ثبت شده برای یون نیترات معادل ۵/۱۰ میلی گرم در لیتر مربوط به یکی از چاه‌های مورد مطالعه در منطقه کشاورزی واقع در روستای هفت چشمه بود.
ناله‌ی آب از ناهمواری زمین است
اما کیفیت پایین آب ایلام پژوهشگران را نیز به فکر ارائه‌ی راهکار برای رفع مشکلات موجود در این زمینه واداشته است.
دکتر کریمی یکی از این پژوهشگران است که با بررسی منابع مختلف تامین آب می‌گوید: آب رودخانه ها، در طول مسیر حرکت خود، دچار افت کیفیت می‌شوند.
وی افزود: جنس خاک منطقه و بارش‌های شدید که موجب فرسایش خاک می‌شود و نیز شیب تندِ سد‌ها به خصوص سد چم گردلان ایلام که منبع اصلی تامین کننده آب آشامیدنی مردم شهر ایلام است، موجب شده تا رسوبات زیادی وارد سد شود و علاوه بر گل آلود شدن آب، حجم ذخیره آن نیز کاهش محسوسی پیدا کند.
در عین حال معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان هم با تایید این اظهارات گفت: کدورت آب ایلام مربوط به ۳۵ درصدی است که از طریق چشمه‌ی گُل گل و چاه‌ها تامین می‌شود که چشمه گل گل به دلیل تغییرات اقلیمیِ سنوات گذشته در پیِ بارندگی‌های فراوان و شدید و بافت آهکی آن، موجب کدورت آب شده است.
وی افزود: جنس خاک منطقه و بارش‌های شدید که موجب فرسایش خاک می‌شود و نیز شیب تندِ سد‌ها به خصوص سد چم گردلان ایلام که منبع اصلی تامین کننده آب آشامیدنی مردم شهر ایلام است، موجب شده تا رسوبات زیادی وارد سد شود و علاوه بر گل آلود شدن آب، حجم ذخیره آن نیز کاهش محسوسی پیدا کند.
در عین حال معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان هم با تایید این اظهارات گفت: کدورت آب ایلام مربوط به ۳۵ درصدی است که از طریق چشمه‌ی گُل گل و چاه‌ها تامین می‌شود که چشمه گل گل به دلیل تغییرات اقلیمیِ سنوات گذشته در پیِ بارندگی‌های فراوان و شدید و بافت آهکی آن، موجب کدورت آب شده است.
اما راهکار این معضل چیست؟
رضایی با بیان این که بهسازی این چشمه به عنوان یکی از تامین کننده‌ای اصلی آب اشامیدنی شهر ایلام در دست اقدام است و عملیات اجرایی آن آغاز شده است، تاکید کرد: پس از پایان این عملیات و در صورت ادامه‌ی کدورت آب، باید بخش فیلتراسیون تصفیه خانه‌ی اصلی احداث شود که این امر مستلزم تزریق اعتبار است.
وی تصریح کرد: در صورت رفع موانع اعتباری تا پایان سال جاری مشکل کدورت آب شهر ایلام حل خواهد شد.
منابع طبیعی هم پای کار آمده.
اما اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام هم برای کاهش فرسایش خاک و ورود رسوب حاصل از آن به داخل سد‌ها اقداماتی را انجام داده است.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با اشاره به اقدامات بیولوژیک، خشکه چینی، گابیون بندی و احداث سازه‌های سنگی-ملاتی برای پیشگیری از ورود آلاینده‌ها به آب سد ایلام گفت: از سال ۱۳۸۵ که این طرح آغاز شده، تاکنون هشتاد و هشت هزار و ۵۳۰ میلیون ریال هزینه شده است.
احمدی افزود: تکمیل و توسعه این طرح و مهار بیشتر بار رسوبات ورودی به سد ایلام نیازمند تزریق اعتبار است.
امیدواریم با جلوگیری از ورود آلاینده‌ها به حوضه و دریاچه سد‌ها و تجهیز تصفیه خانه‌ها در روز‌های نه چندان دور، شاهد این باشیم که مردم ایلام هم آبی خوش از گلویشان پایین برود.
*** زهرا پوراسماعیل
نظر شما