پایان نظام جهانی تحت رهبری آمریکا

  به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، پایگاه اینترنتی نشریه گاردین در گزارشی به قلم پاتریک وینتور تحت عنوان " پایان نظام جهانی تحت رهبری آمریکا، نیاز اروپا به تقویت راهبرد در قبال چین" نوشت: جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بحبوحه مباحثات فزاینده در اروپا بر سر نحوه تبیین مسیری متوازن در روابط با چین و آمریکا اعلام کرد شاید با ورود به قرن آسیا، پایان نظام جهانی تحت رهبری آمریکا رقم بخورد.
بورل که روز دوشنبه در جمع گروهی از دیپلمات‌های آلمانی سخن می‌گفت اعلام کرد: تحلیلگران مدتهاست که درباره پایان نظام تحت رهبری آمریکا در جهان و ظهور قرن آسیا حرف می‌زنند و این دورنما هم اکنون در برابر چشمان ما در حال شکل گیری است؛ و در این میان همه گیری ویروس کرونا شاید نقطه عطفی در این روند باشد چرا که فشار‌ها برای اینکه طرفمان را انتخاب کنیم افزایش یافته است.
بورل در اظهاراتی که ظاهرا بر رویکرد اتحادیه اروپا در تسریع چرخش به سمت اتخاذ موضعی به مراتب مستقل‌تر و تهاجمی‌تر در قبال پکن دلالت داشت خاطر نشان کرد ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا باید پیگیر منافع و ارزش‌های اتحادیه باشند و نباید ابزار دست دیگر کشور‌ها قرار بگیرند. ما به تبیین یک راهبرد به مراتب قویتر در قبال چین نیاز داریم که مستلزم برقراری روابط بهتر با بقیه آسیای دموکراتیک است.
به اعتقاد تحلیلگران، اتحادیه اروپا در سالیان اخیر تمایلی به همکاری با موضع دولت ترامپ در رویارویی با چین نداشته است، ولی اقدامات پکن در مخدوش کردن استقلال هنگ کنگ، تمایل فزاینده آن به همکاری با پوپولیست‌ها در اروپا و خودداری از گشودن بازار خود موجب تغییر نگرش اروپایی‌ها شده است.
مارگرت وستاگر کمیسر اتحادیه اروپا در امور رقابتی و از چهره‌های کلیدی تعیین کننده نحوه برخورد اروپا با چین در آینده، اخیرا از فقدان رویکرد متقابل پکن در قبال اروپا سخن گفته است.
استاگر با اشاره به لزوم اینکه اروپا به داشتن اراده قوی و خودباوری نیاز دارد تصریح کرد: در غرب دانمارک جایی که من بزرگ شدم رسم بر این است که اگر میهمانی را به شام دعوت کردید، ولی او شما را دعوت نکرد، باید دیگر پذیرایی و دعوت از او را متوقف کنید.
بورل که پیشتر اذعان کرده بود اروپا در قبال چین ساده و بی تکلف برخورد کرده است، تاکید کرد این رویه تغییر کرده است. وی در مقاله‌ای که این ماه در بسیاری از نشریات اروپایی منتشر شد، بر ضرورت اتخاذ رویکردی جمعی و منضبط‌تر در قبال پکن تاکید کرده است.

در حال حاضر گروهی از سیاستمداران ارشد در فرانسه و آلمان در انتقاد از چین بی پروا‌تر عمل می‌کنند و از بازتاب تلاش‌های روسیه برای تفرقه افکنی در صفوف اتحادیه اروپا با توسل به آمیزه‌ای از جعل اطلاعات یا حمایت از پوپولیست‌های راستگرا در اروپا سخن می‌گویند.

در حال حاضر گروهی از سیاستمداران ارشد در فرانسه و آلمان در انتقاد از چین بی پروا‌تر عمل می‌کنند و از بازتاب تلاش‌های روسیه برای تفرقه افکنی در صفوف اتحادیه اروپا با توسل به آمیزه‌ای از جعل اطلاعات یا حمایت از پوپولیست‌های راستگرا در اروپا سخن می‌گویند.
با این همه هیچکس نمی‌داند این روند "واقع گرایی نوین" تا چه اندازه و چگونه موجب تغییر روابط اقتصادی اروپا با چین خواهد شد. واردات روزانه اروپا از چین، به رقمی حدود یک میلیارد یورو می‌رسد، ولی اقتصاد دانان می‌گویند از هم اکنون نشانه‌هایی مبنی بر عدم برگشت این تجارت مشاهده می‌شود.
در مورد موضوعاتی از زنجیره‌های عرضه گرفته تا امنیت ارتباطات، متنوع سازی به کلید واژه تبدیل شده است. بورل اخیرا گفته بود از اینکه دریافته است همه اقلام وارداتی پاراستامول اروپا از چین صورت می‌گیرد یکه خورده و شگفت زده شده است. کابینه آلمان هم اکنون قانون جدیدی را در باب جلوگیری از کنترل خارجی بر سهام شرکت‌های دارویی آلمان به تصویب رسانده است. وزیر دارایی فرانسه نیز در این باره گفت برخی شرکت‌ها آسیب پذیر هستند، برخی فناوری‌ها شکننده شده اند و این امکان وجود دارد که رقبای خارجی با قیمت‌هایی نازل آن‌ها را خریداری کنند و ما نباید اجازه دهیم چنین اتفاقی رخ بدهد. روابط سوئد با چین نیز بر سر همین مسائل تیره و تار شده است.
اندرو اسمال کارشناس ارشد اندیشکده روابط خارجی شورای اروپا در این باره اعلام کرد پکن تا همین اواخر توانسته است تا نیات خود را پشت شک و تردید اروپایی‌ها در قبال روسیه پنهان سازد.
وی افزود: چین از تضادی که بسیاری از اروپایی‌ها میان چین و روسیه ایجاد کرده بودند سود می‌برد. از این نظر، در حالی که روسیه به طور جدی با اتحادیه اروپا خصمانه رفتار می‌کرد، پکن فقط به دنبال ایجاد وحدت اروپایی در مجموعه‌ای از موضوعات کاملاً چین محور بود. در حالی که روسیه درجهت ایجاد هرج و مرج تلاش می‌کرد، می‌شد به چین به عنوان یک بازیگر وضع موجود در طول بحران اعتماد کرد؛ و در حالی که روسیه به حربه جعل اطلاعات روی می‌آورد و شهروندان اروپایی را هدف قرار می‌داد و در پی آن بود که پوپولیست‌ها را به قدرت برساند، چین بر مدیریت تصویر مثبت و تصرف نخبگان در پشت صحنه متمرکز بود.
چین در نهایت با خرید دیون و دارایی‌های ورشکسته، به احیای اقتصادی اروپا در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ کمک کرد و از حمایت از روسیه بر سر قضیه اوکراین خودداری ورزید.
تمایل طبیعی اتحادیه اروپا برای سخت‌تر کردن رویکرد خود در قبال چین، به علت انزجار اروپا از روش‌های ترامپ و ترس از این امر که اگر اروپا به طور کلی خود را از شر چین رها کند، شریک اصلی ان‌ها باید کسی مثل ترامپ باشد، تا حد زیادی تعدیل و کم رنگ می‌شد.
ولی طی چند سال اخیر بسیاری از عوامل موجب تغییر رویکرد اروپا در قبال چین شده است. دوران طلایی مورد انتظار از ابتکار چین موسوم به کمربند و جاده به علت کاهش آهنگ رشد اقتصادی خود چین محقق نشد تا جایی که امانوئل مکرون رئیس جمهور به ویژه ناچار شد در زمینه تغییر این رویکرد متمایل به چین لابی‌هایی صورت دهد و از اروپا بخواهد به دنبال ائتلاف با روسیه باشند.
با این همه هنوز در قبال تغییر مسیر اروپا، اما و اگر‌هایی وجود دارد. چنانچه ایتالیا نخستین کشور اروپایی بود که با چین بر اساس ابتکار کمربند و جاده یک یادداشت سرمایه گذاری امضا کرد. بسیاری از کشور‌های اروپایی نیز به صورت انفرادی با شرکت چینی هوآوی در زمینه مدیریت شبکه‌های فایو جی خود توافقاتی منعقد کردند.
خود چین نیز در جهت تقویت روابط با اروپا گام‌هایی برداشته و سال ۲۰۲۰ را سال اروپا اعلام کرده است. چین همچنین در قالب گروهی موسوم به گروه ۱+۱۷ در صدد جلب همکاری کشور‌های شرق اروپا بر آمده است.
در این میان فیلیپ کور از تحلیلگران بنیاد کارنگی می‌گوید شیوع کووید ۱۹ به عنوان یک عامل تغییر دهنده قاعده بازی وارد میدان شده و در نهایت برداشت اروپایی‌ها را در قبال پکن تغییر داده است.
بورل " سخاوت بازی " چینی‌ها را در کمک رسانی به اروپا در ماجرای شیوع کووید ۱۹ یک شیرین کاری سیاسی خواند. از طرفی رفتار چینی‌ها در لاپوشانی شیوع ویروس کرونا با واکنش منفی افکار عمومی در اروپا روبرو شده است. نتیجه یک نظرسنجی در آلمان نشان می‌دهد ۷۱ درصد از مردم این کشور بر این باورند شفافیت بیشتر مقامات چین در قضیه شیوع ویروس کرونا موجب کاهش پیامد‌های همه گیری جهانی بیماری می‌شد. ۶۸ درصد گفته اند دیدگاه آن‌ها در قبال آمریکا در یکسال گذشته منفی‌تر شده، ولی وجهه چین نیز مخدودش‌تر شده است. در فرانسه نیز یک نظرسنجی نشان می‌دهد تنها ۱۲ درصد از مردم چین را در موقعیت بهتری برای مقابله با چالش‌های دهه آینده توصیف کرده اند.
حال پرسش اصلی سیاستمداران اروپایی این است که چگونه می‌توان از این آگاهی جدید برای مقاومت در برابر چین استفاده کرد، بدون آنکه اروپا وارد جنگ سرد با ترامپ شود. اولین قدم، تدوین سیاست‌هایی است که به عنوان کاهش وابستگی به چین توصیف می‌شود و در این راستا بررسی‌هایی در زمینه غربالگری سرمایه گذاری در فرانسه، آلمان، ایتالیا و اسپانیا به ویژه در بخش صنایع خودروسازی، هوافضا و داروسازی در حال انجام است.
از سوی دیگر باید گفت با توجه به تلاش‌های ترامپ برای جل حمایت جی هفت و به خصوص قدرت‌های اروپایی علیه چین با استفاده از سرنشت هنگ کنگ، شاید چین در برگرداندن نظر اروپایی‌ها قدری دیر عمل کرده باشد.