نگاهی گذرا به کرمانشاه و نا گفته‌هایی از شهر انوشیروان ساسانی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کرمانشاه؛ کرمانشاه یکی از کلان‌شهر‌های غرب ایران است که مرکزیت آن هم شهری به همین نام است.

به واسطه‌ی سرگذشت و تاریخ کهن این منطقه، جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی فراوانی در اقصی نقاط آن قرار گرفته است.
شهر کرمانشاه بزرگترین شهر کردنشین و مهمترین شهر در منطقه مرکزی غرب ایران است که از شهر‌های تاریخی و فرهنگی ایران به شمار می‌رود و پیدایش آن به سده چهارم میلادی باز می‌گردد

این شهر از آن دوران تا حمله اعراب به ایران به عنوان دومین پایتخت ساسانیان مورد توجه حکومت بود. در دوران سلجوقیان در قرن یازدهم میلادی کرمانشاه به عنوان شهر ارشد کردستان انتخاب شد.

در آن زمان اغلب اوقات ایالت جبال را عراق عجم می‌نامیده‌اند تا با عراق عرب اشتباه نشود که به طور تقریبی نیز با ناحیه ماد باستانی مطابقت داشت. با گذشت یازده سده از حمله اعراب به ایران، این شهر در دوران قاجار دوباره شکل شهرنشینی خود را باز یافت و به‌دلیل قرارگرفتن در چهارراه دو محور شمال به جنوب و خاور به باختر و نیز همسایگی با کشور عراق و واقع شدن بر سر راه شهر‌های زیارتی کربلا و بغداد از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و هست.

این شهر در جنبش مشروطه نیز سهمی به سزا داشته و در جنگ جهانی اول و دوم به تصرف نیرو‌های بیگانه در آمد و پس از پایان جنگ تخلیه شد. همچنین کرمانشاه به عنوان استانی که جنگ تحمیلی از آن آغازشد و همچنین در آن به پایان رسیدو خسارات زیادی در آن به جا ماند.

در افسانه‌ها بنای شهر کرمانشاه را می گویند طهمورث دیوبند پادشاه افسانه‌ای پیشدادیان بنا کرده است و در دوره‌های مختلف دارای نام‌های گوناگونی بوده است که معمولاً با تغییراتی که در حکومت‌ها رخ میداده نام آن نیز تغییر کرده است.  
این استان در قدیمی‌ترین شکل خود، اولین بار و در دوران باستان، در زمان فرمانروایی کاسی‌ها با نام الیپی شناخته می شده و در دوران هخامنشیان از کرمانشاه با نام‌هایی مانند کامبادن، کارمیسین، کارمیشین، کرمینشان می‌شود.

اما پس از اسلام، اعراب نام کرمانشاه را به "قرمسین" تغییر دادند و در دوره‌های بعدی کرمانشاه با نام کرمانشاهان و کرمانشاه خوانده می‌شد.

نام کرمانشاه پس از پیروزی انقلاب ۵۷ به قهرمانشهر و چندی بعد به باختران تغییر پیدا کرد؛ ولی از آن‌جایی که این امر با اعتراضات گسترده مردم همراه شد، در نتیجه چندی بعد با تلاش‌های اسماعیل ططری نماینده فقید مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی در ادوار چهارم و ششم و با تصویب قانونی نام شهر به نام قدیمی خود تغییر یافت.

در مورد نامگذاری کرمانشاه باور‌های متفاوتی وجود دارد، عده‌ای نام کرمانشاه را به بهرام چهارم منسوب می‌دانند که در سده سوم تا چهارم میلادی پادشاه شهر کرمان بوده و پس از تأسیس کرمانشاه این شهر را با نام او می‌خوانند.

 

و اما بر اساس مستندات، قدمت سکونت بشر در مکان فعلی کرمانشاه به هزاره پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد و از لحاظ بقایای سکونت‌های پیش از تاریخ، یکی از مناطق بسیار غنی و مهم در ایران و غرب آسیا است.

قدیمی‌ترین آثار سکونت بشر در کرمانشاه مربوط به دوره دیرینه‌سنگی است که شامل چند تبر دستی سنگی است که در منطقه گاکیه درغرب هرسین یافت شده‌است که بر اساس تخمین باستانشناسان این آثار دست‌کم حدود ۲۰۰ هزار سال قدمت دارند.

آثار مهمی از دوران عصر سنگ در غار‌های کرمانشاه کشف شده‌است که بیشترشان مربوط به دوره‌های میان‌سنگی و نوسنگی است و، اما دندانی که در یکی از غاز‌های استان به نام " وزمه " کشف شد به عنوان یک کشف شگفت انگیز تاریخی ثبت شده است.

 

این دندان آسیای کوچک که در اواخر دهه ۱۳۷۰ در غار وزمه کشف شد، مربوط به کودک نئاندرتالی است که در زمان مرگ بین شش تا ده سال سن داشته است. در بررسی این دندان از طریق بُرش‌نگاری پرتو ایکس که با دستگاه تصویربرداری سه بعدی میکرو سی‌تی انجام شد، تصویر سه بعدی مینا و عاج دندان تهیه و بر اساس مطالعه و اندازه‌گیری آن مشخص شد که دندان مربوط به انسان نئاندرتال است.

دندان وزمه نخستین مدرک قطعی از وجود انسان نئاندرتال در ایران است که محاسبات باستانشناسان را تا حدودی تحت شعاع خود قرار داده است

مردم کرمانشاه در دوران باستان بسیاری از نخستین‌های تاریخ را به نام خود ثبت کرده‌اند؛ نخستین انسان‌هایی که در حدود ۹ هزار سال پیش با گرم شدن زمین غارنشینی را ترک کرده و به زندگی یکجانشینی روی آورده‌اند ساکنان این بوم بوده‌اند که نخستین خشت خام را تولید و در ساخت خانه و صنعت از آن استفاده کرده‌اند؛ و نخستین روستای خاورمیانه در دروان نوسنگی از ۹۸۰۰ ق. م تا ۷۴۰۰ ق. م در این مکان شکل گرفته‌است. کرمانشاهیان در دروان باستان با اختراع سفال نخستین انسان‌هایی بودند که رو به فعالیت‌های صنعتی آوردند و آثار زیادی از دوران پیش از تاریخ در کرمانشاه یافت شده‌است.

زبان مردم کرمانشاه کردی است

 

این زبان عموماً با گویش‌های کلهری، اورامی، سورانی و لکی صحبت می‌شود. همچنین عده‌ای از ساکنین این منطقه با لهجه‌ی فارسی کرمانشاهی نیز تکلم می‌کنند.

 

آثار و جاذبه‌های تاریخی بسیاری در این استان وجود دارد که بیشتر این آثار باقی‌مانده از زمان ساسانیان است که شاخص‌ترین آن‌ها «طاق بستان» است که نماد کرمانشاه نیز به حساب می‌آید.

«سنگ نبشته بیستون» که در دامنه‌ی کوه بیستون قرار دارد، از دیگر آثار مطرح منطقه است که در سازمان یونسکو به ثبت رسیده است.

همچنین معبد آناهیتا در شهر کنگاور نیز به عنوان دومین معبد سنگی منحصر به فرد از دیگر جاذبه‌های این استان است
طبیعت این منطقه نیز میزبان پدیده‌های طبیعی شگرفی است. غار «پراو» یا «پرو» از جمله‌ی این موارد است. این غار که در ارتفاعات کوهی با همین نام قرار دارد، به‌عنوان بزرگ‌ترین غار عمودی دنیا مطرح است.

 

جالب است بدانید در دهه‌ی ۵۰ شمسی شهر کرمانشاه با شهر «رسبورگ» (Roseburg) در ایالت «اورگان» (Oregon) آمریکا، پیمان خواهر خواندگی داشت که در پی همین موضوع، خیابانی با نام «خیابان کرمانشاه» در رسبورگ نام‌گذاری شده است.

برای مورد آخر نیز خالی از لطف نیست که خبر داشته باشید، کیهان کلهر آهنگ‌ساز و نوازنده، میرزا رضای کلهر خوشنویس مشهور، ابوالقاسم لاهوتی و استاد یدالله بهزاد، شاهمراد مشتاق (شامی کرمانشاهی)، کریم کوهساری (تمکین کرمانشاهی)، علی محمد افغانی، علی اشرف درویشیان، میر جلالدین کزازی، رحیم معینی کرمانشاهی همگی از شعرا و نویسندگان به نام کشورو بعضا جهان، شهرام ناظری شوالیه آواز ایران، پوران درخشنده کارگردان سینما، از بزرگان و نامدار این استان هستند.