بناهای تاریخی لرستان

به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما‏، استان لرستان را بیشتر با جاذبه‌های طبیعی اش می‌شناسد که بی شک وجود این جاذبه‌های خدادادی این استان کشور عزیزمان را تبدیل به یکی از توریستی‌ترین و جذاب‌ترین استان‌ها کرده است. علاوه‌بر جاذبه‌های طبیعی، آثار باستانی استان لرستان نیز جزء آثار باستانی مطرح در کشور می‌باشند.

 

 

مسجد جامع بروجرد یکی از نخستین مسجد‌های ساخته شده در ایران است

 

مسجد جامع بروجرد یکی از شاخص‌ترین بنا‌های تاریخی ایران می‌باشد که با قدمتی چند صد ساله، خصوصیات معماری اسلامی و باستانی ایران (ساسانیان) را در خود جای داده است. مسجد جامع بروجرد یکی از اولین مسجد‌های ساخته شده در ایران است که در قرن ۲ تا ۳ هجری در یکی از محله‌های تاریخی شهر به اسم دودانگه ساخته شده و به لحاظ معماری و قدمت، از بنا‌های بی همتای لرستان و شهر بروجرد شمرده می‌شود.


بر اساس تخمین مورخان، طاق میانی مسجد جامع بروجرد آتشکده‌ای باستانی بوده که بعد از ورود دین اسلام و توسعه آن به ایران به مسجد تبدیل شده است. گنبد مسجد که در قسمت میانی ساختمان بنا شده تا سطح زمین ارتفاعی برابر ‎۲۰ متر دارد و دو مناره آن که در سال ‎۱۲۰۹ هجری قمری ساخته شده در دو طرف گنبد قرار دارد.

 

مسجد جامع بروجرد یکی از شاخص‌ترین بنا‌های تاریخی ایران است

بنای‎ اولیه‎‎ این‎ مسجد به صورت‎ مجموعه‌ای‎ شامل‎ مسجد، حمام‎، آب‎ انبار، ساختمان‎‎ غـریب‎ خانه‎، میدان و سایر متعلقات‎ بوده‎‎‎ که امروزه بعضی‎ از این‎ آثار از بین‎ رفته‎ است‎. بنای‎ مسجد جامع‎ از نظر شکل‎ از نوع مساجد تک ایوانی اسـت‎ کـه‎ دارای‎ دو در ورودی‎‎ در قسمت‎‎های شرقی‎‎ و غربی است. بنا شامل‎ یک‎ حیاط مرکزی، ‎ ایوان‎، فضای‎‎ گنبدخانه‎ و شبستان‌های اطراف‎ آن‎ و یک‎ شبستان‎ وسیع‎ زمستانی‎ در طرف‎ شمال‎ حیاط مرکزی است. بنابر شواهد موجود، صفویان، زندیان و قاجار تعمیرات بنیادی در مسجد انجام داده‌اند و بخش‌هایی به آن افزوده اند.


بر بالای محراب و دیوار‌ها کلمات مقدس و آیات قرآن با آجر و خط کوفی نوشته و بر بالای درب غربی مسجد هم سنگ نوشته‌ای قرار دارد که تاریخ ورود شاه عباس صفوی در سال ۱۰۲۲ هجری قمری به شهر بروجردرا نشان می‌دهد.

معماری مسجد جامع بروجرد از شاهکار‌های تاریخی معماری ایران است

یکی از دیدنی‌های مسجد جامع بروجرد منبر چوبی ۹پله آن است که بسیار هنرمندانه ساخته شده و حکاکی روی آن، تاریخ ۱۶۰۸ هجری قمری را نشان می‌دهد. این بنا در گذشته به صورت یک مجموعه مشتمل بر مسجد، حمام، آب انبار، غریب خانه (آبریزگاه کنونی)، میدان و دیگر متعلقات بوده که امروزه بخشی از این آثار از بین رفته است. بنای موجود مسجد جامع بروجرد از نظر شکل از نوع مساجد تک ایوانی است که دارای دو درب ورودی در جهت‌های شرق و غرب بوده و شامل یک حیاط مرکزی مستطیل، ایوان، فضای گنبدخانه و شبستان‌های پیرامون آن و یک شبستان بزرگ زمستانی در طرف شمال حیاط مرکزی است.

مسجد جامع بروجرد از بنا‌های بی همتای لرستان و شهر بروجرد شمرده می‌شود

 

 

طبق پژوهش‌های انجام شده، قدیمی‌ترین بخش این مسجد، فضای زیر گنبدخانه است که مربوط به اواسط قرن چهارم هجری است و شواهد آن در عمق ‎۱۸۰ سانتی متری از کف فعلی مسجد به صورت سالم یافت شده است. مسجد جامع بروجرد که به شماره ۲۲۸ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده بعنوان یکی از شاخص‌ترین بنا‌های تاریخی بروجرد در ایامسال مورد توجه مسافران و گردشگران است.

 

یکی دیگر از مکان‌های تاریخی لرستان کاروانسرای چشمک می‌باشد که در منطقه چشمک از توابع شهرستان پلدختر و در مسیر راه باستانی شاپور خواست به خوزستان قرار گرفته است. شکل اصلی بنا به صورت چهار ضلعی و ارتفاع آن به ۵ متر میرسد طول و عرض با روی این کاروانسرا ۴۴* ۴۸ متر و محل ورود آن به طرف جنوب و هلالی شکل است و دارای ۱۲ اتاق و از دو قسمت ساخته شده است که بخشی برای سکونت کاروانیان و بخشی دیگر جهت نگهداری چهارپایان مورد استفاده قرار گرفته است.

کاروانسرای چشمک از مکان‌های تاریخی لرستان

 

قلعه فلک الافلاک در استان لرستان
این قلعه زیبا و جالب با ۵۳۰۰ متر مربع مساحت بر فراز تپه‌ای در مرکز شهر خرم آباد، با چشم اندازی فوق العاده زیبا قرار گرفته است. حریم این تپه باستانی، از شرق و جنوب غربی به رودخانه خرم آباد و از غرب به خیابان و محله دوازده برجی و از سمت شمال به خیابان فلک الافلاک محدود می‌شود.


فلک الافلاک به معنای «سپهر سپهران» است. قلعه فلک الافلاک با نام‌های گوناگونی در طول زمان شناخته شده است. دژ شاپورخواست، سابر خواست، قلعه خرم آباد، دوازده برجی و کاخ اتابکان از آن جمله اند. قلعه خرم آباد از دوره قاجار به بعد با نام فلک الافلاک ضبط شده است. با توجه به اینکه ممکن است دوازده برجی، اشاره‌ای به دوازده برج فلکی باشد، ممکن است نام فلک الافلاک نیز از همین جا ریشه گرفته باشد.


قلعه فلک الافلاک

 

قلعه فلک الافلاک، از آثار تاریخی استان لرستان

نام قدیم آن که به زمان ساسانیان بر می‌گردد، دژ شاپور خواست بوده و دارای ۸ برج مدور و دیوار‌های مرتفع و محکم است. وسعت محوطه باستانی که محل واقعی تحولات تاریخی بناست، حدود ۴۰۰×۳۰۰ متر مربع و ارتفاع تپه با احتساب دیوار‌های بنا از سطح خیابان‌های هم جوار حدود ۴۰ متر است. فضای داخلی بنای فعلی به چهار تالار نسبتا عظیم حول دو حیاط و تعدادی تالار و اتاق تقسیم شده است. ابعاد حیاط اول ۵/۲۲×۳۱ متر و ابعاد حیاط دوم ۲۱×۲۹ متر است. در محل ورود بنا در سمت شمال و در بدنه برج شمال غربی تعبیه شده است. دورتا دور قلعه را پرتگاهی مخوف فرا گرفته که دارای پوشش گیاهی است و راه ورود به فلک الافلاک را دشوارتر می‌کند.

قلعه فلک الافلاک با نام‌های گوناگونی در طول زمان شناخته شده است

 

نام قلعه فلک الافلاک به معنای آسمان نهم و بالاترین فلک است که به صورت مجازی دست نیافتنی بودن آنرا می‌رساند. احداث بنا بر فراز صخره‌های سنگی و اشراف کامل آن بر دره تاریخی خرم آباد و همچنین جاری شدن چشمه پر آب گلستان از دامنه شمالی تپه از خصوصیات اصلی بنا به شمار می‌آیند. از طرف دیگر نزدیکی قلعه فلک الافلاک با غار‌های قبل از تاریخ دره خرم آباد و دیگر آثار دوران تاریخی مانند سنگ نوشته، مناره آجری، آسیاب گبری، پل شاپوری و گرداب سنگی بیانگر پیوستگی تاریخی قلعه با آثار نامبرده است.



سنگ نوشته‌ای در استان لرستان

 

 

سنگ نوشته، از آثار تاریخی لرستان

در مرکز شهر خرم آباد (ضلع شرقی خیابان شریعتی) و در مسیر قدیمی شاپور خواست به خوزستان سنگ نوشته‌ای به شکل مکعب که به صورت یکپارچه متصل به صخره‌ای طبیعی بوده است، قراردارد. ارتفاع متون کتبیه دار با احتساب دوپله در چهار ضلع سنگ نوشته ۳۴۴ سانتیمتر است این کتیبه به خط کوفی و زبان فارسی دور تا دور ستون سنگی تحریر شده است در زمان گذشته به بردنوشته مشهور بوده است.


کتیبه با بسم الله آغاز شده و موضوع آن مربوط به حکم امیر اسفهسالار کبیر ظهیرالدین و الدوله معین الا سلام طغرل لتکین ابوسعید برسق در مورد بخشش علفچر در چراگاه‌های شاپور خواست و ممنوعیت بعضی سنت‌هایی ناپسند در عهد سلطنت ملکشاه سلجوقی به تاریخ ۵۱۳ هجری قمری است. این یادمان فرهنگی مربوط به دوره سلجوقی و به شماره ۳۹۸ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.



مناره آجُری زیبا در استان لرستان

مناره آجُری یکی از آثار باستانی خرم آباد

مناره آجُری یکی از آثار تاریخی شهر خرم آباد و مربوط به قرن چهارم هجری قمری است. این بنا با قدمتی حدود ۹۰۰ سال در جنوب خرم آباد و در کنار مکان شهر قدیمی شاپورخواست بر روی پایه سنگی بنا شده و حدود ۳۰ متر ارتفاع دارد. قطر سطح زیرین مناره آجری ۵/۴ متر است و با طی کردن ۹۹ پله دورانی میتوان به بام مناره صعود کرد. بقایای معماری سنگ و گچ با دیوار‌های ضخیم در نزدیکی مناره (پارک، میدان شقایق فعلی) بیانگر وجود تاسیساتی مانند کاروانسرا و مسجد و. گرداگرد بنا در گذشته است. باتوجه به سبک معماری بنا، احیانا تاریخ احداث آن به دوره فرمانروایی دیلیمان برمی گردد. بلندای آن بر اثر عوامل طبیعی کاهش یافته و اکنون با احتساب پایه سنگی، ارتفاع آن به ۳۰ متر می‌رسد. قطر بنا در پائین‌ترین قسمت به ۵/۴ متر کاهش می‌یابد. فضای داخلی مناره آجری از ۹۹ پله تشکیل شده است و محل ورود مناره در جبهه غربی روی سطح پایه قرار گرفته است. این بنا ارزشمند مربوط به دوره آل بویه (دیلمیان) است.


آسیاب گَبری
آسیاب گَبری یکی از آثار تاریخی جنوب شهر خرم آباد است. این بنا درمحله قاضی آباد خیابان اول خرم آباد واقع شده و احتمالاً در شهر باستانی شاپورخواست کاربرد عمومی داشته است آسیاب گبری دارای ساختمانی مکعب مستطیل شکل است که طول آن ۲۶ متر و عرض آن ۶ متر و ارتفاع آن ۱۱/۵ متر است. ساختمان آسیاب را با استفاده از سنگ‌های تیشه خورده و قلوه سنگ همراه با ملات ساروج ساخته شده و تاریخ احداث آن مربوط به دوره ساسانیان است. این اثر تا دوره قاجار مورد استفاده مردم قرار گرفته است.

 

آسیاب گَبری از مکان‌های تاریخی استان لرستان

پل آجری در استان لرستان
پل آجری در مرکز شهر خرم آباد و بر روی رودخانه گلال واقع شده است. این پل دو قسمت شرقی و غربی شهر را به هم وصل کرده و دارای ۲۴ چشمه طاق است. طول آن بیش از ۳۵۰ متر، پن‌های آن ۵/۸ متر و ارتفاع آن از کف رودخانه تا روگذر پل ۸ متر است. مواد و مصالح آن در قسمت پایه‌ها از سنگ‌های تراشیده شده با ملات آهک و گچ و پایه‌های چشمه طاق‌ها از آجر ساخته شده است. برسینه‌ای شمالی پل کتیبه‌های سنگی نصب شده است که با حروف مقطعه نوشته شده و بعنوان طلسم مشهور است.

 

 

پل آجری در مرکز شهر خرم آباد و بر روی رودخانه گلال واقع شده است

 

بخش میانی پل و شاه نشین آن تشابه زیادی با شاه نشین پل خواجو در اصفهان دارد که در اثر سیل خراب شده و مجددا با سیمان بازسازی شده است. این اثر باارزش در طول شاه سلطان حسین صفوی ساخته شده ومنسوب به حسین خان والی لرستان است. پل آجری در دوره قاجاریه به پل محسنیه معروف شد. این بنا به شماره ۲۳۵۴ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.