سازه‌هایی بی قواره...

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کرمانشاه، ساختمان‌هایی دو یا سه طبقه، اغلب آجرنما با راهرو‌هایی تنگ که با چند کلاس درس احاطه شده اند...
این مکان‌های مشابه که در استان کرمانشاه هم مثل بسیاری از نقاط کشور به چشم میخورد مدرسه نام  دارد.
این نوع سبک معماری که گویی برای مدارس به عنوان لباسی متحدالشکل تعریف شده است ده‌ها سال است که با تغییراتی اندک البته بدون دست درازی در ساختار اصلی در اغلب شهر‌ها و روستا‌ها خودنمایی می‌کند.
بکارگیری سبک‌های معماری متناسب با فرهنگ استان کرمانشاه که می‌تواند از لحاظ تنوع، گیرایی و زیباشناختی حرف‌ها برای گفتن داشته باشد این موضوع را در ذهن تداعی می‌کند که چرا هنوز مراکز آموزشی استان از سبک‌های معماری متناسب با فرهنگ منطقه به نحوی فراگیر بی بهره اند؟!
قبل از واکاوی و پاسخ به این سوال لازم است تا به فرهنگ و پیشینه‌ی استان تاریخی و نام آشنای کرمانشاه اشاره‌ای شود.
کرمانشاه استانی است که در دل کوهستان‌های غربی ایران قرار گرفته است سرزمینی که تاریخ قطورش هنوز هم صفحات ناخوانده‌ی فراوان دارد.
اگر به این منطقه‌ی زیبا سفر کنی حتما رد پای انسان‌های نخستین را خواهی یافت.
علاوه بر سنگ نگاره‌های تاقبستان و بیستون با قدمتی هزاران ساله، ساختمان‌هایی قدیمی همچون تکایای معاون الملک، بیگلربیگی، مکان‌های مذهبی و مدارسی وجود دارد که با تاریخی چند صد ساله با معماری‌های بکر و زیبا همگی گویای فرهنگی از دوران خویش اند.
بنیاد اولین مدارس در کرمانشاه
قدمت ساخت مدرسه در استان کرمانشاه هم مثل بسیاری از مناطق کشور به دوره‌ی قاجاریه باز می‌گردد یعنی دوره‌ی عبور از شیوه‌های سنتی و حرکت به سمت مدرنیته و تاسیس دارالفنونها..
دبیرستان کزازی یکی از قدیمی‌ترین مدارس ساخته شده در استان کرمانشاه و متعلق به اواخر دوره‌ی قاجاریه است.
این مدرسه که از شاخص‌های معماری گذشته است هنوز هم برای بسیاری از محصلان قدیمی و علاقمندان به میراث کهن مکانی نام آشناست این بنا را شخصی به نام سید حسین کزازی ساخت او برای تاسیس  این مدرسه تلاشی فراوان کرد.
خدیوی کارشناس معماری اداره‌ی کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه این  مدرسه را داری معماری برون گرا و تلفیقی از سنتی و مدرنیته معرفی می‌کند.
خلا‌هایی که باید جبران شود
به اعتقاد کلهر نیا محقق و کارشناس شهرسازی مدارسی که از تنوع فضایی بهره مندند در جلب رضایت، ایجاد ابتکار، پرهیز از دوری گزینی و برانگیختن حس کنجکاوی دانش آموزان هم نقش دارند.
او شاخص یک فضای آموزشی مناسب را تلفیقی از فرهنگ و پاسخ به نیاز‌های دانش آموزان می‌داند.
کلهرنیا می‌گوید؛ فضا‌های آموزشی در حال حاضر  به پروژه‌های مهندسی و فاقد هویت معماری تبدیل شده اند.
دکتر ستاریان معاون دانشگاه فرهنگیان کرمانشاه و تاریخدان  الگو‌های برگرفته در معماری کنونی را مدل‌هایی سلیقه‌ای معرفی می‌کند که با هیچ نوع معماری همخوانی ندارد و نمی‌تواند تامین کننده‌ی نیاز دانش آموزان باشد.
او از نبود خلاقیت و نوآوری در ساخت مدارس به عنوان یکی از خلا‌های آموزشی یاد می‌کند.
امیری روانشناس  و عضو هیات علمی دانشگاه نیزمی گوید: چشم انداز بیرونی فضا‌های آموزشی می‌تواند عاملی موثر در انگیزه دادن  به  دانش آموزان تلقی گردد او ویژگی‌های ظاهری را در جذب دانش آموزان به محیط تاثیرگذار می‌داند.
تغییراتی که زیاد به چشم نمی‌آیند
کلهرنیا کارشناس شهرسازی معتقد است هرچند در برخی از نقاط کشور مدارسی متناسب با معماری و فرهنگ آن منطقه شکل گرفته و در استان کرمانشاه هم ممکن است اقداماتی از حیث انجام شده باشد، اما توجه به موضوع کمیت و رفع نیاز‌های موجود موضوع معماری را در ساخت مدارس تا حدودی به حاشیه رانده است.
اقداماتی که تحسین برانگیزند
نظری مدیر کل نوسازی مدارس استان کرمانشاه می‌گوید: بیش از ۳۲۷ هزار دانش آموز در ۳ هزار و ۶۲۰ مدرسه‌ی استان مشغول تحصیلند و امسال هم ۴۵ مدرسه با اعتباری معادل ۷۲ میلیارد تومان در استان به بهره برداری خواهد رسید.
واضح است که به لحاظ کمیت اقدامات مناسبی در ساخت مدارس در استان کرمانشاه صورت گرفته است و این اقدام به دلیل بهره مندی دانش آموزان از فضا‌های آموزشی و رفع مشکلات قبلی همچون چند نوبته بودن و یا باز ماندن از تحصیل کاری  پسندیده و شایسته‌ی تقدیر است، اما پرداختن به این موضوع نباید مسئولان را از توجه به الگو‌های طراحی مناسب غافل کند.
در حالیکه کلهرنیا کارشناس شهرسازی معتقد است که در زمینه‌ی معماری مدارس مسئولان اجرایی باید به سمت رویه‌های بهتری گام بردارند نظری مدیرکل نوسازی و بهسازی مدارس استان کرمانشاه هم با اشاره به اینکه در طرح‌های معماری مدارس کلیه ضوابط و معیار‌های فنی رعایت می‌شود  از همکاری‌های گسترده با دانشگاه‌های استان از جمله معماری دانشگاه رازی خبر می‌دهد.
او می‌گوید با استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی و مهندسان مشاور طرح‌های فراوانی تهیه شده و یا در دست انجام است، اما به دلیل محدودیت در زمین‌های  موجود با کاربری آموزشی و مشکلات اعتباری اجرای بسیاری از طرح‌ها میسر نشده است.
دکتر ستاری تاریخدان و معاون دانشگاه  معتقد است در آموزش و پرورش الگو و مدل متعارف و همخوان با فرهنگ ملی و مذهبی برای ساخت مدارس طراحی نشده و به نظر می‌رسد دانش آموختگان رشته‌ی معماری هم از الگو‌های متناسب با ساختار‌های سنتی تا حدودی بی بهره اند؛ و همه‌ی این‌ها عواملی می‌شوند  برای عرض اندام سازه‌های بی قواره...