همسایه‌ای که آرامش همسایگانش را می‌رباید

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما؛ باران پاییزی و برخورد باران به پنجره رو به درختان سربه فلک کشیده روح را نوازش می‌دهد و سکوت محله قدیمی فلاح باهمنوایی پرندگان مسافر در هم تنیده می‌شود و نانوایی محل با پخت نان بربری مشتری‌ها را بدرقه می‌کند و کرکره برخی مغازه‌ها بالا رفته است و یک روز بارانی را آغاز می‌کنند.
اما چندقدم آن طرف‌تر ناگهان صدای ترک‌ها و زوار‌های دررفته آهن وسنگ و آجر دوباب منزل مسکونی اهالی را به خیابان و دو کارگر ساختمانی را به طعمه مرگ می‌کشاند.
این، وضع این روز‌های گود‌هایی است که برای بنای سربه فلک کشیده گاهی بر روی زمین‌های سست و ناپایدار حفر می‌شوند، بیل‌هایی که پنجه‌های در هم فرو رفته شان را بر روی زمین می‌فشارد وهربار مشتی خاک از روی زمین بر می‌دارد و بار اسب‌های آهنی می‌کند که مسیرشان نامشخص است.
اما چنگال‌ها همچنان بر تصمیم شان استوارند و تا خرد شدن استخوان‌های زمین در حال گودبرداری هستند تا سودی عاید جیب مالکشان شود و آرامش رابرجان همسایگانش برباید.

تهران ۴۸۵ گود دارد

طبق آخرین آمار در تهران ۴۸۵ گود وجود دارد که بیش از ۲۰ درصد آن پرخطر گزارش شده است.
در سال‌های اخیر اتفاقات متعددی منجر به خسارت جانی و مالی برای شهروندان شده است و همین امر موجب شد تا شورا و شهرداری تهران درباره زمینه‌های بروز اشکال در نظارت، اجرا و تکمیل کار پروژه‌ها دخالت کنند و حساسیت بیشتری داشته باشند.

مجوز موقتی به نام «پیش پروانه»

پیش‌تر فرایند طولانی صدور پروانه ساختمانی برای برج‌های مسکونی، تجاری و اداری همواره دلیلی بوده است تا شهرداری‌ها به نفع مالکان که مشتری‌های دندان گیرشان هستند، مجوز موقتی به نام «پیش پروانه» صادر کنند تا در این فاصله مالک، خاک برداری و گودبرداری کند و بعد پروانه قطعی صادر شود. همچنین از آنجایی که نظام مهندسی از لحظه صدور پروانه مسئولیت نظارت بر پروژه را دارد تا قبل از این مرحله، دخالتی ندارد و مالک با هر شرایطی می‌تواند اقدام کند.
اتفاق‌های ناگوار و تخلف‌های بسیار در نهایت جلوی ادامه این روند را گرفت، اما مسئله اینجاست که تا زمان اجرای این روند، تعداد زیادی پیش پروانه صادر شده و بسیاری از این گود‌ها بلاتکلیف مانده است. پس از این دستور و باز هم پس از ریزش چند گود پرخطر، مدیریت شهری تصمیم گرفت جدای از پایش لحظه ای، تعداد زیادی از این گود‌های پرخطر را پر کند.

کابوس روز و شب همسایگان

درباره گود‌هایی که در کنار خانه‌های مردم در شهر در عمق‌های بیش از ۲۰ متر ایجاد می‌شود، مسئله استحکام دیواره ها، شرایط زمین و منطقه‌ای که در آن قرار گرفته و در نهایت مدتی که گود در تابستان و زمستان متوقف می‌ماند، اهمیت زیادی دارد.
با این تعریف گودی که در یک نقطه از محله و شهر ایجاد شده است، با تغییر در سطحی که ایجاد می‌کند، در هر شرایطی پرخطر است و باید حتی در مدتی که برای ادامه کار آماده می‌شود، استانداردسازی و ایمن سازی سازه برای آن صورت گیرد.
گود‌های تهران با هر روشی که حفر شده باشد، در زمانی مشخص باید تعیین تکلیف شوند، اما در شرایطی که پروژه به دلیل انواع اشکال در روند اجرائی، تخلف یا حتی مشکلات مالی یا هر دلیل دیگری سالیان سال متوقف می‌ماند و تبدیل به کابوس روز و شب همسایگانش می‌شود، دیگر کارش از خطر گذشته و شهروندان آن محله را با بحران بالقوه مواجه کرده است.

خطر گودبرداری در بافت‌های فرسوده و ناپایدار

طبق قانون درصورتی که اجرای پروژه از برنامه زمان بندی عقب افتاده باشد و گود برای زمان زیادی رها شودد، تا دوره‌ای امکان مقاوم سازی وجود دارد، اما در همین شرایط هم ناظر و پیمانکار باید نسبت به شرایط نگران کننده گود پیگیری و در صورت لزوم نسبت به پرکردن گود اقدام کنند.
در این وضع شهرداری تقاضا می‌کند به او اجازه داده شود برای تامین ایمنی مردم وارد بحث شود و به حساب و هزینه مالک اقدامات ایمنی را زیر نظر ناظر انجام دهد.
اما نکته‌ای که نباید نسبت به آن بی تفاوت بود گودبرداری در بافت‌های فرسود وناپایدار در محله‌های قدیمی تهران است که همین موضوع باعث تخریب منازل مسکونی می‌شود که جان بسیار ضعیفی دارند وگود بیش از ۲۳ متر محله فلاح هم از این موضوع مستثنی نیست وهمین امر باعث شد تا ۳۰ منزل مسکونی در جوار گود تخلیه ودومنزل مسکونی هم به تلی از خاک تبدیل شود و همسایگانش را آواره کند.
جای سوال بسیار است که چرا مجوز ساخت چنین پروژه‌ای در این محله قدیمی با بیشترین بافت فرسوده داده شود ونظارت به سامانی در نحوه ایمن سازی ومقاوم سازی آن وجود ندارد و دود بی نظارتی برچشمان افردای می‌رود که تنها دارایی شان سقف بالای سرشان است؟

ایمن ومقاوم سازی گودبرداری مهمترین بخش ساختمان سازی است

در همین رابطه جلال ملکی سخنگوی سازمان اتش نشانی می‌گوید: گودبرداری از مهم‌ترین بخش‌های یک ساختمان سازی است که حتما باید ایمن سازی و مقاوم سازی انجام شودو هر چه عمق گودبرداری بیشتر باشد، هر چه منطقه‌ای که در آن کار می‌کنند خاک سست تری داشته باشد و منطقه در مجاورت قنات‌ها و کانال‌های آب قرار داشته باشد، حساسیت گودبرداری بیشتر است. همچنین مجاورت ساختمان‌های بلند مرتبه یا قدیمی نیز یکی دیگر از موارد مهم است.

گود‌ها نباید رها شوند

سخنگوی سازمان آتش نشانی تهران گفت: مرحله گودبرداری به اندازه‌ای مهم است که به هیچ عنوان نباید در آن مرحله متوقف شود هرچند که بعضی گود‌ها در شهر دیده می‌شود که به دلایل مختلفی مثل تخلفات یا اختلافات بین شرکا و... چندین سال رها شده اندکه همین امر بعد از یک مدت می‌تواند باعث فرسایش خاک شود وخاک در مجاورت هوا خشک می‌شود و چسبندگی خود را از دست می‌دهد و احتمال تخریب آن وجود دارد.
ملکی ادامه داد: باید به وضعیت ایمنی گود‌ها و گود‌های رها شده پایتخت رسیدگی شود و هر گونه اقدامی در گودبرداری تحت نظارت مهندسان انجام شود و کارگران بدون هماهنگی با مهندس اقدام به کار روی دیواره‌های گود نکنند.

بسیاری از گود‌های تهران به دلیل مشکل مالی وحقوقی متوقف شده است

علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران هم می‌گوید: بسیاری از این گود‌ها به علت صدور پیش‌پروانه از سوی شهرداری به منظور درآمدزایی بیشتر شکل گرفته است و به علت مشکلات متعدد مالی و حقوقی حالا در مرحله گودبرداری متوقف شده‌اند.
سخنگوی شورای شهر تهران بر لزوم پایدارسازی گود‌های رهاشده در پایتخت تاکید می‌کند و ادامه می‌دهد: با توجه به تعدد گودبرداری‌های عمیق رها شده در شهر تهران و خطرات احتمالی آن‌ها برای شهروندان از جمله امکان رانش زمین به علت پایان عمر مقاوم سازی جداره‌های آن‌ها بخصوص در فصل بارندگی و همچنین ایجاد آلودگی‌های اجتماعی و محیطی، لازم است شهرداری تهران هر چه سریعتر نسبت به مقاوم سازی این گود‌ها اقدام کند.
اعطا خاطرنشان کرد: براساس بند ۱۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، شهرداری‌ها می‌توانند پس از بی‌توجهی مالک، با همراهی مقام قضایی اقدام به پایدار سازی گود‌های رها شده کنند.

خطر همچنان وجود دارد

بنابراین گزارش گود‌های رها شده همچنان در تهران به چشم می‌خورد و سالهاست که این شهر با این وصله نچسب زندگی می‌کند و هر از گاهی با فروریختن سقف شهروندی بازارش داغ می‌شود و دوباره
بعد از چند روز تب آن فروکش می‌کند.
گود محله فلاح به دلیل ناایمن بودن منطقه وخطر رانش وتخریب منازل شهروندان پر شد، اما آیا دیگر گود‌ها نیز پرخواهد شد؟ آیانظارت‌ها وجود خواهد داشت یا مهندسان ناظر از پشت میزهایشان ساخت وساز‌ها را رصد می‌کنند؟
ایا مجوز‌هایی که صادر می‌شود آیا اصولی است یا به دلیل دریافت هزینه تراکم سازی صادر می‌شود؟
گود‌های رهاشده تهران دارای حلقه مفقوده‌ای است که تمامی دستگا‌های ذیربط از شهرداری، پیمانکاران، صاحب ملک و مهندسان ناظر نسبت به ان باید پاسخگو باشند چرا که با فرو ریختن سقف یک خانه شهروند هزاران آمید وزندگی برباد می‌رود...

مریم جعفری خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری صدا و سیما