پیشگیری و مبارزه با آفت ملخ‌های صحرایی

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما:  از جمله آفات مهم گیاهان و محصولات کشاورزی، انواع ملخ‌ها هستند که به عنوان آفت درجه یک در تمام دنیا شناخته می‌شوند. در ایران انواع ملخ‌ها عموماً به دو دسته: ۱. ملخ‌های بومی از جمله ملخ شاخک بلند البرز، ملخ شکم بادمجانی، ملخ ایتالیایی و ۲. ملخ‌های مهاجر (بیگانه) مانند ملخ مراکشی، ملخ صحرایی (دریایی) و ... تقسیم بندی می‌شوند.

در چند سال اخیر آفت ملخ صحرایی هجوم گسترده و فاجعه باری به نوار جنوبی کشور داشته و خسارات فراوانی در بخش‌های کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست برجای گذاشته است. در ایران نیز از دهه ۱۳۴۰ تاکنون چندین بار شاهد تهاجم ملخ‌های صحرایی به مزارع کشاورزی و منابع طبیعی به ویژه مراتع البته به صورت پراکنده و محدود بوده ایم که در هر صورت به عنوان یک تهدید جدی برای امنیت غذایی کشور و سلامت جامعه محسوب می‌شوند. ولی اخیراً و در سال‌های ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ برخی از استان‌های جنوبی کشور به صورت گسترده مورد تهاجم این نوع ملخ قرار گرفته اند.

اگر در استان‌های جنوبی، مبارزه با ملخ‌های صحرایی به صورت کامل و صحیح صورت نگیرد، ممکن است به استان‌های مرکزی و شمالی کشور نیز نفوذ کنند. به اذعان فائو، امکان تداوم هجوم طغیانی آفت ملخ‌های صحرایی به عرصه‌های کشاورزی و منابع طبیعی کشور در چهار الی پنج سال بعد از اولین هجوم طغیانی (۱۳۹۷) وجود دارد که ضرورت توجه ویژه در کنترل و مبارزه با این آفت را دوچندان می‌کند.

 

با توجه به اینکه عموماً محل اجتماع یا کانون فعالیت ملخ‌های صحرایی دورتر از مزارع کشاورزی و غالباً در عرصه‌های طبیعی مانند مراتع و بیابان هاست، کشاورزان توان و تمایلی به مبارزه با این آفت ندارند؛ لذا ملخ صحرایی به عنوان یک آفت عمومی محسوب شده و براساس بند «الف» ماده (۴) قانون تشکیل سازمان حفظ نباتات، وظیفه مبارزه با آفات و بیماری‌های عمومی نباتات برعهده دولت و به تشخیص شورای حفظ نباتات و تصویب وزارت جهاد کشاورزی و با هزینه دولت انجام می‌شود.

 

ولی اگر این مبارزه در مراتع و بیابان‌ها به طور کامل و مناسب انجام نشود، چه بسا که وارد مزارع و باغات کشاورزان شده و خسارات شدیدتری به بار آورند.

از این رو به رغم تدابیر و اقدامات گسترده و مؤثر از سوی مسئولان و متولیان در کنترل و مبارزه چندین ساله با آفت ملخ صحرایی، هنوز شاهد هجوم و خسارات فراوان این آفت به عرصه‌های کشاورزی و منابع طبیعی کشور و تحمیل هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم گزافی بر دولت هستیم. به نظر می‌رسد چالش‌های مهمی در این خصوص از جمله فقدان برنامه جامع و مشخص برای پیشگیری، کاهش یا جلوگیری از هجوم این آفت و تقلیل میزان خسارت آن وجود دارد که قابل بررسی است.

در همین راستا با هدف بررسی عملیات مبارزه با آفت ملخ صحرایی و ارائه راهکار‌های متناسب در مبارزه با آفت ملخ صحرایی، مصاحبه‌ای با آقای کیخسرو چنگلوایی، مشاور وزیر و رئیس سازمان حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی انجام شده که مهمترین بخش‌های آن در این پژوهش ارائه می‌شود.

پژوهشگر:‌علی قنبری شیرسوار