حق زارعانه چیست ؟

حق زارعانه به چه معناست ؟

یک نوع حق مالی است برای زارع در ملک مزروعی مالک که به تبع تصرفات مستمر و طولانی زارع در ملک دیگری همراه با کار یا فعالیت یا ایجاد مرغوبیت در اثر اذن مالک و یا یکی از عقود زراعی مانند اجاره یا مزارعه ایجاد می شود.

در چه صورت حق زارعانه یا حق ریشه به زارع تعلق می گیرد ؟

۴ شرط باید وجود داشته باشد:

• شرط اول) زمین مزروعی باشد:

حتما زمین مزروعی باشد نه زمین تجاری یا مسکونی و…

بند ۱۱ ماده یک قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی نوع زمین در روابط مالک و زارع را مشخص کرده است بر اساس این بند منظور از زمین زیر کشت است که برای یک یا چند نوع از امور کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد.

• شرط دوم) انجام عمل زارعانه:

باید زارع کاری انجام دهد که مستحق دریافت ما به ازای کار خود باشد.

• شرط سوم)

مالکینی که زمین مزروعی خود را به تصرف میدهند.

• شرط چهارم)

استمرار عمل: عمل زارع موقتی نباشد و مستمر باشد.

پیش بینی و عدم پیش بینی حق زارعانه در عقد

حق زارعانه چه در عقد پیش بینی شده باشد چه پیش بینی نشده باشد به زارع تعلق می گیرد. حق زارعانه از تعهد های فرعی است که بر گردن مالک است و باید آن را پرداخت کند که به صورت شرط ضمن عقد می باشد و حتی اگر چنین شرطی در عقد ذکر نشود به لحاظ عرفی و اینکه عرف این تعهد را برای مالک میداند به منزله ی ذکر در عقد است.

ماده ۲۲۵ قانون مدنی ذکر می کند بودن امری در عرف و عادت به طوری که عقد بدون تصریح هم منصرف آن باشد به منزله ذکر در عقد است.

چه زمانی زارع میتواند حق زارعانه خود را از مالک درخواست کند؟

تا زمانی که ملک در اختیار زارع است نمی‌تواند حق زارعانه را از مالک درخواست کند و زمانیکه ملک از اختیار و تصرف زارع درآمد می‌تواند حق زارعانه خویش را از مالک درخواست کند .

برای ایجاد حق زارعانه چه باید کرد؟

همانطور که در بالا گفته شد حق زارعانه حتی اگر در عقد ذکر نشود؛ زارع مستحق دریافت آن است اما برای به وجود آمدن این حق زارع باید و جود اذن (اجازه) مالک یا قرارداد بین خودش و مالک را اثبات کند.

حق زارعانه و انتقال آن

یکی از ویژگی های حقوق مالی که حق زارعانه هم شامل آن می شود قابل نقل و انتقال بودن این حقوق برای دارنده آن می باشد. شخصی که دارای حق زارعانه است می‌تواند آن را به هر شخصی که بداند منتقل کند مگر اینکه این حق را به شکل ارادی از خود سلب کرده باشد

حق زارعانه بعد از فوت نیز از بین نمی رود و ورثه به نسبت سهم الارث خود از آن سهم می برند.

حق ریشه چگونه اسقاط می شود

اگر زارع در مدتی که زمین در دست اوست فوت شود حق زارعانه به ورثه او می رسد همچنین اگز زمین به زارع دومی داده شود زارع اول می تواند حق زارعانه خود را به او منتقل کند چرا که حق زارعانه حقی است مالی و قابل انتقال .

حق مالی قابل اسقاط است یعنی شخص میگوید من حق خودم را نمی‌خواهم (حق زارعانه ام را نمی خواهم) در مورد اسقاط حق زارعانه تا وقتی که زارع، اعمالی که مستحق حق زارعانه است، مانند آبیاری کردن، سم پاشی و … انجام ندهد؛ نمی‌تواند حق زارعانه اش را اسقاط کند چرا که اسقاط ما لم یجب است یعنی اسقاط حقی است که هنوز بوجود نیامده و زمانیکه کارهایی که برای آبادانی زمین انجام داد می تواند حقش را اسقاط کند.

میزان بهای حق زارعانه یا حق ریشه چگونه تعیین می شود

اگر زارع و مالک در ابتدا در مورد بهای حق زارعانه به توافق برسند در اینصورت مشکلی بوجود نمی آبد ولی اگر به توافق نرسند توسط کارشناس ارزیابی و میزان آن تعیین می شود.

در تعیین بها عواملی موثر است از جمله: مدت زمانیکه زارع در ملک بوده، کارهایی که انجام داده است، موثر بودن کارهایی که انجام داده است، مقدار هزینه ای که کرده است و اینکه چه مقدار بر قیمت اصل ملک افزوده شده است.

زارع کجا شکایت کند؟

از آنجا حق زارعانه حق مالی است مطابق مواد آیین دادرسی مدنی زارع میتواند در محل زندگی مالک شکایت کند و اگر قرارداد اجاره یا مزارعه ای بین آن ها باشد علاوه بر محل زندگی مالک می‌تواند محلی که عقد اجاره یا مزارعه منعقد است نیز شکایت کند

اگر شخصی بدون اجازه مالک عملی در زمین انجام دهد آیا مستحق حق زارعانه است؟

خیر، چرا که این حق در صورتی بوجود می آید که زارع با اذن مالک اعمال را انجام داده باشد. و اگر اذن و قرادادی بین مالک و زارع نباشد عنوان غصب پیدا می کند.

نتیجه :

حق زارعانه جز حقوق مالی می باشد که به زارع تعلق می گیرد و برای کار و فعالیتی است که زارع به طور مدام و مستمر در یم زمین زراعی انجام داده یا حفظ مرغوبیت آن را به عهده گرفته است.

بنابر نظر هیات وزیران حق زارعانه همان حق ریشه می باشد که قیمت هزینه ها و زحمت هایی است که کشاورز دریک ملک متحمل شده است.