رویکرد جهادی کارکنان بهداشت، نشانه بارز موفقیت سازوکارهای اخلاق پزشکی

به گزارش خبرنگار حوزه سلامت گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم، در هشتمین کنگره سالانه اخلاق پزشکی ایران که با قرائت پیامی از سوی وزیر بهداشت و با حضور دکتر مجتبی پارسا دبیر کنگره و نطق آیت الله جوادی آملی و سخنرانی دکتر باقر لاریجانی نائب رئیس شورای عالی اخلاق آغاز به کار کرده بود، دکتر سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پیامی با بیان اینکه رشادت، شهامت و ایثار و مسئولیت پذیری که احاد ارائه کنندگان خدمات در این ایام از خود نشان دادند زنگار‌ها را زدود و حقیقت طب را در برابر دیدگان جامعه هویدا کرد گفت: جامعه پزشکی نباید به موج فروپاشی اخلاق تن دهد. در این حرفه پاکیزگانی داریم که هنوز هم سمبل انسانیت، اخلاص و بزرگ منشی هستند.
وزیر بهداشت تصریح کرد: بیش از دو دهه است که حوزه اخلاق پزشکی در نظام سلامت مورد توجه ویژه سیاستگذاران و دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار گرفته و نهاد‌ها و کمیته‌های ملی و دانشگاهی در عرصه پژوهش، آموزش و خدمات بالینی شکل گرفته و رشته‌های دانشگاهی اخلاق پزشکی راه اندازی شده است.
دکتر نمکی در پیام خود برگزاری هشتمین کنگره اخلاق پزشکی کشور را بهانه‌ای برای یادآوری رسالتی خواند که بر دوش نظام سلامت و دانشگاه‌های علوم پزشکی در احیای مفاهیم و ارزش‌های اخلاقی و پاسداشت اسطوره‌های اخلاق و ایثار در جامعه پزشکی است.
در بخش دیگری از این مراسم آیت الله جوادی آملی از سعی بلیغ پرسنل گروه‌های علوم پزشکی در بحران اخیر کووید ۱۹ تقدیر و تشکر کرد و اظهار امیدواری کرد با کشف داروی کووید این تلاش‌ها و کوشش‌ها به نتیجه برسد.
وی توجه به دو نکته اساسی شناخت مبدا و معاد را دو وظیفه محوری گروه پزشکی دانستند و این شناخت را عامل تغییر نگرش انسان به مرگ و غلبه بر آن دانستند که بر تمام شئون زندگی پزشکان تاثیر گذار خواهد بود.
آیت الله جوادی در ادامه تاکید کرد که پزشکان قبل از پزشک بودن فیلسوف هستند چرا که علم مبتنی بر قانون کلی است و تجربی نیست و قانون کلی را عقل درک می‌کند، لذا طب مبتنی بر فلسفه است.
وی در پایان برای ارائه کنندگان خدمات سلامت آرزوی اجر و علم روز افزون و توفیق کردند.
در ادامه این مراسم دکتر باقر لاریجانی، با بیان اینکه اخلاق، عنصری حیاتی در علوم پزشکی و زیستی است، تصریح کرد: علاوه بر ارتباط پزشک و بیمار که یکی از مهم‌ترین جنبه‌های اخلاق پزشکی است موضوعات جدید چالش برانگیز همچون پیوند اعضا، مرگ مغزی، سلول‌های بنیادی و مدیریت جنبه‌های اخلاقی اپیدمی‌ها مانند کووید-۱۹ نیز مطرح هستند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: اخلاق و آداب پزشکی در تاریخ کشور ما هیچوقت از طبابت جدا نبوده‌اند و در دوران شکوفایی علوم در تمدن اسلامی، توجه ویژه‌ای به اخلاق در طب وجود داشته است.
وی ادامه داد: با توجه به شیوع بالای بیماری کووید-۱۹ در ایران، دستور العمل‌ها و شیوه نامه‌های اخلاقی متعددی برای مدیریت ابعاد مختلف این بیماری همچون چگونگی تخصیص منابع محدود، اولویت بندی در دریافت واکسن و... در حال تدوین و نهایی سازی در شورای عالی اخلاق پزشکی کشور است.
نائب رئیس شورای عالی اخلاق پزشکی کشور خاطر نشان کرد: رویکرد جهادی و ایثارگری کادر بهداشت و درمان در مقابله با همه گیری کووید-۱۹ یکی از نشانه‌های بارز موفقیت سازوکار‌های اخلاق پزشکی کشور می‌باشد.
دکتر لاریجانی با اشاره به طراحی مدل‌های توزیع واکسن در ایران گفت: در این خصوص بسیاری از مدل‌های به کاررفته در سازمان جهانی بهداشت و سایر کشور‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند، اما مدل نهایی بر اساس فرهنگ ایرانی-اسلامی و با در نظر گرفتن اصول علمی مربوطه خواهد بود و در این مسیر از پیمایش‌های ملی و جمعیتی کمک گرفته شده است.
وی همچنین با اشاره به تدوین برنامه راهبردی اخلاق پزشکی هدف از آن را تبیین اصول اخلاقی از طریق تدوین یک ساختار واحد منسجم کشوری، نهادینه کردن آموزش اخلاق پزشکی، توسعه عملی اخلاق، تعامل موثر ساختار‌های ذیربط، نظارت و پاسخ گویی و احیای ارزش‌های اخلاق پزشکی ایرانی- اسلامی خواند.
دکتر لاریجانی خاطرنشان کرد: به فراخور پیشرفت‌های جهانی در آموزش، پژوهش و کاربرد بالینی اخلاق پزشکی، طی دو دهه اخیر قدم‌های مهمی در کشور برداشته شده است که از آن میان میتوان به تشکیل شورای عالی اخلاق پزشکی، تدوین اولین دایره المعارف اخلاق پزشکی جامع اسلامی و همکاری با سازمان جهانی بهداشت نام برد.
وی همچنین تدوین راهنمای تخصصی ملی اخلاق، ترجمه، تالیف و انتشار کتب معتبر، رشد مجلات تخصصی و فعالیت‌های پژوهشی در راستای نیاز‌های جامعه در حوزه اخلاق پزشکی را از مهمترین موارد توسعه اخلاق در پژوهش در کشور خواند.
دکتر لاریجانی تدوین نقشه راه اخلاق پزشکی را با هدف بررسی تحقیقات در حیطه اخلاق پزشکی در کشور گامی مهم برای تعیین اولویت‌های پژوهشی آینده در این حوزه معرفی کرد.
سرپرست مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی با تاکید بر ضرورت ایجاد کمیته‌های نظارت بر پژوهش جهانی تصریح کرد: رفتار غیر حرفه‌ای و در مقاطع مختلف نظام‌های پژوهشی در همه کشور‌های دنیا مرسوم است و این موضوع به ایران محدود نیست و تنها راه مبارزه با این پدیده تشکیل یک کمیته جهانی برای نظارت بر رفتار حرفه‌ای در پژوهش است و رواج شفافیت در همه مراحل پژوهش باید در دستور کار این کمیته جهانی باشد.
دکتر لاریجانی سرقت ادبی را یکی از آفت‌های پژوهش در ایران خواند و افزود: تقلبات علمی در همه دنیا وجود دارد و در ایران هم حدود ۶.۶% گزارش شده است، اما با توجه به رشد علمی سریع کشور در چند دهه اخیر سرقت ادبی و سایر تخلفات آموزشی به تناسب قابل توجه بوده است و برای مبارزه با این موضوع در سال ۱۳۹۵ از جانب معاونت آموزشی وزارت بهداشت گزارش جامعی از وضعیت تخلف به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شد.
وی در موضوع آموزش اخلاق زیستی از طریق واقعیت مجازی با توجه به بحران کووید-۱۹ خاطر نشان کرد: توسعه زیرساخت‌های واقعیت مجازی یک ضرورت است و مطالعات جدید نشان داده اند که این روش آموزشی باعث رشد قابل توجه مهارت‌های دانشجویان بخصوص قدرت تحلیل و استدلال آن‌ها خواهد شد.
رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم افزود: با هدف کمک به پزشکان در شرایط دشوار تصمیم گیری، تشکیل کمیته‌های اخلاق بالینی از ضروریات نظام‌های بهداشتی و درمانی همه کشورهاست که در ایران نیز این مهم با تشکیل شبکه‌ای منسجم از کمیته‌های اخلاق بالینی در نظر گرفته شده است که در سطوح مختلف ملی، دانشگاهی و بیمارستانی فعالیت داشته و با یکدیگر تعامل مستمر و موثر دارند.
وی میزان رضایت از خدمات بهداشتی در ایران را ۹۷.۳ % خواند و تصریح کرد: منشور حقوق بیمار از مهمترین اسناد استاندارد حوزه اخلاق پزشکی کشور است که به همه مراکز درمانی کشور ابلاغ شده و اقدامات مختلفی در سطح کشور برای عملیاتی کردن این منشور صورت گرفته است.
هشتمین کنگره سالانه اخلاق پزشکی ایران با تاکید بر چالش‌های اخلاقی مطرح در مدیریت همه گیری کووید-۱۹ که سه شنبه ۲۵ آذر شروع به کار کرده است به مدت پنج روز ادامه خواهد داشت.