صفر تا۱۰۰ سیستم ترمز ماشین

ترمز در عملکرد خودرو نقشی حیاتی دارد. یک خودرو تا زمانی ایمن است که به‌موقع و با سرعت قابل‌قبول توقف کند و این وظیفه بر عهده ترمز خودرو است. امروزه ترمز‌ها به دو دسته کلی دیسکی و کاسه‌ای تقسیم‌بندی می‌شوند.

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما، در این گزارش جامع تلاش کرده‌ایم تا شما را ضمن آشنایی با بهترین سیستم‌های ترمز دنیا و کمپانی‌های سازنده آنها، با تمام مباحث مربوط به سیستم ترمز ماشین اعم از انواع سیستم ترمز، ترمز دیسکی و کاسه ای، مواجهه با بریدن ترمز آشنا کنیم. 

 

اغلب خودرو‌های جدید برخلاف مدل‌های قدیمی‌تر به ترمز دیسکی مجهز هستند، اما دلیل این کار چیست؟ این ترمز‌ها چه مزایا و معایبی در مقایسه با نمونه‌های کاسه‌ای دارند؟ برای اطلاع از این موضوع آنچه در ادامه خواهیم گفت را مطالعه کنید تا کمی بیشتر با ترمز دیسکی و کاسه‌ای آشنا شوید.

ترمز در عملکرد خودرو نقشی حیاتی دارد. یک خودرو تا زمانی ایمن است که به‌موقع و با سرعت قابل‌قبول توقف کند و این وظیفه بر عهده ترمز خودرو است. امروزه ترمز‌ها به دو دسته کلی دیسکی و کاسه‌ای تقسیم‌بندی می‌شوند.

 

 

در ترمز کاسه‌ای قطعه‌ای با نام کاسه ترمز به چرخ متصل می‌شود و درنتیجه به همراه آن گردش می‌کند. لنت‌های ترمز نیز بر روی دو عدد کفشک هلالی قرار می‌گیرند و در حالتی که خودرو حرکت می‌کند با فاصله کمی از کاسه ترمز قرار می‌گیرند.
هنگامی‌که راننده بر روی پدال ترمز فشار وارد می‌کند، فشار در سیلندر ترمز افزایش می‌یابد و روغن موجود در آن به سمت چرخ‌ها هدایت می‌شود.

نیروی حاصل از روغن ترمز به کفشک‌ها فشار وارد می‌کند و سبب اصطکاک لنت‌ها با کاسه ترمز و درنهایت توقف خودرو می‌شود.

عمده مزیت ترمز‌های کاسه‌ای ارزان بودن و وزن کم آن‌هاست. در مقابل این ترمز‌ها معایب قابل‌توجهی نیز دارند. بزرگ‌ترین ایراد ترمز کاسه‌ای بالا رفتن سریع حرارت و عملکرد نامناسب در دمای بالا است به‌طوری‌که امکان ترمزگیری مداوم را از راننده سلب می‌کند!

 

در ترمز دیسکی (Disc Brake) به‌جای کاسه ترمز از قطعه‌ای با عنوان دیسک چرخان استفاده می‌شود. این دیسک به همراه چرخ حرکت می‌کند و به‌جای کفشک‌ها نیز از یک جفت لنت ترمز مسطح استفاده می‌شود. هنگام ترمزگیری نیز این لنت‌ها به دیسک ترمز فشار وارد می‌کنند و موجب توقف خودرو می‌شوند.
ترمز دیسکی از قیمت و هزینه تعمیر بالاتری نسبت به نمونه‌های کاسه‌ای برخوردار است. این ترمز‌ها برای توقف به فشار هیدرولیک بیشتری هم نیاز دارند، اما در مقابل امکان ترمزگیری پی‌درپی و عملکرد مناسب در دمای بالا را برای راننده فراهم می‌کند.

همچنین عملکرد ترمز دیسکی به‌مراتب سریع‌تر از ترمز کاسه‌ای است و خنک کاری آن با سرعت بیشتری انجام می‌شود. امروزه در برخی خودرو‌های مجهز به ترمز دیسکی از یک سیستم خنک‌کننده متشکل از پره‌های چرخان برای کاهش سریع‌تر دمای لنت و دیسک استفاده می‌شود.

 

 

کمپانی اندلس (Endless) سال‌هاست که در تولید دیسک‌های ترمز ۶ تکه‌ای فعالیت می‌کند. این ترمز‌ها از دو صفحه آهنی پرس شده بر روی‌هم تشکیل می‌شوند و علاوه بر سختی و استحکام بالا، توانایی زیادی برای کار در هوای گرم و دما‌های متفاوت دارد. وزن هر یک از دیسک‌های ترمز اندلس در حدود ۲.۶ کیلوگرم است.
سیستم ترمز Brembo

 

در میان بهترین سیستم‌های ترمز دنیا کمپانی Brembo حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. این شرکت سال‌هاست در زمینه تولید دیسک‌های ترمز فعالیت می‌کند و در سال‌های اخیر بر روی خودرو‌های GT خیابانی و خودرو‌های سنگین باربری تمرکز ویژه‌ای داشته و موفق به ساخت دیسک‌های دو تکه‌ای سوراخ‌دار با یک کلاهک آلومینیومی و یک قالب ۴ پیستونه شده است.

برمبو در تازه‌ترین محصولات خود سعی در کاهش حجم و وزن دیسک‌های ترمز دارد. این امر موجب افزایش قدرت ترمزگیری در شرایط بحرانی می‌شود و میزان فشار بر روی دیسک‌ها را نیز کاهش می‌دهد. به‌منظور طراحان این شرکت از یک لایه تهاجمی و مقاوم در برابر اصطکاک بر روی سطح دیسک استفاده کرده‌اند.

 

 

بخش عمده تمرکز این کمپانی در تولید دیسک و لنت‌های مرکب با صفحات سرامیکی است که بیشتر برای خودرو‌های رالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم ترمز بیشتر در کشور‌های اروپایی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

لنت‌های EBC از سه لایه محافظ تشکیل می‌شدند که از یک سو موجب تسریع در فرآیند ترمزگیری شده و از سوی دیگر به دلیل جنس منحصربه‌فرد خود از بالا رفتن بیش از حد دما در هنگام اصطکاک با دیسک ترمز جلوگیری می‌کند.

نصب این دیسک و لنت‌ها موجب شده تا خودرو‌های مسابقه‌ای تا خط پایان از بازبینی سیستم ترمز بی‌نیاز شوند.
سیستم ترمز Rotora

 

آخرین گزینه در میان بهترین سیستم‌های ترمز دنیا مجموعه تقویتی روتورا است. این سیستم ترمز از آلومینیوم مرکب و با استفاده از ماشین‌آلات صنعتی CNC ساخته می‌شود.

این مجموعه با ترمز‌های ABS و سیستم EBD سازگار است و به‌راحتی بر روی خودرو‌های قدیمی نیز نصب می‌شود. افزون بر این، به‌منظور دستیابی به قدرت ترمزگیری بالا، طراحان برای دیسک‌های عقب و جلو ابعاد ۴۰۵*۳۶ را در نظر گرفته‌اند. این سیستم ترمز به ۸ پیستون و گیره دفع‌کننده ضربات مجهز است. (منبع انگلیسی)
جلوگیری از تصادفات با سیستم ترمز EBD

 

سیستم EBD یا توزیع الکترونیکی نیروی ترمز امروزه در کنار سیستم ترمز ABS نقش تعیین‌کننده‌ای در ایمنی خودرو به هنگام ترمزگیری ایفا می‌کند. امروزه کمتر خودرویی را می‌توان یافت که به این دو سیستم حیاتی مجهز نباشند. اگر به دنبال پی بردن به عملکرد سیستم EBD هستید تا ادامه این مطلب با ما باشید.

سیستم‌های ترمز تا چند دهه پیش کاملا مکانیکی طراحی و تولید می‌شدند که در آن‌ها نیروی ترمز به‌طور مساوی میان چرخ‌ها توزیع می‌شد؛ اما برای یک توقف ایمن چیزی بیش از ترمزگیری نیاز بود و گاه به دلایلی که برای رانندگان چندان مشخص نبود خودرو‌ها پس از ترمزگیری واژگون و منحرف می‌شدند. در نتیجه خودروسازان به دنبال سیستم‌های ایمنی خودرو هوشمند برای ترمزگیری ایمن‌تر با توجه به شرایط خودرو بودند.

 

سیستم EBD مخفف سیستم توزیع الکترونیکی نیروی ترمز در میان چرخ‌هاست. با مطالعه هر یک از شرایط زیر به اهمیت سیستم EBD بیش از پیش پی می‌برید.

۱– هر یک از چرخ‌های خودرو میزانی از وزن خودرو را تحمل می‌کند که با توجه به نوع خودرو این تقسیم وزن متفاوت است. برای مثال هنگامی‌که تقسیم وزن به نسبت ۶۰/۴۰ باشد ۶۰ درصد از وزن خودرو در حالت سکون یا حرکت با سرعت ثابت بر روی چرخ‌های جلو است و مابقی وزن بر روی دو چرخ عقب قرار می‌گیرد.

حال تصور کنید در یک مسیر مستقیم و شرایطی کاملا مناسب و استاندارد اقدام به ترمزگیری نمایید. در این حالت به علت سرعت اولیه خودرو مقداری وزن اضافی نیز به چرخ‌های جلو منتقل می‌شود با این وصف شما نیز انتظار دارید که نیروی ترمز واردشده به چرخ‌های جلو بیشتر باشد. سیستم EBD نیز دقیقا همین کار را انجام می‌دهد. این سیستم با محاسبه وزن واردشده به هر چرخ نیروی ترمز متناسب با آن را اعمال می‌کند.

۲– حال تصور کنید خودرو باری در صندوق عقب حمل می‌کند. در این شرایط به دلیل وزن واردشده به چرخ‌های عقب در هنگام ترمزگیری در مسیر مستقیم الخط نیرویی به چرخ‌های جلو وارد نمی‌شود؛ بنابراین چرخ‌های عقب به نیروی ترمز بیشتری نسبت به حالت قبل نیاز خواهند داشت.

۳– شرایط بعدی ترمزگیری در هنگام حرکت در پیچ جاده است. در این حالت چرخ‌های بیرون نسبت به چرخ‌های درونی از حرکت دورانی بیشتری برخوردارند؛ بنابراین اگر راننده اقدام به ترمزگیری کند چرخ‌های داخل قفل‌شده و باعث از دست رفتن کنترل خودرو می‌شود، اما وجود سیستم EBD موجب می‌شود تا به هنگام ترمزگیری در پیچ‌ها نیروی ترمز کمتری به چرخ‌های داخلی وارد شود.

 

 

یکی از مهم‌ترین بخش‌های خودرو که موجب افزایش ایمنی سرنشینان می‌شود بدون شک سنسور ترمز ABS است. این سنسور به همراه سیستم EBD با وجود عملکردی نسبتاً ساده نقش مهمی در ثبات شرایط خودرو به هنگام ترمز گیری ایفا می‌کند. در این بخش تلاش کرده‌ایم تا به‌طور مختصر و ساده به عملکرد سیستم و سنسور ترمز ABS بپردازیم.

به‌طور حتم در فیلم‌های سینمایی یا مسابقات اتومبیل‌رانی مشاهده کرده‌اید که چرخ خودرو‌ها به هنگام شتاب گیری از حالت سکون به‌طور هرز به دور خود می‌چرخند. دلیل این موضوع بیشتر بودن نیروی انتقالی موتور به چرخ‌ها نسبت به نیروی اصطکاک بین چرخ و جاده است.

حالت مشابه دیگری نیز در هنگام توقف خودرو به وقوع می‌پیوندد. هنگامی‌که خودرو بر روی سطحی لغزنده اقدام به ترمزگیری می‌کند، چرخ‌ها نسبت به زمین حالتی هرزگرد پیدا می‌کنند و اصطلاحاً قفل می‌شوند.

در چنین شرایطی سرعت چرخش چرخ‌ها با یکدیگر تفاوت پیدا می‌کند و در نتیجه کنترل خودرو از دست می‌رود. در اینجاست که خودروسازان برای ارتقای سیستم ترمز ماشین با به‌کارگیری سنسور ترمز Abs از هرزگردی چرخ‌ها و قفل شدن آن‌ها جلوگیری می‌کنند.
نقش سنسور ترمز ABS در سیستم ترمز خودرو

 

سیستم انتقال نیرو در خودرو‌های قدیمی به‌گونه‌ای بود که نیروی ترمز به یک میزان به چرخ‌ها وارد می‌شد. در نتیجه هنگامی‌که یکی از چرخ‌ها از سرعت دورانی بیشتری برخوردار بود به‌راحتی قفل می‌شد و تعادل خودرو را برهم می‌زد.

با تجهیز خودرو‌ها به سیستم ترمز ABS شرایط هر یک از چرخ‌ها پیش از ترمز گیری توسط سنسور ترمز ABS بررسی و به واحد پردازنده مرکزی ارسال می‌شود.

سپس واحد پردازنده با تغییر نیروی وارد بر ترمز هر یک از چرخ‌ها از ایجاد شرایط بحرانی جلوگیری می‌کنند. برای مثال اگر چرخی در هنگام ترمز گیری نسبت به سایر چرخ‌ها از سرعت دورانی کمتری برخوردار باشد، واحد پردازنده با کاهش نیروی ترمز اعمالی سرعت دورانی آن را نسبت به چرخ‌های دیگر افزایش می‌دهد.

در مقابل هنگامی‌که یکی از چرخ‌ها سرعت دورانی بالاتری دارد، سیستم ترمز با اعمال نیروی بیشتر از هرزگردی و قفل شدن آن چرخ جلوگیری می‌کند. اما این کار چگونه ممکن می‌شود؟

 

 

سیستم ترمز رایج در خودرو‌های قدیمی از نوع هیدرولیکی است که در آن از یک سیلندر و پیستون برای اعمال فشار به لنت ترمز استفاده می‌شود. در ترمز ABS سیلندر تمام هیدرولیک ترمز با نمونه‌های الکتریکی جایگزین می‌شود تا با کمک سنسور ترمز ABS و واحد پردازنده مرکزی میزان فشار درون سیلندر تغییر کند.

 

 

احتمالاً برای شما هم پیش آمده که در هنگام ترمزگیری، خودرو دچار لرزش‌های شدیدی می‌شود و اغلب از دیسک ترمز صدایی شبیه زوزه به گوش می‌رسد. این صدا هشدار اختلال سیستم ترمز است و عمدتاً به دلیل خرابی دیسک ترمز و تاب برداشتن آن اتفاق می‌افتد.
حرکت تنها بخشی از عملکرد خودرو است؛ روی دیگر سکه کاهش سرعت و توقف خودرو است که این مهم بر عهده سیستم ترمز گذاشته می‌شود. سیستم ترمز یکی از بخش‌های اصلی خودرو محسوب می‌شود که ایمنی سرنشینان به عملکرد درست آن وابسته است. سیستمی که از اجزای مختلفی نظیر دیسک و لنت ترمز تشکیل شده است.

دیسک ترمز قطعه‌ای است که برای کاهش سرعت و توقف خودرو با لنت‌های ترمز درگیر می‌شود و چرخ‌ها را از حرکت بازمی‌دارد. برخلاف تصور رایج دیسک‌های ترمز نیز به‌اندازه لنت‌ها آسیب‌پذیرند. به‌واقع ترمزگیری بیش‌ازحد علاوه بر آسیب به لنت‌های ترمز و کاهش کیفیت آن‌ها موجب معیوب شدن دیسک ترمز نیز می‌شود.

 

 

هنگامی‌که پدال ترمز را فشار می‌دهید روغن ترمز به سیستم‌های ترمز هر چرخ وارد شده و موجب فشردن لنت‌ها به دیسک یا درام چرخ‌ها می‌شود. این درگیر شدن با کاهش سرعت و افزایش دما همراه خواهد بود. اغلب راننده‌ها به این موضوع اهمیتی نمی‌دهند، اما شاید برایتان جالب باشد در هنگام ترمز گرفتن در سرعت‌های بالا دمای پیرامون دیسک و لنت‌های ترمز به‌سرعت به ۹۳ درجه سانتی گراد می‌رسد.

حال اگر به‌طور مداوم از ترمز استفاده کنید دیسک‌های ترمز به‌قدری داغ می‌شوند که رنگ آن‌ها به سرخی تغییر می‌کند.
با این وصف اگر از لنت‌های بی‌کیفیت استفاده کنید شکسته شدن یا سابیدگی بیش‌ازحد آن‌ها چندان بعید به نظر نمی‌رسد. از سوی دیگر استفاده از دیسک ترمز غیراستاندارد نیز موجب می‌شود تا در این دما احتمال شکستگی، کاهش ضخامت و حتی تاب برداشتن دیسک افزایش یابد.

افزون بر موارد فوق در روز‌های بارانی و سرد سال اگر پس از استفاده مداوم از ترمز در چاله‌های آب فرو روید یا فورا به شستشوی خودرو بپردازید به علت بالا بودن دمای دیسک ترمز احتمال تاب برداشتن آن وجود دارد.

 

 

-لرزش زیاد خودرو هنگام فشار دادن پدال ترمز که به دلیل تاب برداشتن دیسک ترمز است.
-ایجاد صدای ناهنجار که نشان از خرابی یا نازک شدن دیسک ترمز یا تمام شدن لنت‌ها است.
-ترک خوردن دیسک که به دلیل تغییرات دمایی ناگهانی و استفاده از نمونه‌های غیراستاندارد اتفاق می‌افتد.
-کاهش قدرت ترمزگیری که به دلیل کاهش ضخامت دیسک ترمز رخ می‌دهد.

 

 

از ترمزگیری‌های شدید یا ترمز دستی کشیدن در سرعت‌های بالا خودداری کنید. این کار جز آسیب به خودرو و تحمیل هزینه‌های گزاف بر دوش شما فایده دیگری ندارد.
در سفر‌های برون‌شهری به‌جای استفاده مداوم از ترمز از ترمز موتوری یا همان دنده معکوس برای کاهش سرعت خودرو استفاده کنید.
پس از رانندگی طولانی‌مدت از شستشوی خودرو یا مراجعه به کارواش خودداری کنید.
در روز‌های سرد و بارانی با سرعت بالا رانندگی نکنید تا نیاز به ترمزگیری ناگهانی نداشته باشید. این کار موجب می‌شود تا دمای دیسک ترمز افزایش شدید نداشته باشد و در اثر تغییرات دمایی لحظه‌ای معیوب نشود.

 

 

بریدن ترمز خودرو تنها در فیلم‌ها نیست. تصور کنید در یک جاده یا اتوبان با سرعتی بالایی در حال رانندگی هستید. به پیچ می‌رسید و پای خود را روی پدال ترمز قرار می‌دهید، اما متوجه می‌شوید که ترمز ندارید. نخستین راهکاری به ذهنتان می‌رسد چیست؟
اغلب با فرط نگاه کردن فیلم‌های اکشن تصور می‌کنیم که هنگام بریدن ترمز باید با سرعت بالا به گارد ریل بکوبیم، داخل رودخانه و کانال شیرجه بزنیم و یا با کشیدن ترمز دستی منحرف کردن ماشین به هر نحوی بایستیم؛ اما اجرای هر یک از این موارد ممکن به قیمت جان شما تمام شود! بهتر است یاد بگیرید در این مواقع چه کار‌های اصولی از دست شما ساخته است.

 

هرچند واقعا این مورد بسیار مشکل و به تسلط و روحیه بالایی نیاز دارد، اما لااقل تلاش کنید مانور یا حرکات اضافی انجام ندهید. لازم به گفتن نیست که دیگر نباید روی پدال گاز فشاری وارد کنید.

 

 

پدال ترمز را فشار دهید، اگر حرکتی نرم دارد احتمالا سطح روغن ترمز کاهش یافته و یا سیلندر آن خراب شده است؛ در این حالت شاید با چندبار فشار دادن پدال ترمز بتوانید از سرعت خودرو بکاهید؛ اما اگر پدال ترمز به‌سختی پایین می‌رود ابتدا بررسی کنید که چیزی مانند بطری آب یا قفل فرمان و قفل پدال زیر آن قرار نگرفته باشد. البته این کار را به عهده دیگر سرنشینان خودرو قرار داده و خود چشم از جاده برندارید.

 

 

به دنده پایین‌تر شیفت کنید. در خودرو‌های اتوماتیک ابتدا باید دنده را به حالت دستی قرار دهید و دنده را ۱ یا ۲ کنید؛ اما اگر خودروی گیربکس دستی دارید دنده را ناگهانی به ۱ یا ۲ شیفت ندهید چراکه ممکن است تعادل خودرو را از دست بدهید

 

 

ترمز دستی را کم‌کم بکشید تا سرعت خودرو کاهش یابد. از کشیدن ناگهانی ترمز دستی اجتناب کنید، زیرا چرخ‌های خودرو قفل می‌کند و کنترل آن از دست می‌رود.

به‌طورکلی حرکت چرخ‌ها برای حفظ تعادل خودرو الزامی است؛ بنابراین اگر با کشیدن ترمز دستی احساس می‌کنید که چرخ‌های عقب قفل‌شده‌اند کمی دستی ترمز را رها کنید تا چرخ‌ها دوباره بچرخند سپس در همین وضعیت ترمز را نگه‌دارید تا سرعت خودرو به‌تدریج کم شود.

 

 

بیشتر جاده‌های اصلی امروزه دارای حاشیه‌ای شیار مانند هستند که با حرکت بر روی آن‌ها خودرو به لرزش می‌افتد و صدای زیادی تولید می‌شود. می‌توانید با حرکت بر روی این حاشیه‌ها و بازی کردن با فرمان سرعت خودرو را کاهش دهید.

 

 

اگر فرصت و زمان کافی برای هیچ یک از موارد فوق را ندارید باید از موانع محیطی برای توقف خودرو استفاده کنید. اگرچه این راه به‌هیچ‌عنوان مناسب نیست و احتمال واژگونی و انحراف خودرو را افزایش می‌دهد، اما اگر مجبور بودید به‌عنوان آخرین راه‌حل از آن استفاده کنید.

در برخی جاده‌ها کیسه‌های سیمانی یا بشکه‌های آب در کناره جاده قرار دارد. تلاش کنید تا خودرو را از کنار با آن‌ها تماس دهید تا سرعت شما کاهش یابد. توجه کنید که برخورد از جلو می‌تواند آسیب‌های شدیدی برای شما و خودرو ایجاد کند.