معمای درنده ۱۵ میلیون ساله

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سيما، کوسه‌های عظیم‌الجثه بزرگ‌دندان، از بزرگترین شکارچیانی روی زمین به شمار می‌روند.

طول مگالودون‌ها، این گوشت‌خواران منقرض شده که از ۱۵ میلیون تا سه میلیون و ۶۰۰ هزار سال پیش در اقیانوس‌ها حکمروایی می‌کردند و گونه غالب بودند، تا ۵۰ فوت (حدود۱۵ متر) می‌رسید. بر اساس یک مطالعه جدید که در مجله «هیستوریکال بایولوژی» منتشر شده است، این کوسه‌های بزرگ‌دندان به‌صورت معمول، در هنگام تولد و خروج از حالت جنینی، از ابعاد و اندازه‌های اغلب انسان‌ها بزرگتر بوده و طول آن‌ها به حدود ۶.۶ فوت (تقریبا برابر با ۲ متر) می‌رسیده است. این موضوع بیانگر آن است که مگالودون‌ها احتمالا بزرگترین نوزادان را در دنیای کوسه‌ها به دنیا می‌آورده‌اند.

فسیل‌های این ماهی عظیم‌الجثه فراوانند، اما مانند بسیاری از دیگر کوسه‌های منقرض شده، دانش زیست‌شناسی ما درباره آن هنوز کامل نشده است، زیرا این کوسه‌ها در درجه اول فقط از دندان‌هایشان شناخته می‌شوند. در عین حال، برخی از بقایای ستون‌فقرات عظیم آن‌ها نیز کشف شده است.

محققان در تلاش برای توضیح نقش گوشت‌خواران بزرگ در تکامل اکوسیستم‌های دریایی، از یک روش «سی‌تی‌اسکن» بهره گرفتند که نوار رشد (چیزی شبیه به حلقه‌های رشد تنه درخت) را در نمونه‌های استخوان‌های مهره مگالودونی که در موسسه سلطنتی علوم طبیعی بلژیک نگهداری می‌شود، بررسی کرده است تا اطلاعات بیشتری درباره زیست‌شناسی تولیدمثل، رشد و نیز طول عمر آن‌ها به دست آورد. پیش از این، با در نظر گرفتن و مقایسه ستون فقرات کوسه‌های سفید بزرگ امروزی با قطر تا ۱۵ سانتی‌متر، تخمین زده می‌شد که این ستون‌مهره‌ها، متعلق به گونه‌ای با ستون‌فقرات به طول ۹ متر باشد. تصاویر، ۴۶ نوار رشد را نشان می‌دهد که به نظر می‌رسد سالانه شکل می‌گیرند، و بیانگر آن است که گونه مگالودون ۴۶ سال عمر می‌کرده است.

با این حال، به گفته کنشو شیمادا، زیست دیرینه‌شناس در دانشگاه دپائول شیکاگو، نویسنده این مقاله، به نظر می‌رسد که الگوی نوار رشد بر پایه ستون‌مهره‌ها، طول عمر ۸۸ تا ۱۰۰ ساله را نشان می‌دهد. دانشمندان با استفاده از محاسبات معکوس از طول جثه در تشکیل هر نوار رشد، طول این گونه را حدود ۲ متر برآورد کردند. این امر نشان می‌دهد که کوسه‌های بزرگ، در زمان تولد به قدر کافی بزرگ بوده‌اند که با سایر گوشت‌خواران رقابت کنند و طعمه نشوند. یکی از نویسندگان این مقاله به نام مارتین بکر، از دانشگاه ویلیام پترسون نیوجرسی، می‌گوید: «نتیجه‌های به دست از آمده از این پژوهش، جنبه‌هایی از تاریخ حیات مگالودون‌ها را روشن می‌کند. نه فقط این که مگالودون‌ها چگونه رشد می‌کنند، بلکه این پرسش که جنین آن‌ها چگونه رشد می‌کرده، چگونه متولد می‌شده و چه مدت زمانی می‌توانسته زندگی کند.»

محققان می‌گویند که داده‌ها نشان می‌دهند که نظیر همه کوسه‌سانان امروزی - گروهی شامل برخی از شناخته‌شده‌ترین گونه‌ها از جمله کوسه سفید بزرگ - مگالودون در دوران جنینی درون شکم مادر، با تغذیه تخمک‌های بارورنشده درون رحم (که اصطلاحا با عنوان اوفاژی، یا حالتی از همگون‌خواری (کانیبالیسم) شناخته می‌شود) رشد می‌کرده است. حاصل این روند آن است که تنها تعداد کمی از جنین‌ها، یعنی آن‌هایی که مشخصا در هنگام تولد بزرگتر هستند، باقی می‌مانند و رشد می‌کنند. دکتر شیمادا می‌گوید، اگرچه این مسئله از نظر میزان مصرف انرژی برای مادر هزینه‌بر است، اما این فرایند به نوزادان این مزیت را می‌دهد که کمتر با خطر طعمه شدن از سوی سایر گوشت‌خواران مواجه باشند. به گفته محققان، این جنین‌های تازه بارور شده، دست‌کم در خصوص کوسه‌های ببری شنی، می‌توانستند حتی از تخمک‌های بارور شده برادران و خواهران هم‌نسب خود در جنینی نیز تغذیه کنند. دکتر شیمادا می‌گوید: «رمزگشایی از چنین فاکتوری در فرایند رشد مگالودون به عنوان یکی از بزرگترین گوشت‌خوارانی که تاکنون روی زمین وجود داشته است، در درک بهتر نقش گوشت‌خواران در تکامل اکوسیستم دریایی بسیار مهم و تعیین کننده است.»

این کشف را همان تیم تحقیقاتی انجام داده است که در ماه اکتبر در مقاله‌ای به ابعاد بزرگ مگالودون‌ها پرداخته بود و در آن اشاره می‌کرد که پس از پایان دوران دایناسورها، کوسه‌ها می‌توانسته‌اند بیشتر از قبل رشد کنند. متیو بونان از دانشگاه ریچارد استاکتون در نیوجرسی، یکی از نویسندگان این مقاله، می‌گوید: «من و دانشجویانم در کلاس آناتومی، کوسه‌ماهی خاردار را بررسی می‌کنیم و فکر می‌کنیم که واقعا شگفت‌انگیز است که اندازه یک نوزاد مگالودون، تقریبا دو برابر بزرگترین کوسه‌های بزرگسالی بوده است که بررسی می‌کنیم.»