جهش اردبیل در توسعه شبکه های آبیاری

استان اردبیل استانی کاملاً کشاورزی است به گونه ای که ۴۴ درصد از اراضی آن کاربری زراعی و باغداری دارد. بالغ بر ۲۹ درصد از تولید ناخالص استان متعلق به بخش کشاورزی است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، این استان با سه دشت مهم اردبیل، مشگین‌شهر و مغان، دارای ۷۸۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی است. استان اردبیل 1.1 درصد از مساحت کل کشور را تشکیل می دهد، اما بیش از چهار درصد از محصولات کشاورزی کشور در اردبیل تولید می‌شود.  بالغ بر 120 هزار نقر از جمعیت استان اردبیل یعنی حدود 33 درصد از مجموع افراد شاغل آن در بخش کشاورزی فعالیت دارند. این استان ۴.۵ میلیون تن انواع محصولات زراعی، دامی و باغی تولید می‌کند و در تولید ۱۲ محصول مهم حایز رتبه اول تا هشتم کشوری است.

با وجود آنکه ظرفیت تولید کشاورزی استان اردبیل خیلی بیشتر از میزان فعلی است، اما کمبود آب و مهمتر از آن پایین بودن میزان بهره وری از آب ، یکی از اصلی ترین موانع برای استفاده از ظرفیت های بالقوه استان برای توسعه هر چه بیشتر بخش کشاورزی بوده است. خشکسالی های رخ داده در برخی از سالهای اخیر نیز مشکل کمبود آب کشالورزی را تشدید کرده است.
مدیر کل هواشناسی استان اردبیل با بیان اینکه متوسط بارندگی در کشور ما 250 میلیمتر در سال است گفت: این در حالی است که متوسط بارندگی در دنیا 860 میلیمتر است که نشان می دهد متوسط بارندگی کشور ما حتی کمتر از یک سوم متوسط جهانی است.
سیاوش محمدی خاطرنشان کرد: حتی همین بارش اندک نیز از نطر زمانی و مکانی در سطح کشور نامتعادل است. مثلا فقط 8 درصد بارندگی های دشت اردبیل در فصل های بهار و تابستان که اوج فصل مورد نیاز زراعت است اتفاق می افتد.
عزیزی معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری اردبیل با بیان اینکه بیش از 92 درصد از آب استان اردبیل در بخش کشاورزی مصرف می شود افزود: صرفه جویی حداقل 10 درصدی آب در مصارف کشاورزی می تواند تا حدودی مشکل کمبود آب در استان را حل کند. 
وی خاطرنشان کرد: بر اساس داده های آماری، میزان منابع آبی موجود برای اراضی زیر کشت استان اعم از نزولات آسمانی و یا آورده رودخانه ها مجموعا سه میلیارد و 400 میلیون متر مکعب در سال است و با توجه به پراکنش نامناسب بارندگی های فصلی، ناچار به تکمیل سدها، توسعه شبکه پایاب آنها و افزایش بهره وری در مصرف آب هستیم تا سطح اراضی که به صورت آبی کشت می شوند افزایش یابد.
نتایج پژوهش های کارشناسان جهاد کشاورزی استان حکایت از این دارد که تنها در دشت اردبیل امکان صرفه‌ جویی 88 تا 110 میلیون مترمکعبی در آب مصرفی کشاورزی در دشت اردبیل وجود دارد.
حسین کربلایی خیاوی، رییس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گفت: با بکارگیری نتایج پژوهش‌های انجام یافته در زمینه نحوه کاشت و روش ‌های آبیاری در مزارع سیب‌ زمینی با وسعت 22 هزار هکتار از اراضی دشت اردبیل ، صرفه جویی 110 میلیون متر مکعبی آب در این دشت بحران زده امکان پذیر است.
با وجود استعدادهای کشاورزی اردبیل، در سالهای گذشته توسعه شبکه های آبیاری نوین در این استان مورد غفلت قرار گرفته بود، به گونه ای که تا پایان سال 96 این استان از نظر درصد پوشش شبکه آبیاری زمین های کشاورزی خود رتبه 26 کشوری را دارا بود و راندمان آبیاری در این استان حداکثر 40 درصد اعلام شده بود.
این در حالی است که در سالهای اخیر اقدامات قابل توجهی برای توسعه شبکه های آبیاری تحت فشار در استان برداشته شده است و حتی بخشی از قطعات مورد استفاده در شبکه های آبیاری در داخل استان تولید می شود.
جعفری تولید کننده قطعات آبیاری تحت فشار در اردبیل گفت: اغلب تولیدات ما در سالهای گذشته به استانهای دیگر ارسال می شد اما در دو گذشته میزان سفارش گیری ما از مشتریان داخل استان به طور چشمگیری افزایش یافته است.

رشد ۷۰۰ درصدی اجرای سامانه آبیاری نوین
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل اظهار کرد: این استان امسال در زمینه توسعه شبکه آبیاری تحت فشار رتبه ۴ کشوری رو کسب کرده و در دو سال گذشته نیز جزو 10 پیشرو کشور در زمینه توسعه شبکه های آبیاری نوین بوده است.
خلیل نیکشاد تصریح کرد: اجرای سامانه‌های آبیاری نوین تحت فشار و کم‌فشار در این استان ۷۰۰ درصد نسبت به سال‌های گذشته رشد داشته است به طوری که در یک سال گذشته عملیات مربوط به اجرای شبکه‌های آبیاری فرعی در سطح بیش از ۲۱ هزار هکتار از اراضی استان با موفقیت اجرا شده است.
او افزود: برای جبران عقب‌ماندگی ۳۰ سال گذشته استان در خصوص اجرای سامانه‌های نوین آبیاری تحت فشار و کم‌فشار اقدامات ضربتی و بزرگی در همین چند سال اخیر در  این استان انجام گرفته است به گونه ای که با تکمیل اقدامات در حال انجام در زمینه پوشش آبیاری تحت فشار ، رتبه کشوری استان از ۲۶ به  ۶  ارتقا خواهد یافت.
نیکشاد گفت: اعتبارات هزینه شده برای اجرای سامانه‌های تحت فشار استان اردبیل در پنج سال اخیر به اندازه ۳۰ سال گذشته این استان بوده است.
وی اظهارداشت: با اجرای طرح‌های جدید و در دست اجرای آبیاری تحت فشار امسال هم بیش از ۱۲ هزار هکتار زمین کشاورزی در این استان زیرپوشش آبیاری نوین قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به اینکه  سه هزار و ۸۸۰ هکتار سامانه آبیاری نوین در مرحله قرارداد برای اجرا است، گفت: ۱۸ هزار و ۸۸۰ هکتار از اراضی کشاورزی استان هم در دست مطالعه برای  پوشش سامانه است.
وی با تاکید بر ادامه برنامه اجرای سامانه‌های نوین آبیاری تحت فشار در استان بیان کرد: بیش از ۱۵ هزار هکتار از اراضی مستعد در نقاط مختلف استان با شرایط آب و هوایی مختلف شناسایی شده است که به زودی برای مطالعات تکمیلی اجرای سامانه‌ نوین آبیاری در اختیار مشاوران قرار می گیرد.
استقبال و همکاری کشاورزان استان هم در رشد سریع طرح های مربوط به توسعه شبکه های آبیاری نوین بسیار موثر بوده است.
جباری از سیب زمینی کاران اردبیلی گفت: در دنیا ثابت شده که آبیاری تحت فشار از آبیاری سنتی خیلی بهتر جواب می دهد . حدود چهار سال است آبیاری تحت فشار را در زمین هایم اجرا کردم محصولم به مراتب زیادتر شده حتی میزان سیب زمینی های خراب شده در داخل زمین خیلی خیلی کاهش پیدا کرده است. این موضوع نظر مثبت کشاورزان همسایه را جلب کرده و آنها هم به دنبال اجرای همین سیستم هستند.

اجرای طرح های بزرگ ملی در اراضی وسیعی از مناطق شمالی استان نوید روزهای بهتر را می دهد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اردبیل گفت: یکی از مهمترین طرح های آب و خاک و شبکه آبیاری تحت فشار کشور در منطقه مغان و در قالب طرح پایاب سد خداآفرین و به مساحت ۳۵ هزار هکتار در دست اجراست.
جنگی مرنی خاطرنشان کرد: پروژه بزرگ پایاب سد خداآفرین در چهار ناحیه عمرانی یک ، ۲ ، سه و چهار عملیاتی شده  و تمامی این اراضی سیستم‌های نوین آبیاری اعم از تحت فشار و قطره ای مجهز می شوند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل افزود: در دیگر مناطق استان نیز پروژه‌های آبرسانی در پایاب سدهای بزرگی مثل سد عمارت در شهرستان گرمی، سد احمد بیگلو و سد سبلان در مشگین شهر، سد عنبران در شهرستان نمین و سدهای کوثر و بفراجرد در جنوب استان در حال اجرا و طراحی هستند که زمینه توسعه خیره کننده شبکه های آبیاری نوین در سالهای آینده را فراهم می کنند.
استاندار اردبیل گفت: تنها با تکمیل پایاب سد خداآفرین در مناطق شمالی استان اردبیل، بیش از ۱.۵ میلیون تن به میزان برداشت محصول در شمال استان افزوده می‌شود که این میزان برای با ۲۵ درصد از کل تولیدات فعلی بخش کشاورزی استان است.
اکبر بهنامجو تصریح کرد: این استان به عنوان قطب کشاورزی کشور شناخته شده و بزودی با بهره برداری از شبکه های آبیاری نوین در اراضی پایاب سد خدا آفرین و دیگر مناطق استان تحول بزرگی در افزایش تولیدات بخش کشاورزی و اشتغالزایی ایجاد می شود.
وی خاطرنشان کرد: اجرای آبیاری نوین با کمک‌های بلاعوض دولت و تسهیلات ارزان‌قیمت در استان‌ها روز به روز رونق گرفته به طوری که دولت ۸۵ درصد هزینه اجرای شبکه‌های آبیاری نوین تحت فشار را بصورت تسهیلات بلاعوض به کشاورزان ارائه می کند.
وی خاطرنشان کرد: در سال جاری دولت در زمینه پرداخت کمک بلاعوض در ازای اجرای هر هکتار آبیاری تحت فشار ۱۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و برای اجرای آبیاری بارانی در هر هکتار ۱۲.۵ میلیون تومان کمک بلاعوض در اختیار کشاورزان قرار می دهد که این رویه انگیزه زیادی برای ادغام و یکپارچه سازی اراضی کشاورزی فراهم کرده‌است.
استفاده از روش های نوین آبیاری از جمله آبیاری تحت فشار و بارانی در کنار اصلاح الگوی کشت و استفاده از محصولات کم آب بر، این امکان را می دهد که با صرفه جویی و بالا بردن بهره‌وری استفاده از منابع آبی موجود، ظرفیت های جدیدی برای توسعه بخش کشاورزی و صنعت در استان ایجاد شود.