تقویم تاریخ؛ از کشته شدن گریبایدوف تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران

شهادت علی ابن محمد، فرزند امام محمد باقر (ع) در مشهد اردهال کاشان
۱۳۲۶ سال پیش در چنین روزی (بنا به روایات متعدد) در ۲۷ جمادی الثانی سال ۱۱۶ قمری علی ابن محمد، فرزند حضرت امام محمد باقر علیه السلام پیشوای پنجم مکتب اهل بیت علیه السلام به شهادت رسید.

علی ابن محمد در سال ۱۱۳ هجری قمری برای تبلیغ دین اسلام و پاسخگویی به احساسات مذهبی مومنان عازم ایران و شهر کاشان شدند و به مدت ۳ سال به تبلیغ اسلام و ارشاد مردم پرداختند. آن حضرت نامه‌هایی تا قبل از شهادت پدر بزرگوارش در سال ۱۱۴ ه. ق به دسیسه هشام، برای ایشان به مدینه می‌فرستاد وحالات خود وشیعیان را بیان می‌فرمود. این امام زاده واجب التعظیم، پس از ۳ سال ارشاد وتبلیغ دین اسلام به دست مخالفین و دشمنان اهل بیت علیه السلام پس از جنگی نابرابر همراه با حدود یکصد نفر از یاران با وفایش، همچون جدّ مظلومش حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) در سال ۱۱۶ سال قمری به شهادت رسید و در مکانی به نام مشهد اردهال در نزدیکی محل شهادتش توسط دوستداران اهل بیت به خاک سپرده شد. محل دفن این امام زاده بزرگوار به مکانی باشکوهی برای زیارت دوستداران اهل بیت پیامبر تبدیل شده است.

 

۱۰۵۱ سال پیش (بنا به برخی روایات) در چنین روزی برابر با ۲۷ جمادی الثانی ۳۹۱ قمری "حسین بن احمد بن حجاج" شاعر معروف شیعه درگذشت.

حسین بن احمد بن حجاج، معروف به ابن‏‌حجّاج ادیبی فاضل و ماهر بود که با سیدمرتضی و سیدرضی از دانشمندان قرن چهارم هجری در یک عصر زندگی می‏‌کرد. او از شعرای دوستدار اهل ‏بیت رسالت و دشمن سرسخت دشمنان دین بود و در این زمینه، اشعار فراوانی سروده است. مشهور است که در خوابِ سیدرضی، ابن حجاج از جانب اهل بیت به عنوان شاعر اهل بیت مطرح شده است. از آثار ابن حجاج، می‏‌توان به دیوان ده جلدی او اشاره کرد که در موزه‌‏های مختلف جهان نگه‌داری می‏‌شود. وی در مکانی بین بغداد و کوفه وفات یافت و طبق وصیت ابن حجاج، بدنش را در سمت پایین پای امام موسی کاظم (ع) دفن کردند.

 

قراراداد شوم پاریس
۲۵۸ سال پیش در چنین روزی، دهم فوریه سال ۱۷۶۳ میلادی قراردادی میان انگلیس و فرانسه در پاریس به امضا رسید که فرانسوی‌ها آن را قرارداد شوم پاریس خواندند زیرا به موجب این قرارداد، فرانسه پس از سال‌ها جنگ و کشمکش با انگلیس، از همه ادعا‌ها و منافع استعماری خود در هند و کانادا چشم پوشید.

دلیل عقد این قرارداد، آن بود که فرانسه در این زمان به خاطر جنگ‌های متعدد در داخل اروپا تضعیف شده بود و از نظر نظامی و اقتصادی، توان تداوم جنگ با انگلیس را نداشت. قرارداد پاریس باعث شد تا جنگ‌های استعماری فرانسه و انگلیس پایان یابد و لندن با دست بازتری به غارت منابع مستعمرات خود به ویژه در آسیا بپردازد.

 

کشته شدن الکساندر گریبایدوف، سفیر کبیر روسیه در تهران
۱۹۲ سال پیش در چنین روزی بیست دوم بهمن سال ۱۲۰۷ هجری شمسی «الکساندر گریبایدوف» (Alexander Griboyedov) سفیر کبیر روسیه تزاری در ایران کشته شد.

پس از شکست ایران در دوره دوم جنگ با روس، معاهده ترکمنچای به امضا رسید که مانند معاهده گلستان، کاملا به زیان ایران بود. پس از مدتی گریبایدوف به عنوان سفیر کبیر روسیه، برای نظارت بر اجرای مفاد آن به ایران آمد. او می‏ خواست با زور و خشونت، مردم مسلمان ایران را به قبول و اجرای این قرارداد خفت‏ بار وادار کند. یکی از مواد قرارداد ترکمانچای، بازگشت مردم سرزمین ‏های جدا شده از ایران، به آن مناطق بود. اما شماری از زنان گرجی که در ایران مسلمان شده و ازدواج کرده بودند، حاضر به رها کردن خانواده‏‌های خود و بازگشت به گرجستان نبودند. گریبایدوف نیز قصد داشت به زور، آنان را به سفارت روسیه ببرد و به گرجستان منتقل کند. اما میرزا مسیح مجتهد، از روحانیون برجسته تهران، مردم را به اجتماع، مقاومت و دفاع از نوامیس مسلمانان فرا خواند. مردم مسلمان تهران نیز با تظاهراتی اعتراض ‏آمیز به نزدیک سفارت روسیه رفتند. با تیراندازی مأموران سفارت و کشته شدن سه نفر از مردم بی‏ دفاع، خشم و انزجار عمومی برانگیخته شد و مردم به سفارت روسیه حمله کردند. در این حمله، گریبایدوف و شماری از همراهان او به قتل رسیدند. این حادثه، واکنش طبیعی مردم مسلمان ایران در برابر ستمگری و تجاوزگری دولت روسیه تزاری و بی ‏کفایتی حکومت فتحعلی شاه قاجار بود. اما فتحعلی شاه از این حادثه بسیار ترسید و برای جلوگیری از بروز جنگی دیگر، هیاتی را برای عذرخواهی به روسیه فرستاد. در آن زمان، چون روسیه در حال جنگ با عثمانی بود، عذر فتحعلی شاه را پذیرفت و دولت ایران هم میرزا مسیح مجتهد را به عتبات عالیات در عراق تبعید کرد.

 

پناهنده شدن محمد علی شاه قاجار به سفارت روس
۱۱۵ سال پیش در چنین روزی برابر با ۲۷ جمادی الثانی ۱۳۲۷ هجری قمری «محمدعلی شاه قاجار» به سفارت روس پناهنده شد.

با گسترده‌تر شدن آتش انقلاب مشروطه در نقاط مختلف ایران، نهضتى براى فتح تهران توسط مشروطه خواهان ایجاد شد و پیروزى آنان را به دنبال آورد. در نبردى که بین قواى محمدعلى شاه قاجار و آزادى خواهان در نزدیکى تهران روى داد، قواى دولتى شکست خورد و طرف پیروز در ۲۴ جمادى الثانى ۱۳۲۷ عازم تهران شد. این درگیرى‌ها در تهران ادامه یافت و سرانجام تهران به تصرف مشروطه طلبان درآمد. در این هنگام، محمد على شاه که خود را در برابر آزادى خواهان ناتوان دید در روز ۲۷ جمادى الثانى به سفارت روسیه پناهنده شد و لیاخوف روسى نیز خود را به فاتحان تهران تسلیم کرد. بعد از ظهر همان روزدر جلسه اى فوق العاده، محمدعلى شاه از سلطنت کنار گذاشته شد و فرزند یازده ساله ى وى، احمد میرزا را به عنوان پادشاه معرفى کردند. چون احمد شاه کودک بود، نیابت سلطنت او را به عضدالملک، رئیس سالخورده ى ایل قاجار سپردند و بدین ترتیب دوره استبداد صغیر که در حدود سیزده ماه به طول انجامیده بود به پایان رسید.