هشدار درباره از بین رفتن تنوع زیستی کشور

آقای اسکندر زند به عنوان مرجع ملی تنوع زیستی ایران در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما افزود: در اعصار مختلف، گونه‌ها به طور طبیعی از بین می‌روند,، اما در ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته به ویژه در ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر، گونه‌ها با شدت بیشتری از بین می‌روند.

زند گفت: با برآورد‌های انجام شده در سال ۲۰۱۹، در دنیا یک میلیون گونه گیاهی و جانواری در معرض تهدید و از بین رفتن است.

زند با بیان اینکه از این یک میلیون گونه در معرض تهدید، نیم میلیون گونه گیاهی و جانوری و نیم میلیون از حشرات هستند، افزود: هنوز از میکروارگانیسم‌ها اطلاعات زیادی نداریم.

وی به عوامل از بین برنده گونه‌ها اشاره کرد و گفت: بهره‌برداری بی‌رویه، تخریب سرزمین و تغییر کاربری، سهم ۸۰ درصدی در از بین بردن تنوع زیستی دارند.

زند افزود: متاسفانه در کشور ما به ویژه تغییر کاربری منابع طبیعی به غیر طبیعی و زمین‌های زراعی به مسکونی شدت گرفته و اگر جلوی آن گرفته نشود، آسیب سنگینی به کشور خواهد زد.

وی گفت: در سال ۱۳۲۰، جنگل‌ها در کشور نزدیک به ۹ و نیم میلیون هکتار بوده است,، اما در سال ۸۴ براساس آخرین بررسی‌ها، ۱۴ و نیم میلیون هکتار بود و اکنون به طور قطع کمتر شده است.

زند به بررسی کارشناسان محیط زیست اشاره کرد و افزود: بر اساس این تحقیق در ۵۰ سال گذشته نزدیک ۳ میلیون پستاندار وحشی داشتیم,، اما اکنون این رقم به حدود ۲۰۰ هزار رسیده است.

وی بر فرهنگ‌سازی در حفظ تنوع زیستی از طریق رسانه‌ها تاکید کرد و گفت: باید این سرمایه بزرگ ملی را حفظ و به رسمیت بشناسیم.

زند یکی از راه‌های حفظ تنوع زیستی را توسعه مناطق حفاظت شده بیان کرد و افزود: اکنون در ایران حدود ۱۲ درصد از کل کشور، یعنی حدود ۱۹ میلیون هکتار، مناطق حفاظت شده هستند.

وی ضمن قدردانی از شورای عالی محیط زیست که در یک ماه اخیر بیش از ۶۰۰ هزار هکتار به مناطق حفاظت شده اضافه کرد افزود: سطح مناطق حفاظت شده ۱۲ درصد است که بر اساس شیوه‌نامه‌های جهانی می‌بایست ۱۷ درصد باشد، البته این رقم در جهان ۱۴ درصد است و ما دو درصد از جهان عقب هستیم.

زند ابراز امیدواری کرد که بتوانیم هم سطح مناطق حفاظت شده را افزایش دهیم و هم کیفیت بهره‌برداری از آن‌ها را ارتقاء بخشیم.

مرجع ملی تنوع زیستی با بیان اینکه تنوع زیستی شامل ژن و اکوسیستم می‌شود افزود: تنوع زیستی را در سه رده اکوسیستم، گونه و ژن تعریف می‌کنیم.

زند با اشاره به اینکه از ۱۱ اکوسیستم بزرگ دنیا، کشور ما دارای ۹ اکوسیستم است گفت: از این نظر، ایران یکی از کشور‌های دارای تنوع بسیار است.

وی افزود: از نظر گونه، کشور ما دارای گونه‌های گیاهی متنوع است بطوریکه بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاهی در کشور وجود دارد که بیش از دو هزار از این گونه‌ها، بومی ایران هستند.

زند به تنوع جانوری، میکروارگانیسم‌ها، تنوع محصولات کشاورزی اعم از زراعی، باغی، شیلاتی و دامی اشاره کرد و گفت: ما از نظر تنوع گونه‌ای کشور بسیار غنی‌ای هستیم.

وی افزود: به طور طبیعی کشوری که تنوع اکوسیستم و گونه بالایی دارد، دارای تنوع ژنتیکی بالایی خواهد بود.

وی به منطقه تپه علی‌کش در غرب ایران به عنوان مهد کشاورزی اشاره کرد و افزود: منشاء ژنتیکی بسیاری از محصولات مانند گندم، جو، حبوبات و محصولات باغی، ایران است.

زند با بیان اینکه منشاء ژنتیکی بسیاری از دام‌ها نیز ایران است گفت: وقتی منشاء ژنتیکی محصولی ایران است یعنی ژن‌های وحشی آن را پیدا می‌کنیم.

وی با اشاره به خاصیت ژن‌های وحشی افزود: در فعالیت‌های "به نژادی" اگر قرار است محصولی را برای تحمل سرما اصلاح کنیم، می‌توانیم از این ژن‌ها بهره ببریم.

زند استفاده از ژن‌های وحشی برای افزایش عملکرد و درمان بیماری را از دیگر مزایای آن بیان کرد و گفت: از محصولاتی که ریشه ژنتیکی در کشور ما ندارند، نمی‌توان استفاده کرد.

وی افزود: به همین علت است که ایران یکی از ۳۵ منطقه داغ تنوع زیستی دنیا و یکی از ۲۰ کشور با تنوع زیستی بالاست.

زند تنوع زیستی را به عنوان سرمایه در دنیای امروزی دانست و گفت: گاهی سرمایه، نیروی انسانی گاهی مناطق طبیعی و معادن و گاهی نفت است,، اما امروز بزرگترین سرمایه دنیا، ژن است.

وی با بیان اینکه بخش بزرگی از آینده دنیا مربوط به ژن است افزود: در آینده بیشتر بیماری‌ها از طریق ژن درمانی، درمان خواهند شد.

مرجع ملی تنوع زیستی گفت: در آینده، بیشتر داروها، دارو‌هایی خواهند بود که در محصولات تولیدی، نهادینه شوند.

وی با بیان اینکه اهمیت ژن در دنیا بسیار شناخته شده است افزود: لازم است در ایران نیز بیشتر به آن توجه شود تا بتوانیم این منبع و ثروت بزرگ را که متاسفانه در دنیا مورد بی‌مهری و در ایران مورد بی‌مهری بیشتر قرار گرفته، حفظ کنیم.