این سیاره فراخورشیدی مرموز از کجا آمده است؟

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما؛ با توجه یک بررسی جدید، به نظر می‌رسد سیاره‌ای که در میان سیارات فراخورشیدی از شهرتی جهانی برخوردار است به کلی از جای دیگری آمده است. بر اساس پژوهش جدیدی که در مجله علمی نیچر منتشر شده است، احتمالا این سیاره در جای دیگری شکل گرفته و به موقعیت کنونی خود در نزدیکی ستاره‌اش مهاجرت کرده است. سیاره فراخورشیدی که موضوع اصلی این پژوهش بوده با عنوان (HD ۲۰۹۴۵۸b) شناخته می‌شود و البته به مراتب مشهورتر از آن است که نام آن نشان می‌دهد. این سیاره یکی از سیارات شناخته شده‌ای است که بیش از همه روی آن مطالعه و بررسی انجام شده است. این نخستین سیاره‌ای است که با استفاده از روش گذر از مقابل ستاره‌اش کشف شده؛ روشی که اینک برای کشف هزاران سیاره دیگر مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین نخستین سیاره خارج از منظومه شمسی ما است که از اتسمفر و سایر مشخصه‌های متفاوت دیگر برخوردار است.

اینک محققان نگاه عمیق‌تر و دقیق‌تری به خواص شیمیایی اتمسفر این سیاره انداخته‌اند و دریافته‌اند که به نظر می‌رسد این سیاره به مداری که فاصله کمتری از خورشیدش دارد مهاجرت کرده است. دانشمندان پس از یافتن شش ماده شیمیایی در اتمسفر این سیاره به این کشف نائل آمده‌اند. اولین بار است که مولکول‌های زیادی بررسی می‌شوند که بیانگر کشفی بزرگ در نوع خود است و راه جدیدی در شناخت این سیاره باز می‌کند. توانایی و روش‌های به دست آوردن این‌گونه اطلاعات دقیق و مشخص شیمیایی، همچنین در آینده برای شناخت سیارات دوردست استفاده خواهد شد؛ اطلاعات درباره سیارات دوردست، از جمله آن دسته از سیاراتی که ممکن است قابل سکونت باشند.

این موضوع در زمانی که تلسکوپ‌های قدرتمند پا به میدان بگذارند و اطلاعات دقیق‌تر از سیارات دوردست در اختیار ما بگذارند بسیار مفید و کاربردی می‌شود. اگر دانشمندان بتوانند شناخت بیشتری از اتمسفر این سیارات به دست آورند، در این صورت می‌توانند نتیجه‌گیری کنند که آیا این سیارات می‌توانند میزبان حیات بیگانه باشند یا نه.
ناسا در سال‌های پیش رو تلسکوپ فضایی جیمز وب را پرتاب خواهد کرد و امیدوار است که بتواند داده‌های به مراتب بیشتری درباره انبوهی از سیارات که در پیرامون ما وجود دارند به دست آورد. توانایی استفاده از چنین روش‌هایی که در این مقاله جدید به آن پرداخته شده این امکان را فراهم خواهد کرد که این داده‌ها برای شناخت شرایط آن سیارات مورد استفاده قرار گیرند. این داده‌ها می‌توانند تصویری از این موضوع به دست دهند که آیا این سیارات می‌توانند میزبان حیات باشند یا نه. در این پژوهش جدید، دانشمندان داده‌های تلسکوپ ملی گالیلئو (TNG) در لا پالما در اسپانیا را بررسی کرده‌اند. دانشمندان در زمان چهارمرتبه‌ای که این سیاره از مقابل ستاره خود عبور کرده، نور آن را بررسی کرده و دریافته‌اند که اتمسفر آن چگونه بر طیف نوری که از ستاره می‌آید اثر می‌گذارد. دانشمندان توانسته‌اند از این داده‌ها برای شناخت ترکیبات شیمیایی و این که این ترکیبات شیمیایی به چه میزان وجود دارند، استفاده کنند.

دانشمندان متوجه شدند که ترکیبات شیمیایی در اتمسفر این سیاره، شامل سیانید هیدروژن، متان، آمونیاک، استیلن، مونوکسید کربن و مقادیر کمی بخار آب است. این ترکیب، برخلاف انتظار بود. زیرا میزان مولکول‌های بر پایه کربن آن دو برابر بیش از آن چیزی بود که انتظار می‌رفت.

دانشمندان تصور می‌کنند این موضوع تنها در حالتی می‌تواند رخ داده باشد که این سیاره، زمانی که شکل گرفته در مداری به مراتب دورتر از مدار کنونی به دور ستاره‌اش در گردش بوده است. در فاصله‌ای شبیه به فاصله مشتری یا زحل در منظومه شمسی ما و به عبارتی هفت میلیون کیلومتر دورتر از جایی که امروز در کنار سیاره‌اش قرار گرفته است.
سیدرات گاندی از بخش فیزیک دانشگاه وارویک می‌گوید: «ترکیبات شیمیایی اصلی، آن دسته از ترکیبات بر پایه کربن و بر پایه نیتروژن بودند. اگر این اقسام ترکیبات به این میزان باشند که ما اندازه‌گیری کرده‌ایم، این مساله نشان دهنده وجود اتمسفری است که به جای اکسیژن، سرشار از کربن است. ما از این شش ترکیب شیمیایی استفاده کردیم تا دریابیم، قرص پیش‌سیاره‌ای این سیاره در آغاز کجا شکل گرفته است.

«این امکان وجود ندارد که یک سیاره در ناحیه چگالش بخار آب باشد، ولی با اتمسفری این چنین غنی از کربن شکل بگیرد. اگر اتمسفر در دمای بسیار بالا در این سیاره (۱۵۰۰ کلوین) شامل همه عناصری باشد که به همان نسبت در ستاره میزبان وجود دارد، فراوانی اکسیژن باید به میزان دوبرابر بیش از کربن باشد و غالبا هم با هیدروژن ترکیب می‌شود تا آب تشکیل دهد یا با کربن که مونوکسیدکربن تشکیل شود. یافته بسیار متفاوت ما با شناخت کنونی ما از این که یک سیاره مشتری داغ، مانند (HD ۲۰۹۴۵۸b) جایی به مراتب دورتر از موقعیت کنونی‌اش شکل گرفته سازگار است».