کارخانه‌های تولید اسید سولفوریک در آستانه برچیده شدن

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز همدان، در استان همدان که قطب تولید اسید سولفوریک کشور محسوب میشود ۶ کارخانه تولید اسید وجود دارد که از یکی دو ماه مانده به عید دست از کار کشیده اند وکارگرانشان را به بیمه بیکاری معرفی کرده اند.

در صنعت تولید اسید سولفوریک استان همدان دست کم ۱۲۰ نفر مستقیم وبیش از ۲۵۰ نفر غیر مستقیم مشغول به کار بودندو اسید سولفوریک ۹۸ درصد روانه بازار میکردند که هم مصرف داخلی داشت وهم به کشور‌های همسایه صادر میشد. در مجموع این کارخانه‌ها حدود ۶۰۰ هزار تن اسید تولید می‌کردند.

اسید سولفوریک زیر ساخت تولید ات صنعتی ومعیاری برای توسعه

ماده شیمیایی اسید سولفوریک ۹۸ درصد، یکی از متداول‌ترین مواد اسیدی در بازار‌های جهانی می‌باشد. این اسید معدنی با نام "اولئوم" نیز شناخته می‌شود و به عنوان پرکاربردترین اسید معدنی، تمام حوزه‌های صنعت را تحت پوشش قرار داده است. اسید سولفوریک جزو برترین اسید‌های معدنی، در کنار اسید فسفریک، اسید هیدروکلریک و اسید نیتریک شناخته می‌شود. اسید سولفوریک، یک اسید معدنی بسیار قوی با خاصیت خورندگی فوق‌العاده بالاست. هرچه غلظت این اسید بیشتر باشد، خاصیت خورندگی بالاتری دارد. تمام غلظت‌های این اسید معدنی در آب محلول هستند؛ تمام صنایع تولید مواد شوینده و پاک‌کننده، تولید الکترولیت برای باتری‌های اسیدی، تهیه انواع سموم و کود‌های کشاورزی، تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب، پالایشگاه‌های مواد شیمیایی و همچنین صنایع تولید انواع رنگ و رزین با استفاده از سولفوریک اسید محصولات خود را تولید می‌کنند.

داستان از اینجا شروع شد؛ کارخانه اسید سولفوریک مس سرچشمه افتتاح شد (۲۱ آبان ۹۸)

تقریبا داستان از اینجا شروع شد که مدیران کارخانه مس سرچشمه تصمیم گرفتند تا برای رهایی از گیر دادن‌های محیط زیست گاز‌های آلاینده خود را تبدیل به اسید سولفوریک کنند.

تا اینجای کار مشکلی به چشم نمی‌خورد چرا که از گاز‌هایی که تا پیش ازاین وارد هوا میشدند حالا یک ماده پر کاربرد تولید میشد که در صنعت بسیارمهم بشمار می‌رود.

آقای صدری؛ جوان با انگیزه همدانی ده سالی میشود که وارد کار تولید اسید سولفوریک شده است میگوید: از وقتی کارخانه مس سرچشمه اسید سولفوریک تولید وبه قیمت ارزان وارد بازار کرد همه معادلات ما بهم خورد.

حرف آقای صدری را تولید کننده قدیمی اسید سولفوریک استان آقای صدفی این گونه تفسیر میکند: مس سرچشمه نه علاقه‌ای به تولید اسید سولفوریک داشت ونه برایش سود مهم بود این کارخانه فقط میخواست محیط زیست را راضی کند که کرد حالا هم به کمترین قیمت ممکن اسید را وارد بازار کرده تا از شر نگهداریش رها شود.

انحصار طلب نیستیم

تولید کنندگان اسید سولفوریک استان همدان میگویند ما که نمی‌گوییم کسی جز ما حق تولید اسید در کشور را نداشته باشد حرف ما این است که چرا اینقدر قیمت باید پایین باشد تا ما را از هستی ساقط کند.

آنطور که تولید کنندگان میگویند این محصول میتواند صادر شود که نمیشود ومس سرچشمه یک تنه ودر شرایطی که همه بدنبال خرید‌های ارزان هستند طوری بازار را بدست گرفته که هیچ کس توان رقابت با آن را ندارد، نه ما که در استان همدان هستیم نه هیچ یک از ۶۳ کارخانه بخش خصوصی کشور که اسید سولفوریک تولید میکند.

مشکل کل کشور را درگیر کرده است

آقای اشعری تولید کننده عمده اسید سولفوریک در کرج است. او میگوید از بهمن ۹۹ به بعد دیگر تولیدی نداشته وکارتعطیل شده است.

آنطور که این تولید کننده اسید سولفوریک میگوید از اواخر زمستان ۹۸ بود که دیگر واحد‌های مصرف کننده اسید داخلی سفارشاتشان را کم کردند ورفته رفته به صفر رساندند.

آقای حسینی هم که کارخانه تولید اسید سولفوریکش در گلپایگان ماهانه بیش از ۱۸۰ هزارتن اسید تولید میکند میگوید آنچه که باعث شد تا اواخر سال ۹۹ ما دوام بیاوریم صادرات بود که آنهم به علت مشکلات ارزی وتحریم رفته رفته کم وکمتر شده بطوریکه خیلی از کارخانه داران تولیدی اسید سولفوریک بی خیال صادرات شده اند.

هر دم ازاین باغ بری میرسد // گوگرد را هم در بورس عرضه کردند

آقای بی بی گل یکی دیگر از تولید کنندگان اسید در استان همدان است که حالا واحدش خاک میخورد او میگوید: هنوز در شوک عرضه ارزان وبه تعبیر وی مفت اسید سولفوریک توسط مس سرچشمه کرمان بودیم که وزارت نفت گوگرد که ماده اولیه تولید اسید سولفوریک است را به بورس برد وقیمت آن از تنی ۱۳۰ هزار تومان به بیش از سه ونیم میلیون تومان رسانده است.

آقای صدفی که علاوه بر کارخانه شهرک صنعتی بهارانش، یک طرح توسعه تولید اسید سولفوریک در رزن هم دردست احداث دارد میگوید با آقای زنگنه که از دوستان دبیرستانی قدیمیش هم هست تلفنی صحبت کردم: مگر میشود قیمت گوگرد که تولید پالایشگاه‌های خودمان هم هست به یک باره چندین برابر بشود؟ این که نه وارداتی است ونه ارز بر؟ پس چطور قیمتش اینقدر افزایش یافته است؟

پاسخ شیخ الوزرا، اما شنیدنی بوده که گفته: قیمت حوزه خلیج فارس اینقدر شده است بنابراین بایستی خود را با این قیمت وفق بدهید.

قیمت اسید سولفوریک الان چقدر است؟

تا پیش از گران شدن گوگرد قیمت از هر تن گوگرد اندکی بیش از دو ونیم تن اسیدسولفوریک استحصال میشد که آنطور که آقای بی بی گل از تولید کنندگان قدیمی همدان محاسبه میکند: یک تن آن مایه‌ی مواد اولیه بود یک تن هم هزینه‌های کارگروکارخانه و... وحدود نیم تن هم برای کارخانه سود در پی داشت. حالا، اما با گران شدن گوگرداز یک طرف وارائه ارزان اسید سولفوریک توسط کارخانه مس سرچشمه از طرف دیگر قیمت هرتن اسید بیش از دو میلیون تومان میشود که در مقایسه با عرضه اسید کارخانه مس به قیمت هرتن صد هزار تومان درب کارخانه و ۸۰۰ هزار تومان با هزینه حمل اصلا به صرفه که نیست هیچ؛ تنی یک میلیون و ۲۰۰ تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان هم ضرر میکند.

اوضاع نگران کننده است؛ ۱۰ هزار نفر در معرض بیکاری

تعطیلی نگران‌کننده واحد‌های خصوصی تولیدکننده اسید سولفوریک و احتمال تعدیل همه کارگران این صنعت در ماه‌های آینده وجود دارد.

این را آقای مسیب شفیعی کیا رئیس اتحادیه تولید کنندگان اسید سولفوریک کشور والئوم میگوید.

او به ما گفت: طی شش ماه گذشته هر ماه دستکم هفت تا هشت کارخانه تعطیل شده است بطوریکه الان از بیش از ۶۰ کارخانه فعال بخش خصوصی کشور حدود ۵۰ کارخانه یعنی ۸۰ درصد آن‌ها تعطیل شده اند وهر روز خبر تعطیلی یک واحد دیگر به گوش میرسد.

مدیریت دولتی بلای جان تولید

آقای شفیعی کیا با اظهار تاسف از وضعیت پیش آمده، تاکید می‌کند: مهمترین عامل اصلی تعطیلی این واحد‌ها چالش‌هایی است که پدید آورنده آن مدیریت دولتی است.

به اعتقاد رئیس انجمن تولیدکنندگان اسید سولفوریک عمل صنایع مس ایران عمل مجرمانه است به علت اینکه بر اساس ماده ۴۵ اصل ۴۴ قانون اساسی (که تاکید دارد که اعمالی که منجر به اخلال در قیمت‌گذاری وحذف رقبا می‌شود ممنوع است) این حق به وی داده نشده تا با کاهش قیمت کالای خود شرایط تعطیلی و حذف رقبای خود را فراهم کند.

مس سرچشمه اسید سولفوریکش را باید صادر میکرد

دبیر انجمن تولید کنندگان اسید سولفوریک هم میگوید طبق اساسنامه کارخانه مس سرچشمه موظف به تولید اسید سولفوریک نیست تازه اگر هم تولید کند باید همه اش را صادر کند.

آقای تابع جماعت میگوید: آنزمان که کارخانه مس سرچشمه تاسیس شد پیش بینی کردند که گاز‌های آلاینده را به اسید تبدیل کنند وحتی مسیر کرمان به بندر عباس را هم ریل گذاری ویژه کردند تا تمام اسید تولید شده با so۲ صادر شود، اما بنا برتصمیم دولتی وزارت نفت و وزارت صمت سالانه یک ونیم میلیون تن اسید سولفوریک تولید و در داخل هم عرضه میشود.

دبیر انجمن تولید اسید سولفوریک که خود هم از زمره تولید کنندگان است میگوید: همزمان با ورود صنایع مس در حوزه تولید و عرضه اسید سولفورویک، طی یک سال گذشته قیمت عرضه اسید به بازار با حداقل قیمت (۱۰۰ تومان) به دست مصرف‌کننده می‌رسد که خریداران این محصول دیگر تمایلی برای خرید از کارفرمایان بخش خصوصی ندارند و این موضوع موجب شده همه تولیدکنندگان با رقابت بازی عمدی صنایع مس سرچشمه کنار گذاشته شوند.

تاکید ضمنی رئیس جمهوری روی زمین مانده

رئیس جمهور در آیین افتتاحیه کارخانه تولید اسید سولفوریک گفته بود اهمیت افتتاح امروز کارخانه اسید سولفوریک مس سرچشمه فقط از دیدگاه صنعتی نیست بلکه عمدتا از لحاظ زیست محیطی بسیار اهمیت دارد.

آقای روحانی تاکید کرده بود همانطور که در صنعت پیشرفت می‌کنیم باید سلامت و زندگی خوب مردم به عنوان هدف اول ما باشد و این طرح را بسیار مبارک می‌بینم.

آقای شفیعی کیا میگوید آنچه که دریک سال ونیم گذشته ما از این طرح دیدیم خانه خرابی کارفرمایان وتعطیلی به مرور همه فعالان این عرصه بوده است.

رئیس انجمن تولید کنندگان اسید سولفوریک گفت: مس سرچشمه میتوانست محصولش را صادر کند یا دستکم اسید فسفریک که گرانبها وکمیاب هم هست تولید کند وچرخ صنعت کشور را بهتر بچرخاند.

پیگیری‌های انجمن

از وزارت صنعت معدن وتجارت گرفته تا مجلس شورای اسلامی ودفتر رهبر معظم انقلاب نامه نگاری شده است وشرح مشکلات رفته، اما هنوز اتفاق خاصی نیفتاده است.

آنطور که آقای تابع جماعت گفت: فشار‌ها وبیکاری ۸۰ درصد فعالان این صنعت موجب شد تا شب عید ودر جلسه‌ای مشترک مقرر شود تا مس سرچشمه اسیدش را دستکم کیلویی ۳۰۰ تومان بفروشد تا شاید از فاصله زیاد قیمت اسید تولیدش با دیگر تولیدکننده‌ها بکاهد.

از طرف دیگر مقرر شده تا قیمت گوگرد که تا پیش از این تنی ۱۳۰ هزار تومان عرضه میشد وحالا به بیش از تنی ۳ ونیم میلیون تومان رسیده است هم قدری تعدیل شود مگر گره از کار صنایع خصوصی تولید اسید سولفوریک باز شود.
آخرین خبر‌های تا زمان نگارش این گزارش حکایت از آن دارد که وضع به همان منوال سابق است ووعده‌ها در اتاق جلسه روی میز مانده است.

هدررفت سرمایه‌های ملی در گیرودار تعطیلی کارخانه‌های اسید سولفوریک

کارشناسان میگویند کمترین هزینه ایجاد یک واحد اسید سولفوریک با ۵۰ کارگرحداقل ۳۰ میلیارد تومان است در چنین شرایطی که در واقع هم تعطیلی کارخانه اتفاق افتاده و هم کارگرانی که برای آموزش آن‌ها هزینه شده وضع موجود هدر دادن سرمایه ملی در کنار ایجاد نارضایتی اجتماعی وناامیدی است.

آقای شفیعی کیا؛ رئیس انجمن تولیدکنندگان اسید سولفوریک در این باره میگوید: مسئولان برای جلوگیری از رکود تولید و معضل اجتماعی انسانی به لحاظ بیکار شدن کارگران و نیز حفظ امنیت شغلی موجود باید در این زمینه چاره‌اندیشی کنند، چراکه تولیدکنندگان اسید سولفوریک سالهاست با تلاش با سرمایه‌گذاری در مناطق مختلف کشور اشتغالزایی خوبی فراهم کرده اند.

معاون اقتصادی استانداری همدان قول مساعدت و پیگیری داد

باز میگردیم به کارخانه‌های تولید اسید سولفوریک استان همانجا که اکنون همگی شان تعطیل شده اند وتن‌ها کارخانه آقای زارعی با ۳۰ درصد ظرفیت در شهرک صنعتی ویان مشغول بکار است ومابقی همگی تعطیل هستند.

آنطور که معاون اقتصادی استاندار میگوید مکاتبات با مرکز انجام شده است هم به مجلس شورای اسلامی وکمیسیون صنایع ومعادن نامه نگاری کردیم هم به وزارت صنعت معدن وتجارت وهم به وزارت نفت.

آقای پور مجاهد میگوید دو موضوع را باید حل کنیم اول عرضه گوگرد به قیمت مناسب برای تولید اسید ودیگری مجاب کردن کارخانه مس سرچشمه به رعایت کردن اصول وقواعد حمایت از تولیدکنندگان بخش خصوصی.

معاون سازمان صنعت معدن وتجارت استان هم معتقد است گرچه قیمت کارخانه مس سرچشمه پایین است، اما در دنیای تکنولوژی امروز رقابت حرف اول وآخر را میزند وهرکه قوی‌تر باشد بازار را در اختیار خواهد داشت.

پرسیدم یعنی ممکن است کارخانجات استان همدان و ۶۰ وخورده‌ای کارخانه کشور همگی محکوم به فنا باشند؟

آقای بهزادی، اما میگوید: چنین امری اتفاق نمی‌افتد چرا که اسید تولید شده توسط این کارخانجات خلوص ۹۸ درصد دارد وکیفیتش بسیار بالاست ضمن اینکه بازار صادرات خوبی هم در کشور‌های همسایه غربی وشرقی دارد بنابراین لازم است با تصمیمی کارشناسانه فرصت وامکان رقابت برای بخش خصوصی ودولتی فراهم شود تا نه سیخ بسوزد نه کباب.

کلام آخر

از آنجا که تعطیلی طولانی مدت کارخانه‌های تولید اسید سولفوریک باعث ازبین رفتن دستگاه‌ها وتجهیزات این دست کارخانه‌ها میشود لازم است هرچه سریعتر ودر سالی که تولید حمایت میخواهد موانع از سرراه تولید کنندگان برداشته شود وبا پشتیبانی عملی مشکل بوجود آمده را حل کرد تا دغدغه اجتماعی اقتصادی فعالان این عرصه پایان یابد وپیش بینی آقای صدفی که میگفت: دیر بشود همه این تجهیزات را بعنوان ضایعاتی میفروشم وبرای همیشه از تولید خداحافظی خواهم کرد درست از آب در نیاید.

تهیه و تنظیم: لیلا نادعلی فر